Сайдиахматхонов Сайдиазизхон Сайдинўъмонхон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси    ҳимояси ҳақида эълон

I.     Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сон суяги диафизининг синишларида жарроҳлик усули билан даволашни оптималлаштириш», 14.00.22–Травматология ва ортопедия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Tib1052.
Илмий раҳбар: Дурсунов Ахмад Маликшаевич, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий оппонентлар: Умаров Файзулла Хабибуллаевич,  тиббиёт фанлари доктори; Валиев Эркин Юлдашевич, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: сон суяги диафизар синишларида синиш тури ва локализациясига кўра дифференциал ёндашув орқали хирургик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сон суяги диафизар синишларида суяк бўлакларини сих, сих-фиксатор, дистрактор, параллель жойлашган рамалар ва Г-симон шиналар ёрдамида репозиция қилувчи скелет тортими мосламаси ишлаб чиқилган, мосламадан фойдаланиш суяк бўлакларининг ротацион силжишларини йўқотиш, суяк ўқини тўғрилаш, блокловчи интрамедулляр остеосинтез (БИОС) амалиётини осон бажариш имконини бериши исботланган;
сон суяги диафизар синишиларини очик усулда бажариладиган БИОС вақтида суяк бўлакларини кортикал винтлар билан қўшимча равишда Крупко услубида фиксация қилиш комбинацияси ишлаб чиқилган, бунда суяк бўлаклари стабиллиги ва консолидациянинг кечикмаслиги исботланган;
сон суяги диафизар синишларида жарроҳлик амалиётларидан сўнг МСКТ текширувида Хаунсфилд (HU) кўрсаткичлари синган соҳада кортикал қаватнинг зичлиги 500 HU ва каналнинг ички зичлиги 100 HU бўлганда динамизация қилишга кўрсатма бўлиши исботланган;
сон суяги ўрта учлигидан кўндаланг, майдаланган ва билокал синишларида - ёпиқ БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги спиралсимон, майдаланган ва билокал синишларида - очиқ усулда БИОС; сон суяги ўрта учлиги кўп бўлакли синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси, суяк зичлиги ўртача <60HU бўлганда - айлана сим + БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги кўп бўлакли, ностабил синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси ва суяк зичлиги 60-100 HU бўлганда кортикал винт + БИОС жарроҳлик усулларини қўллашдан ташкил топган репозиция қилувчи мослама асосида бажариладиган дифференциал жаррохлик даволаш тактикаси ишлаб чиқилган ва операция олди танловида фойдаланиш мақсадга мувофиқ эканлиги исботланган;
ишлаб чиқилган мослама асосида: ёпиқ БИОС, очиқ БИОС, очиқ БИОС + кортикал винт, очиқ БИОС + айлана сим жаррохлик комбинацияларини дифференциал танлаш асосида сон суяги диафизар синишларини даволаш натижаларини оёқнинг анатомик ва биомеханик ўқи тўғриланиши маълумотларига кўра баҳолаш мезонлари ишлаб чиқилган ва даволашдан кейинги яқин даврда 95,6+0,38 балл, узоқ даврда 98,8+0,35 балл кўрсаткичлари асосида асоратларнинг олди олиниши исботланган.
    IV.  Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 22 сентябридаги 03/20-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт марказининг 2023 йил 13 январдаги 03/52-сон хати юборилган):
биринчи илмий янгилик: сон суяги диафизар синишларида суяк бўлакларини сих, сих-фиксатор, дистрактор, параллель жойлашган рамалар ва Г-симон шиналар ёрдамида репозиция қилувчи скелет тортими мосламаси ишлаб чиқилган, мосламадан фойдаланиш суяк бўлакларининг ротацион силжишларини йўқотиш, суяк ўқини тўғрилаш, блокловчи интрамедулляр остеосинтез (БИОС) амалиётини осон бажариш Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази (№02161А, 23.09.2022 йил), РШТЁИМ Тошкент вилояти филлиали (№01-426, 22.10.2022й.) ва Сирдарё тиббиёт кластери (№229/1, 07.05.2022 йил) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: олинган натижалар сон суяги диафизар синиши бўлган беморларни сифатли даволаш самарадорлигини ошириб, беморни ётоқ кунлари қисқаришига ва иш фаолиятини эрта тиклаш имконини берган шу билан бирга даволаш сифатини яхшилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморнинг шифохонадаги даври учун: - беморнинг шифохонада қолиш муддатини 12 кундан 5 кунгача қисқартирди, ва шифохонада қолиш тўлов миқдори тахминан 2065000 сўмга камайтирди (шифохонада 1 кун қолиш 295000 сўмни ташкил қилади); - таклиф қилинган репозицияловчи қурилмани қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиёти билан таклиф этилган жарроҳлик муолажасининг фарқи 1400000 сўм иқтисод қилишга имкон беради; - таклиф қилинган репозицияловчи қурилмани қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори- дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 1000000 сўмни ташкил қилган бўлса, таклиф қилинган репозицияловчи қурилмани қўлланилган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 600000 сўмни ташкил қилди, бу эса 400000 сўм маблағни тежаш имконини берди. Бундан ташқари, кўп функцияли операцион столнинг махсус дистрактор қисми тан нархи жаҳон бозорида 7000-8000 АҚШ долларни ташкил қилади. Ишлаб чиқилган маҳаллий репозиция қилувчи скелет тортими мосламаси эса кўп функцияли операцион столнинг махсус дистрактор қисми ўрнини босади. Бу эса шифохона учун тахминан 6900-7900 АҚШ долларини тежаш имконини беради. Хулоса: сон суяги диафиз қисми синишларини хирургик даволашда, силжиган суяк бўлакларини, ўқини тўғрилашда такомиллаштирилган репозицияловчи ускунани қўлланилиши, жарроҳлик муолажаси вақтини қисқариши, хирургик амалиётда қон кам йўқотилиши, 61,4% беморларда ёпиқ усулда остеосинтез қилиниши натижасида даволашдан кейинги яқин ва узоқ даврларда синган соҳада остеорепарация жараёнларини нормал кечишига яъни қадоқлар ҳосил бўлишига оптимал шароит яратиши 1 бемор учун 1800000 сўм иқтисод қилишни ва шифохона учун эса 6900-7900 АҚШ долларини иқтисод қилиш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: сон суяги диафизар синишиларини очиқ усулда бажариладиган БИОС вақтида суяк бўлакларини кортикал винтлар билан қўшимча равишда Крупко услубида фиксация қилиш комбинацияси ишлаб чиқилган, бунда суяк бўлаклари стабиллиги ва консолидациянинг кечикмаслиги имконининг ошиши Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази (№02161А, 23.09.2022 йил), РШТЁИМ Тошкент вилояти филлиали (№01-426, 22.10.2022й.) ва Сирдарё тиббиёт кластери (№229/1, 07.05.2022 йил) амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • Олинган натижалар сон суяги диафизар синиши бўлган беморларни даволаш самарадорлигини оширишга ва қайта жарроҳлик амалиётини бажармасликка бўлган талабни 10%га камайтириш имконини берган шу билан бирга даволаш сифатини яхшилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморнинг шифохонадаги даври учун: - беморнинг шифохонада қолиш муддати 12 кундан 5 кунгача қисқарди, шифохонада булиш тўлов миқдори тахминан 2065000 сўмга камайди (шифохонада 1 кун қолиш 295000 сўмни ташкил қилади); - қайта жарроҳлик амалиётини бажариш учун шифохонага қайта ётқизилиб шифохона харажатларига жаъми тахминан 8000000 сўм иқтисод қилишга имкон берди; - БИОС имплантларини ишлатмаслик эса ўз навбатида яна ишлатилаётган металл мосламалар билан фарқини 5500000 сўмни ташкил этади. Хулоса: сон суяги диафизар синишиларини очиқ усулда бажариладиган БИОС вақтида суяк бўлакларини кортикал винтлар билан қўшимча равишда Крупко услубида фиксация қилиш комбинацияси 1 бемор учун 14565000 сўм иқтисоди имконини берган.
учинчи илмий янгилик: сон суяги диафизар синишларида жарроҳлик амалиётларидан сўнг МСКТ текширувида Хаунсфильд (HU) кўрсаткичлари синган соҳада кортикал қаватнинг зичлиги 500 HU ва каналнинг ички зичлиги 100 HU бўлганда динамизация қилишга кўрсатма бўлиши муҳимлиги Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази (№02161А, 23.09.2022 йил), РШТЁИМ Тошкент вилояти филлиали (№01-426, 22.10.2022й.) ва Сирдарё тиббиёт кластери (№229/1, 07.05.2022 йил) клиникалари амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • клиник ва рентгенологик, МСКТ маълумотларини таҳлил қилиш асосида ишлаб чиқилган алгоритмдан фойдаланиб, сон суяги диафизар синишларини даволашнинг функционал ва анатомик натижаларини яхшилади, динамизация вақтини тўғри аниқлаш жарроҳлик амалиётидан кейин беморда битмаслик ва сохта бўғим ривожланиши ва шуларнинг оқибатида қайта жарроҳлик амалиётини бажармаслик ва беморнинг меҳнат фаолиятини эрта тиклаш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: сон суяги диафизар синишлари диагностикаси комплексли бўлиши ва унинг физикал ва рентген текширувларга асосланиб қабул қилинган алгоритмини МСКТ билан тўлдириш тавсия этилиши, рентгенологик ва МСКТ текширувларга кўра, сон суяги диафизар синишлари бўлган беморларни динамизация жарроҳлик даволаш усулини ўз вактида аниқлаш учун ишлаб чиқилган алгоритм травмадан кейинги асоратларни олдини олиш учун тўғри жарроҳлик даволаш тактикасини танлашга имкон бериш натижасида ногиронлик даражасини пасайтириш иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: сон суяги диафизар синишларида жарроҳлик амалиётларидан сўнг МСКТ текширувида Хаунсфильд (HU) кўрсаткичлари синган соҳада кортикал қаватнинг зичлиги 500 HU ва каналнинг ички зичлиги 100 HU бўлганда динамизация қилишга кўрсатма бўлиши тактикасини қўллаш синган сохада битишни тезлаштириши ҳисобига беморни қайта операцияга бормаслиги оқибатида маблағларни иқтисод қилишга имкон берган.
тўртинчи илмий янгилик: сон суяги ўрта учлигидан кўндаланг, майдаланган ва билокал синишларида - ёпиқ БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги спиральсимон, майдаланган ва билокал синишларида - очиқ усулда БИОС; сон суяги ўрта учлиги кўп бўлакли синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси, суяк зичлиги ўртача <60HU бўлганда - айлана сим + БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги кўп бўлакли, ностабил синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси ва суяк зичлиги 60-100HU бўлганда кортикал винт + БИОС жарроҳлик усулларини қўллашдан ташкил топган репозиция қилувчи мослама асосида бажариладиган дифференциал жарроҳлик даволаш тактикаси ишлаб чиқилган ва операция олди танловида фойдаланиш мақсадга мувофиқ эканлиги Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази (№02161А, 23.09.2022 йил), РШТЁИМ Тошкент вилояти филлиали (№01-426, 22.10.2022й.) ва Сирдарё тиббиёт кластери (№229/1, 07.05.2022 йил) клиникалари амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • сон суяги ўрта учлигидан кўндаланг, майдаланган ва билокал синишларида - ёпиқ БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги спиральсимон, майдаланган ва билокал синишларида - очиқ усулда БИОС; сон суяги ўрта учлиги кўп бўлакли синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси, суяк зичлиги ўртача <60HU бўлганда - айлана сим + БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги кўп бўлакли, ностабил синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси ва суяк зичлиги 60-100HU бўлганда кортикал винт + БИОС жарроҳлик усулларини қўллашдан ташкил топган репозиция қилувчи мослама асосида бажариладиган дифференциал жарроҳлик даволаш тактикаси 93,9% ҳолларда яхши натижаларга эришишга имкон беради, бу эса жарроҳлик амалиёти вақтида тўқималарнинг камроқ шикастланиши, минимал асоратлар, стационар даволанишнинг қисқа муддати ва чаноқ-сон ҳамда тизза бўғимларининг функционал тикланиш вақтини қисқартириш билан даволаш сифатини яхшилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1) беморнинг шифохонадаги даврида: - шифохонада қолиш муддатини 12 кундан 5 кунгача қисқартиртирди, шифохонада қолиш тўлов миқдори тахминан 2065000 сўмга камайтирди (шифохонада 1 кун қолиш 295000 сўмни ташкил қилади); - таклиф қилинган даволаш тактикасини қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиёти билан таклиф этилган жарроҳлик муолажасининг фарқи 1400000 сўм иқтисод қилишга имкон беради; - таклиф қилинган даволаш тактикасини қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори-дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 1000000 сўмни ташкил қилган бўлса, таклиф қилинган даволаш тактикасини қўлланилган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 600000 сўмни ташкил қилди, бу эса 400000 сўм маблағни тежаш имконин берди; 2) юқоридаги кўрсатмалар бўйича даволанган беморларнинг эрта реабилитациясини бошлаш уларнинг вертикализацияси тезлаштиради ва кейинчалик ногиронлик сабабларини бартараф этиш имконини беради. Хулоса: сон суяги ўрта учлигидан кўндаланг, майдаланган ва билокал синишларида - ёпиқ БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги спиральсимон, майдаланган ва билокал синишларида - очиқ усулда БИОС; сон суяги ўрта учлиги кўп бўлакли синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси, суяк зичлиги ўртача <60HU бўлганда - айлана сим + БИОС; сон суяги юқори ва пастки учлиги кўп бўлакли, ностабил синишлари, юмшоқ тўқима интерпозицияси ва суяк зичлиги 60-100HU бўлганда кортикал винт + БИОС жарроҳлик усулларини қўллашдан ташкил топган репозиция қилувчи мослама асосида бажариладиган дифференциал жарроҳлик даволаш тактикаси орқали амалга ошириладиган жарроҳлик амалиёти усули 1 бемор учун 1800000 сўм иқтисод қилишни имконини берган.
бешинчи илмий янгилик: ишлаб чиқилган мослама асосида: ёпиқ БИОС, очиқ БИОС, очиқ БИОС + кортикал винт, очиқ БИОС + айлана сим жарроҳлик комбинацияларини дифференциал танлаш асосида сон суяги диафизар синишларини даволаш натижаларини оёқнинг анатомик ва биомеханик ўқи тўғриланиши маълумотларига кўра баҳолаш мезонлари Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази (№02161А, 23.09.2022 йил), РШТЁИМ Тошкент вилояти филлиали (№01-426, 22.10.2022й.) ва Сирдарё тиббиёт кластери (№229/1, 07.05.2022 йил) клиникалари амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: жарроҳлик даволаш усулини ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар оёқ ўқини тўғирланиши, жарроҳлик аралашуви вақтини қисқариши, эрта реабилитация бошлаш ва тизза бўғимлари функциясини тўлиқ тиклаш имконияти туфайли қониқарсиз натижалар улушини 7,1%гача камайтиришга; юмшоқ тўқималарга кам жароҳат етказиш, асоратларнинг камайиши, стационар даво муддатининг қисқариши, реабилитация муддатларининг камайиши, 98.8% ҳолларда яхши натижалар олишга; сон суяги диафизар синиши бўлган беморларни диагностика ва даволаш сифати самарадорлигини оширишга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат (1 нафар бемор ҳисобига): 1) беморнинг шифохонадаги даври учун: - беморнинг шифохонада қолиш муддати 5 кун бўлиб 1475 минг сўм (шифохонада 1 кун қолиш 295.000 сўмни ташкил қилади); - қайта оператив имплантлар билан даво қилишни олдини олиш 5500 минг сўмни иқтисод қилишга имкон беради. Хулоса: сон суяги диафизар синишларини бажариладиган жарроҳлик даволаш усули такрорий даво олдини олиш ҳисобига 5500000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди..