Жумаев Мухтор Фатуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон Республикаси жанубий ҳудудларида ўпка туберкулёзининг  резистент шакларини ташхислаш мураккаблиги ва даволаш муаммолари», 14.00.26 - Фтизиатрия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.PhD/Tib1745.
Илмий раҳбар: Усмонов Исомиддин Хайдарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами:  Тошкент тиббиёт академияси, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.01.
Расмий оппонентлар: Садиков Абдувахит Садикович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мухторов Даврон Зухурович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази.  
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: республиканинг жанубий ҳудудларидаги кескин континентал иқлим шароитида дориларга мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзининг ташхисот ва даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотдаги илмий янгилиги:
илк бор кескин континентал иқлим ҳукмрон бўлган республиканинг жанубий минтақаларида мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзининг  клиник кечишида анемия, гипопротеинемия, ЭЧТ, СРО, ИФ миқдорининг давомий ортиши исботланган;
 илк бор мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзини даволашда махсус нафас гимнастикаси ва жисмоний бадантарбия машқларининг аҳамияти исботланган;
илк бор мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзида  олти дақиқалик юриш тестининг беморлардаги нафас етишмовчилигини баҳолашда аҳамияти аниқланган;
илк бор кескин континентал иқлим шароитида мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзи билан касалланган беморларнинг ўпка, бронх ва альвеолалардаги чуқур склеротик ва фибротик морфологик ўзгаришлар аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2023 йил 2 августдаги 23-Z/055-сон хулосаси асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор кескин континентал иқлим ҳукмрон бўлган республиканинг жанубий минтақаларида мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзининг  клиник кечишида анемия, гипопротеинемия, ЭЧТ, СРО, ИФ миқдорининг давомий ортиши исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари Ўзбекистон Республикасининг жанубий ҳудудларида ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шаклларини клиник кечиш хусусияти, ташхислаш ва даволаш мураккаблигига асосланганлиги Бухоро вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (02.06.2023 й.; №49-сонли буйруқ) бўйича, Навоий вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (07.07.2023 й.; №42-сонли буйруқ) бўйича, Қашқадарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (18.07.2023 й.; №38-I-сонли буйруқ) бўйича ҳамда Сурхондарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (05.06.2023 й.; №31-сонли буйруқ) бўйича буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган усул ўпка туберкулёзининг турғун шакллари билан касалланган беморларни ташхислаш ва даволашни такомиллаштириш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган беморлар даволашда 1 нафар бирламчи аниқланган бемор учун ўртача 3 000 000 сўм, рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган  беморга ўртача 5 000 000 сўм иқтисод қилинди. Хулоса: янги аниқланган ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган бир нафар беморга фойдаланиш амалиётининг жорий қилиниши учун бюджет маблағларини 3 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради. Рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган беморларга эса бюджетдан ташқари маблағ ҳисобидан 5 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
Иккинчи илмий янгилик: илк бор мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзини даволашда махсус нафас гимнастикаси ва жисмоний бадантарбия машқларининг аҳамияти исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзини даволашда нафас гимнастикаси ва жисмоний бадантарбия машқларининг тартиби ишлаб чиқилди, ҳамда комплекс давонинг самарадорлигини оширилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тадқиқот натижалари Ўзбекистон Республикасининг жанубий ҳудудларида ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шаклларини клиник кечиш хусусияти, ташхислаш ва даволаш мураккаблигига асосланганлиги Бухоро вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (02.06.2023 й.; №49-сонли буйруқ) бўйича, Навоий вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (07.07.2023 й.; №42-сонли буйруқ) бўйича, Қашқадарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (18.07.2023 й.; №38-I-сонли буйруқ) бўйича ҳамда Сурхондарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (05.06.2023 й.; №31-сонли) бўйича буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган усул ўпка туберкулёзининг турғун шакллари билан касалланган беморларни ташхислаш ва даволашни такомиллаштириш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган беморлар даволашда 1 нафар бирламчи аниқланган бемор учун ўртача 3 000 000 сўм, рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган  беморга ўртача 5 000 000 сўм иқтисод қилинган.  Хулоса: янги аниқланган ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган бир нафар беморга фойдаланиш амалиётининг жорий қилиниши учун бюджет маблағларини 3 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган беморларга эса бюджетдан ташқари маблағ ҳисобидан 5 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради.
Учинчи илмий янгилик: илк бор мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзида  олти дақиқалик юриш тестининг беморлардаги нафас етишмовчилигини баҳолашда аҳамияти аниқланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: Ўпка туберкулёзининг дориларга мултирезистент шакли билан касалланган беморларга ташхислаш ва даволаш имконини берган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тадқиқот натижалари Бухоро вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (02.06.2023 й.; №49-сонли буйруқ) бўйича, Навоий вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (07.07.2023 й.; №42-сонли буйруқ) бўйича, Қашқадарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (18.07.2023 й.; №38-I-сонли буйруқ) бўйича ҳамда Сурхондарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (05.06.2023 й.; №31-сонли) бўйича буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган усул ўпка туберкулёзининг турғун шакллари билан касалланган беморларни ташхислаш ва даволашни такомиллаштириш имконини яратган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган беморлар даволашда бирламчи аниқланган 1 нафар бемор учун ўртача 3 000 000 сўм, рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган  1 нафар беморга ўртача 5 000 000 сўм иқтисод қилинган. Хулоса: янги аниқланган ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган бир нафар беморга фойдаланиш амалиётининг жорий қилиниши учун бюджет маблағларини 3 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради. Рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган беморларга эса бюджетдан ташқари маблағ ҳисобидан 5 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
Тўртинчи илмий янгилик: илк бор кескин континентал иқлим шароитида мультирезистент шаклли ўпка туберкулёзи билан касалланган беморларнинг ўпка, бронх ва альвеолалардаги чуқур склеротик ва фибротик морфологик ўзгаришлар аниқланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: кескин континентал иқлим шароитида яшовчи беморларнинг ўпкаси, бронхлар ва альвеолалардаги морфологик ўзгаришлар асосида комплекс даволаш ва адекват реабилитациянинг самарадорлиги чора-тадбирлари ишлаб чиқиш ва даво жараёнида қўллашдан иборат. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: тадқиқот натижалари Бухоро вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (02.06.2023 й.; №49-сонли буйруқ) бўйича, Навоий вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (07.07.2023 й.; №42-сонли буйруқ) бўйича, Қашқадарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (18.07.2023 й.; №38-I-сонли буйруқ) бўйича ҳамда Сурхондарё вилоят фтизиатрия ва пульмонология маркази (05.06.2023 й.; №31-сонли) бўйича буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: олинган маълумотларнинг амалий аҳамияти улардан сезгир шаклли ўпка туберкулёзи билан касалланган беморларни ўз вақтида аниқлаб даволаш самарадорлигига эришиш ва назорат қилишдан иборат бўлиб, олинган маълумотларнинг комплекс қўлланилиши ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган беморларда касаллик ривожланишини дифференциал баҳолаш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган беморлар даволашда бирламчи аниқланган 1 нафар бемор учун ўртача 3 000 000 сўм, рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган  1 нафар беморга ўртача 5 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: янги аниқланган ўпка туберкулёзининг дориларга турғун шакли билан касалланган 1 нафар беморга фойдаланиш амалиётининг жорий қилиниши учун бюджет маблағларини 3 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради. Рецидив ўпка туберкулёзининг турғун шакли билан касалланган 1 нафар беморга эса бюджетдан ташқари маблағ ҳисобидан 5 000 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Жумаев Мухтор Фатуллаевич «Ўзбекистон Республикаси жанубий ҳудудларида ўпка туберкулёзининг турғун шаклларини ташхислаш мураккаблиги ва даволаш муаммолари» мавзусида илмий тадқиқотида олинган юқоридаги 4 та илмий янгилик бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институтининг 2022 йил 31 майдаги 04 № 2131-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган.