Sayt test rejimida ishlamoqda

Рахимов Мирзали Раббимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Бадиий матнда илова конструксия структур-семантик ма'носининг ифодаланиши (немис тили материали асосида), 10.00.04 - Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1216.
Илмий раҳбар: Бегматов Мухтор Бегматович, филология фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD. 03/30.12.2019.Fil/Ped83.01.
Расмий оппонентлар: Яхшиев Ашур Абдиевич, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Рўзиев Яраш Бозорович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий матнда илова конструксия структур-семантик маъносини аниқлаш ва тавсифлаш, шунингдек, матн таҳлили нуқтаи назардан гуруҳларга тақсимлаш хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳозирги замон немис тили илова конструксиясидаги иловали элементлар лексик таркибига хос бўлган систем-семантик хусусиятларини очиб бериш орқали немис тили бадиий асарлари матнларида қўлланилган илова конструксия таркибидаги иловали элементлар семантик маъносининг қўлланиш даражаси просодик воситалар ҳамда синтактик компонентларнинг уйғунлигида ҳосил бўлиши далилланган;
бадиий асарлардаги гап бўлаклари ҳамда лексик-семантик бирикмаларнинг қўлланилиш самарадорлиги илова конструксиясияларни ташкил қилувчи иловали элементларни семантик-структуравий гуруҳларга ажратиш ҳамда илова конструксия таркибидаги лисоний бирликлар функсионал-семантик хусусиятларини бадиий матн компонентлари воситасида намоён қилиш орқали аниқланган;
илова конструксия таркибидаги иловали элементларнинг асосий ифода(гап) ёки унинг маълум бир компонентга илова қилинаётган қўшимча маънони аниқлаштириш, изоҳлаш, тўлдириш каби функсионал хусусиятлари асосий ифода(гап)га қўшилаётган толдирувчили, ҳолли ёки аниқловчили иловали элементлар орқали мазмун бойитиши исботланган;
илова конструксия элементларининг таркибий қисмлари ўртасидаги синтактик алоқаларнинг боғловчи сўзлар, тилдаги лексик бирликларнинг такрорланиши, асосий ифода сифатида бош бўлакларнинг келиши ҳамда уларнинг мослашув, бошқарув каби синтактик алоқалар ёрдамида кенгайиши иловали элементларнинг структур-семантик гуруҳлари асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бадиий матнда илова конструксия структур-семантик маъносининг ифодаланиши (немис тили материали асосида) бўйича илмий натижалар ва хулосалар асосида:
ҳозирги замон немис тили илова конструксиясидаги иловали элементлар лексик таркибига хос бўлган систем-семантик хусусиятларини очиб бериш орқали немис тили бадиий асарлари матнларида қўлланилган илова конструксия таркибидаги иловали элементлар семантик маъносининг қўлланиш даражаси просодик воситалар ҳамда синтактик компонентларнинг уйғунлигида ҳосил бўлишига оид ҳулосалардан И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (СамДЧТИнинг 2022 йил 29 ноябрдаги 3351/3002.01-сон маълумотномаси). Натижада илова конструксия таркибидаги иловали элементлар семантик маъносининг қўлланилиш хусусиятининг такомиллашувига ҳизмат қилган;
бадиий асарлардаги гап бўлаклари ҳамда лексик-семантик бирикмаларнинг қўлланилиш самарадорлиги илова конструксиясияларни ташкил қилувчи иловали элементларни семантик-структуравий гуруҳларга ажратиш ҳамда илова конструксия таркибидаги лисоний бирликлар функсионал-семантик хусусиятларини бадиий матн компонентлари воситасида намоён бўлиш хусусиятларига оид хулосалардан 2017-2020 йилларда амалга оширилган Европа Иттифоқининг Эрасмус + 561624-ЭРР-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+ CБҲЕ ИМЕП: “Девелопмент оф тҳе интердисиплинарй мастер програм он омпутатионал Лингуистиcс ат Cентрал Асиан университиес” (ЛАСС: “Марказий Осиё Университетларида компютер лингвистикаси бўйича магистратура дастурини ишлаб чиқиш”) номли инновацион лойиҳасида фойдаланилган (СамДЧТИнинг 2022 йил 28 майдаги 1361/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада илова конструксиясияларни ташкил қилувчи иловали элементларни семантик-структуравий гуруҳларини аниқлашга хизмат қилган;
илова конструксия таркибидаги иловали элементларнинг асосий ифода(гап) ёки унинг маълум бир компонентга илова қилинаётган қўшимча маънони аниқлаштириш, изоҳлаш, тўлдириш каби функсионал хусусиятлари асосий ифода(гап)га қўшилаётган толдирувчили, ҳолли ёки аниқловчили иловали элементлар орқали мазмун бойитишига оид хулосалардан И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (СамДЧТИнинг 2022 йил 29 ноябрдаги 3351/3002.01-сон маълумотномаси). Натижада илова элементлари тушунчаси бир қатор тилларда бўлгани каби ажратилган бўлак каби муҳим вазифани бажариши, нутқ жараёнини бойитиши ва конкретлаштириш сифатида бир қатор лисоний имкониятларни беришга замин яратган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish