Sayt test rejimida ishlamoqda

Худоёрова Сафура Тўлқин қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фразеологик ва паремиологик бирликлар семантикасида тарихий воқеликлар ифодаланишининг лингвостилистик хусусиятлари (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/Fil1178.
Илмий раҳбар: филология фанлари доктори, профессор: Абдиев Мурадкасим Балбекович.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12.2019.Fil/Ped83.01.
Расмий оппонентлар: Насруллаева Нафиса Зафаровна, филология фанлари доктори (DSc), профессор;  Маматов Абдуғофур Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги тарих билан боғлиқ фразеологик ва паремиологик бирликларнинг лингвомаданий ва стилистик жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қиёсланаётган тилларда фразеологик ва паремиологик бирликларнинг ўзига хос лингвомаданий хусусиятлари аниқланиб, уларнинг келиб чиқиш тарихи, манбалари (этимологияси) ҳамда ички шакли очиб берилган;
ономастик компонентли фразеологизмлар, хусусан антропоним, топоним ва этноним таркибли бирликлар шаклланишининг тарихий асослари  ёритилиб, реал тарихий шахслар ва воқеаларнинг фразеологизмлар коннотатив маъносига таъсир кўрсатиши уч гуруҳда далилланган;
тарихга боғлиқ фразеологик бирликлар структурасида архаик ва тарихий сўзлар мавжудлиги ҳамда уларнинг ўз ёки кўчма маънода қўлланилиши уларнинг бугунги кунда фаол ёки эскирган бирликлар қаторига киришига таъсир этиши аниқланган;
бадиий-тарихий асарларда фразеологик ва паремиологик бирликларнинг стилистик жиҳатлари, хусусан узуал ва окказионал услубий вазифалари таҳлил этилиб, тарихга боғлиқ фразеологизмларнинг иккала тилда ўхшаш ва ўзига хос хусусиятлари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида тарихга боғлиқ шаклланган фразеологик ва паремиологик бирликларни лингвомаданий ва лингвостилистик жиҳатларининг қиёсий таҳлилидан олинган илмий натижалар асосида:
    реал тарихий шахслар ва воқеликлар таъсирида пайдо бўлган фразеологик бирликларнинг коннотатив аспекти, бадиий-тарихий асарларда фразеологизм ва паремияларнинг стилистик функсиялари, хусусан  уларнинг узуал ва окказионал услубий вазифалари ҳақидаги фикрлардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2012-2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида (Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 28 сентябрдаги 17.01/183-сон маълумотномаси). Натижада ибора ва мақолларнинг функсионал хусусиятларига доир масалаларни мукаммаллаштириш имконияти яратилган;
фразеологик ва паремиологик бирликларнинг миллий-маданий хусусиятлари, уларнинг келиб чиқиши билан алоқаси ва бундай бирликларни замонавий лингвистик йўналишлар нуқтаи назаридан қиёсий тахлил этишга оид назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф1-ОО5 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослигини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида (Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 28 сентябрдаги 17.01/184-сон маълумотномаси). Натижада ҳар иккала тилда тарихга оид фразеологизмларнинг миллий-маданий ўзига хосликлари ва келиб чиқиш омиллари аниқланди;
инглиз ва ўзбек тилларида тарихий шахс ва воқеаларга боғлиқ фразеологик ва паремиологик бирликларнинг компонент таҳлили, структур-семантик хусусиятлари ва келиб чиқиш таснифи тўғрисидаги хулосалардан Самарқанда давлат чет тиллари институтида амалга оширилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2022 йил 27 октябрдаги 3043/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, қиёсланаётган икки тил доирасида тарихга боғлиқ фразеологик бирликларнинг муштарак ва тафовутли жиҳатлари борасида илмий ва амалий хулосалар ишлаб чиқиш ҳамда уларни ўқув жараёнида қўллаш имконини берган;
ибора ва мақолларнинг оғзаки нутқда  кенг ва турли маъно қирралари билан қўлланилиши, айниқса, бадиий-тарихий асарлардаги аҳамияти ҳақидаги илмий хулосалардан Самарқанд вилоят телерадиокомпанияси томонидан 2022 йил 9 сентябрда эфирга узатилган «Нажот таълимда» кўрсатувининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2022 йил 20 сентябрдаги 01-12/334-сон маълумотномаси). Натижалар ва тавсиялар телерадиокомпаниянинг эшиттириш ва кўрсатувларига амалий материал сифатида хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish