Алимов Тоштемир Амирқуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Бадиий таржимада гендер аспектининг қиёсий типологик тадқиқи (“Ўткан кунлар” романи таржималари мисолида), 10.00.06. – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Fil2751.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
Илмий раҳбар: Эргашева Гули Исмоил қизи, филология фанлари доктори, доцент.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий Кенгаш рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04.
 Расмий оппонентлар: Худойқулов Абдулла Эшқуватович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент; Хошимов Ғанижон Мирзаахмедович, филология фанлар доктори, профессор.
 Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
 Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий таржимада гендер аспектининг ўзига хос хусусиятларини қиёсий-типологик ва чоғиштирма асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ижтимоий гендерни белгилаш жамиятдаги стереотиплар, ижтимоий-тарихий ва контекстуал омилларга боғлиқ ҳолда бир жамиятдан, маданиятдан, контекстдан ёки даврдан бошқасига ўзгариши сабабли, таржимонларнинг таржима қилишда мураккаб муаммоларга дуч келишининг омили эканлиги мурожатга оид сўзлар; қариндошликка оид сўзлар; ташқи кўринишга оид сўзлар; субкатегориялар; реалия;  лингвокултуремалар каби  категориялар орқали исботланган;
“Ўткан кунлар” романи таржима вариантларининг сифат кўрсаткичлари баҳолаш мезонларининг аниқ ва тўғри, ўртача аниқ, аниқ эмас, таржиманинг мақбуллик даражаси – маъқул, ўртача маъқул, маъқул эмас, таржиманинг ўқилиш даражаси – юқори, ўртача, паст каби мезонларини ишлаб чиқиш орқали асосланган;
“Ўткан кунлар” романи гендер ифодаланган қуйидаги омиллар яъни, урф-одатга; кийим-кечакка; мурожаатга; характерга; касб-фаолиятга оид сўзлар ва эквиваленциз лексика сўзлари категориялар асосида далилланган;
А.Қодирийнинг “Ўтган кунлар” романи гендер жиҳати асарнинг таркибий элементи сифатида тилнинг ҳар бир сатҳида (морфологик, лексик, синтактик ва матн даражасида) намоён бўлиши, гендер билан белгиланган бирликлар маълум функсияни бажариши ва уларнинг ифодаланиши адекват таржиманинг муҳим омили эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: “Бадиий таржимада гендер аспектининг қиёсий типологик тадқиқи” (“Ўткан кунлар” романи таржималари мисолида) мавзусини оърганиш натижалари асосида:
таржиманинг гендер аспекти, гендер тилшунослиги ва таржимашунослик чорраҳасида гендер масаласининг таржима натижасига таъсири билан боғлиқ таржима муоммоларини таҳлил қилиш, бадиий таржимада гендер омили асар ва таржима матнининг структуравий  элементи сифатида хизмат қилишига оид илмий хулосаларидан ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (ОъзРФАҚҚБ Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтининг 2022-йил 15-май 17-01/147-сон маълумотномаси). Натижада таржима трансформациялари муаммосини аниқлаш, гендерга оид тушунчаларни таржима қилиш амалиётини янги сифат даражасига коʻтаришга ва таржимага доир таҳрир дастурларини ишлаб чиқишга эришилган;
А.Қодирийнинг “Ўтган кунлар” романи гендер жиҳати асарнинг таркибий элементи сифатида тилнинг ҳар бир сатҳида (морфологик, лексик, синтактик ва матн даражасида) намоён бўлиши, гендер билан белгиланган бирликлар ҳар бир даражада маълум функсияни бажариши ва уларнинг ифодаланиши адекват таржиманинг муҳим омили эканлиги билан богʻлиқ хулоса ва натижалардан Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг “Нажот билимда” номли радиоешиттириши ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2022-йил 24-августдаги 17-05/248-сон маълумотномаси). Натижада ушбу радиоешиттиришлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллаштирилиб, илмий далилларга бой боʻлишига, эшиттиришнинг илмий-оммабоплик хусусияти оширилишига эришилган;
таржимада гендер аспекти муаммолари, таржимоннинг гендер идентификациясининг таржимага таъсири, тарихий мавзудаги асарнинг бадиийлигида тарих ва миллийлик чамбарчас боғлиқлигини белгиловчи  омилларнинг таҳлил қилиниши, илмий-назарий қарашлар ва гендер кўрсаткичга эга бўлган категорияларга оид хулосалардан Эрасмус+ дастурининг ИCМ, КА-107 - 2020-1-ДЕ01-КА107-005433- Европа Иттифоқи ҳамда Ўзбекистон Олий Таълим муассасалари ўртасида халқаро тажриба алмашинуви доирасида Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари уневерситети ва Рур унверситети ўртасидаги қўшма лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022-йил 12-сентябрдаги 12/22-сон маълумотномаси). Гендерга оид тушунчаларнинг семантик, морфологик ва синтактик усуллар ёрдамида шаклланиши хусусиятлари ҳам модулларни илмий жиҳатдан бойитишга хизмат қилган.