Холназаров Умид Эркиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Насрий нутқда метафораларнинг лингвокогнитив, лингвомаданий хусусийатлари (Тоғай Мурод қиссалари мисолида)”, 10.00.01. – Ўзбек тили. (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Fil1264.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Махмараимова Шохиста Тухташевна, филология фанлари доктори, профессор.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий Кенгаш рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04.
 Расмий оппонентлар: Баҳриддинова Башорат Маъдиевна, филология фанлари доктори, профессор; Абдиев Муродқосим Болбекович, филологийа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади йозувчи Тоғай Мурод насрий нутқида қўлланилган метафорик ифодаларнинг лингвомаданий, лингвокогнитив ва лексикографик талқинини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тоғай Мурод идиолектига хос метафораларнинг антропоцентрик табиати асарда илгари сурилган йетакчи ғойани муаййанлаштиришга, нутқнинг таъсирчанлигини таъминлашга, матн таркибий қисмлари боғланишини мукаммаллаштиришга хизмат қилиши консептуал, лексик-семантик жиҳатлар асосида очиб берилган;
ўзбек тилида метафорик тафаккурни ҳаракатлантирувчи когнитив қонуниятларнинг ментал асослари, метафора ташувчи билимларни қабул қилиш, қайта ишлаш, сақлаш ва узатишнинг лингвомаданий хоссалари Тоғай Мурод насри мисолида очиб берилган;
метафорик маъно ахборот мазмунидаги ўхшатиш эталони ва у орқали намойон бўлган лингвомаданий коднинг олам миллий консептуал манзарасини шакллантирувчи асосий лингвомаданий белгилардан бири экани далилланган;
Тоғай Мурод насрининг типик-индивидуал белгилари айнан стереотип-рамз характерли узуал метафораларнинг йозувчи томонидан модификацийаланган ибора ва прецедент бирликлар эвазига йорқинлашгани далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертацийанинг Тоғай Мурод идиолектига хос метафораларнинг антропоцентрик табиати, уларнинг асарда илгари сурилган йетакчи ғойани муаййанлаштиришга, нутқнинг таъсирчанлигини таъминлашга, матн таркибий қисмлари боғланишини мукаммаллаштиришга хизмат қилишига доир хулосаларидан:
Тоғай Мурод насрининг типик-индивидуал белгилари айнан стереотип-рамз характерли узуал метафораларнинг йозувчи томонидан модификацийаланган архаик ибора ва прецедент бирликлар эвазига йорқинлашгани ҳақидаги хулосалардан 2017-2020-йилларга мўлжалланган ПЗ-20170927147-“Қадимги даврлардан ХИИИ асргача бўлган туркий йозма манбалар тадқиқи” номли илмий-амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабийоти университетининг 2023-йил 15-декабрдаги 04/1-3447-сон маълумотномаси). Натижада Тоғай Мурод насрига мансуб поетизмлар, образли ифодаларнинг этимологик таҳлили асосида улардан айримларининг эски туркий тилга алоқадор жиҳатларини аниқлашга эришилган;
метафорик маъно ахборот мазмунидаги ўхшатиш эталони ва у орқали намойон бўлган лингвомаданий коднинг олам миллий консептуал манзарасини шакллантирувчи асосий лингвомаданий белгилардан бири экани тўғрисидаги хулосалардан ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз йасалиши”, ФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот обекти сифатида” номли фундаментал ва илмий-амалий лойиҳаларда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академийаси Қорақалпоғистон бўлимининг 2023-йил 14-апрелдаги 17-01/87-сон маълумотномаси). Натижада туркий тиллар қатори ўзбек тилида метафоранинг аташ, когнитив, эстетик вазифалари негизида миллий тил хусусийатларининг воқеланишига доир билимларнинг мукаммаллашувига эришилган.
Тоғай Мурод асарлари тили ва идиолектига хос метафораларнинг антопоцентрик табиати ҳамда уларнинг бадиий нутқ таъсирчанлигини оширишдаги аҳамийатига оид қарашлардан 2017-2020-йилларга мўлжалланган ПЗ-20170927147-“Қадимги даврлардан ХИИИ асргача бўлган туркий йозма манбалар тадқиқи” номли илмий-амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабийоти университетининг 2023-йил 15-декабрдаги 04/1-3447-сон маълумотномаси). Натижада вилойатда йашаб ижод қилган адиблар фаолийати, адабий меросига доир маълумотларнинг мукаммаллашувига эришилган.