Sayt test rejimida ishlamoqda

Ниғмонов Боходир Бахтиёр ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатиянинг патогенетик ва профилактика жиҳатлари», 14.00.05 – Ички касалликлар (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Tib3299.
Илмий раҳбар: Муминов Шовкат Қодирович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib 30.02.
Расмий оппонентлар: Каримов Мариф Шакирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Сабиров Мақсуд Атабаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади эндоваскуляр муолажа пайтида 2-тип қандли диабет билан оғриган беморларда контраст билан боғлиқ нефропатия ривожланишининг патогенетик механизмларини ўрганиш ва профилактика чораларининг самарадорлигини аниқлашдан иборат.  
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда мураккаб эндоваскуляр рентгенконтраст амалиёт хавфини башоратлаш маркерлари сифатида зардобдаги албумин, креатинин, гликемия, эритроцитурия ва лейкоцитурия, чап бўлмача гипертрофияси ва чап қоринча сферик деформацияси, унинг систолик дисфункцияси ва ўпка гипертензияси, буйрак сегментар артериялари қаршилик индексининг ошиши эканлиги аниқланган;
эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётида контрастли нефропатия хавфи юқори бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда липидлар перекис оксидланишининг фаоллашуви антиоксидант тизим фаоллигининг пасайиши ва вазопрессорларнинг экспрессияси томон эндотелийнинг функционал ҳолатининг бузилиши кучайиши билан боғлиқлиги асосланган;
қандли диабет негизида контрастли нефропатия билан оғриган беморларда ацетилцистеин ва теофиллиндан фойдаланиш липидлар перекис оксидланиши/антиоксидант тизимининг меъёрлашишига ва барқарор метаболитлар концентрациясининг ошишига хамда эндотелин-1 концентрациясининг пасайишига олиб келиши исботланган;
контрастли нефропатия хавфи юқори бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда ацетилцистеин ва теофиллиндан фойдаланиш буйрак функциясининг сезиларли даражада пасайиши билан боғлиқлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023 йил 3 июлдаги 07/019-сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда мураккаб эндоваскуляр рентгенконтраст амалиёт хавфини башоратлаш маркерлари сифатида зардобдаги албумин, креатинин, гликемия, эритроцитурия ва лейкоцитурия, чап бўлмача гипертрофияси ва чап қоринча сферик деформацияси, унинг систолик дисфункцияси ва ўпка гипертензияси, буйрак сегментар артериялари қаршилик индексининг ошиши эканлиги аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Илмий тадқиқот натижалари Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Сирдарё филиали 16.01.2022 йилдаги 6-сонли буйруқ ҳамда Федорович клиникаси МЧЖ клиникаси интервецион кардиология бўлими 10.01.2023 йилдаги 5 – сонли буйруқ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган алгоритмлар ва комплекс ёндашувдан фойдаланиш, юқори хавфли контрастли нефропатия билан оғриган беморларни эрта аниқлаш ва эндоваскуляр рентген контрасти амалиётлари пайтида буйрак зарарланиш даражасини 23-40% дан камайтириш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:1) 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда мураккаб эндоваскуляр рентгенконтраст амалиёти тадбиқ этиш жараёнида зардобда аниқлан маркерлар амалиёт натижасида юзага келадиган асоратларни олдини олишда катта ахамятга эга ва бунинг натижасида иқтисодий самарадорликга эришилган. 2) 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда мураккаб эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётида кўлланилган башоратлаш маркерлари сифати ортиқча сарф харажатлар билан бир қаторда кўшимча мутахассисларни жалп этишни истисно этади, бу билан сарф харажатларни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётдан сўнг ривожланадиган контрастли нефропатия хавфини башоратлаш маркерларини зардобда аниқлаш эрта ташхисни таъминланиши ишлаб чиқилган, 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларидан 4 000 000 сўмга ва ишлаб чиқарилган алгоритм кўлланган холда бюджетдан ташқари маблағларни 1.040000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётида контрастли нефропатия хавфи юқори бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда липидлар перекис оксидланишининг фаоллашуви антиоксидант тизим фаоллигининг пасайиши ва вазопрессорларнинг экспрессияси томон эндотелийнинг функционал ҳолатининг бузилиши кучайиши билан боғлиқлиги асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Илмий тадқиқот натижалари Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Сирдарё филиали 16.01.2022 йилдаги 6-сонли буйруғ ҳамда Федорович клиникаси МЧЖ клиникаси интервецион кардиология бўлими 10.01.2023 йилдаги 5 – сонли буйруғ билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: юқори хавфга эга бўлган контрастли нефропатия билан оғриган беморларни эрта аниқлаш ва эндоваскуляр рентген контрасти амалиётлари пайтида буйрак зарарланиш даражасини 23-40% дан камайтириш имконини берган; эндоваскуляр амалиёт пайтида 2-тип қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатия ривожланишининг олдини олишга риоя қилган ҳолда ўткир буйрак етишмовчилигини  олдини олишга эришилган; эндоваскуляр амалиёт пайтида 2-тип қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатияда шифохонада даволаниш давомийлик даври, (73.5%) натижасида муолажалар сифати яхшиланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Қандли диабет билан оғриган беморларда эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётидан сўнг контрастли нефропатия хавфи юқори бўлганди: беморнинг шифохонада қолиш муддатини 10 кундан 4 кунгача қисқартирилиб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 2.040000 минг сўмга камайтирилган (Терапия марказининг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун қолиш 400000 сўмни ташкил қилади); шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган (1 кунга ўртача 150 000 сўм дори воситалари сарфланади). Хулоса: эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётида контрастли нефропатия хавфи юқори бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда шифохонада йўл қўйилган қатор камчиликлар натижасида контрастли нефропатия 29 (51,7%), гемодиализга мухтожлик 3 (5,3%), кишида  кузатилиши мумкин бўлган асоратлар аниқланиб, бартараф этиш чора тадбирлари ишлаб чиқилиб, 1 нафар гемодиализга мухтож бўлган бемор ҳисобига бюджет маблағларидан 500 000 сўм ва бюджетдан ташқари маблағлардан 150 000 сўм иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: қандли диабет негизида контрастли нефропатия билан оғриган беморларда ацетилцистеин ва теофиллиндан фойдаланиш липидлар перекис оксидланиши/антиоксидант тизимининг меъёрлашишига ва барқарор метаболитлар концентрациясининг ошишига хамда эндотелин-1 концентрациясининг пасайишига олиб келиши исботланган. Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Сирдарё филиали 16.01.2022 йилдаги 6-сонли буйруғи ҳамда Федорович клиникаси МЧЖ клиникаси интервецион кардиология бўлими 10.01.2023 йилдаги 5 – сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Қандли диабет негизида контрастли нефропатия ривожланганида; гиповолемияни олдини олиш мақсадида эндоваскуляр рентгеноконтраст амалиётидан сўнг беморни патологик  ва физиологик йўқотишларини инобатга олиб, бир кеча-кундузлик физиологик сарфни аниқлаш самарадорлигини оширган; гипогликемия,  қонда креатинин миқдорини 145,66   мкмол/л дан ошиб кетишини олдини олиш чора тадбирлари қўллаш қўпол асоратлар кузатилишини олдини олган; таклиф этилган комплекс ёндашувдан фойдаланиш қандли диабет негизида контрастли нефропатия ривожланганида ижобий натижалар бериб, даволаш сифатини яхшилаган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1) беморнинг шифохонадаги даври учун: беморнинг шифохонада қолиш муддатини 10 кундан 4 кунга  қисқартиртириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори тахминан 2040000 минг сўмга камайтирилган (Терапия марказининг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун қолиш 340000 сўмни ташкил қилади);  шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган (1 кунга ўртача 150 000 сўм дори воситалари сарфланади); эндоваскуляр рентгеноконтраст муолажа асоратларидан бири ўткир буйрак етишмовчилиги бўлиб, бу шароитда беморларни реанимация тизимида даволашга ўтказилади бу холатда бюджет маблағидан (1 кунга ўртача 180 000 – 230 000 сарфланади): Хулоса: Эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётида олдинги ва кейинги даврларда  ўлимга олиб келувчи омилларни эрта бартараф этиш чора тадбирлари ишлаб чиқиш ва амалиётда қўлланилиши 1 нафар бемор ҳисобига бюджетдан ташқари маблағни 340 000 сўмга , шифохонада даволаш кунлари камайиши  бюджетдан ташқари маблағларни 127 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: контрастли нефропатия хавфи юқори бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда ацетилцистеин ва теофиллиндан фойдаланиш буйрак фаолиятини сезиларли даражада пасайиши билан боғлиқлиги асосланган. Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Сирдарё филиали 16.01.2022 йилдаги 6-сонли буйруқ ҳамда Федорович клиникаси МЧЖ клиникаси интервецион кардиология бўлими 10.01.2023 йилдаги 5 – сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Теофиллинни қўллаш эндоваскуляр рентгеноконтраст муолажа даврида юқори хавф остида бўлган қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатия ривожланишига сезиларли профилактик таъсир кўрсатади (23%га). Операциядан олдин Н-ацетилцистеиннинг юқори дозасини томир ичига юбориш коптокчалар фильтрация тезлигини пасайиш даражасини камайтиришга ёрдам берди ва коронарография утказилиши лозим бўлган беморларда контрастли нефропатия ривожланиш хавфини (42%га) камайтирди. Эндоваскуляр муолажалар пайтида контрастли нефропатиянинг олдини олишнинг ишлаб чиқилган усулларини амалиётга татбиқ этиш коронар артериал касаллиги билан оғриган беморларнинг шифохонада бўлиш вақтини ва реабилитация даврини қисқартиришга ёрдам беради ва унинг самарадорлиги исботланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда эндоваскуляр рентгенконтраст амалиётдан сўнг ривожланадиган контрастли нефропатия хавфини олдини олиш, 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларидан (1 кунлик тўлови 400000) ва яратилган алгоритм кўлланган холда бюджетдан ташқари маблағларни 140000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатия хавфи бўлганда юқорида келтирилган даволаш режаси 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 400000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 150000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Қандли диабет билан оғриган беморларда контрастли нефропатиянинг патогенетик ва превентив жиҳатлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг 2023 йил 26 июндаги №03/1175 сонли хати юборилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish