Sayt test rejimida ishlamoqda

Машарипов Маъсуд Нуъмонжоновичнинг
техника фанлари доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): Ташиш жараёнлари тортув таъминоти тизимини бошқаришнинг техник-технологик ечимларини ривожлантириш, 05.08.03 – Темир йўл транспортини ишлатиш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.DSc/T575.
Илмий маслаҳатчи: Суюнбаев Шинполат Мансуралиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети ҳузуридаги PhD.15/31.08.2022.T.73.01 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ибрагимов Назрилла Набиевич, техника фанлари доктори, профессор; Шарипов Конгратбай Авезимбетович, техника фанлари доктори, профессор; Джумабаев Алижон Бакишевич, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади ташиш жараёнлари тортув таъминоти тизимини бошқаришнинг техник-технологик ечимларини ривожлантиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юк поездлари таркиби ҳаракатига ўртача оғирликдаги асосий солиштирма қаршиликни вагонларнинг техник параметрлари ва юкланганлигини ҳисобга олган ҳолда аниқлашнинг янги ёндашуви ишлаб чиқилган;
ҳаракат графигида график даврини бўш таркибли юк поездлари улуши асосида ҳисобга олишнинг бир ва икки йўллик темир йўл участкаларининг мавжуд ўтказувчанлик қобилиятига таъсири асосланган;
поезд локомотивларидан унумли фойдаланишни режалаштиришнинг инновацион усули тортув елкаларининг чегараларида ҳаракатланувчи таркибларнинг туриш вақтларини минималлаштириш асосида ишлаб чиқилган;
локомотивлар айланиш участкасининг оптимал узунлигини аниқлаш усули поездлар оқими ва тортув бирликларини бириктириш шартларига боғлиқ равишда эксплуатация харажатларини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган;
поезд локомотивларининг узайтирилган айланиш участкаси бўйича юк поездларини жўнатиш вақт интервалларини аниқлашнинг математик модели графикда ҳаракат тўхтатилган даврни ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган;
хусусий транспорт корхоналари локомотивларининг ташиш жараёнларига жалб этилиши шароитида эксплуатация харажатларини оптималлаштиришнинг математик модели ночизиқли тармоқ масаласини ечиш асосида ишлаб чиқилган;
эксплуатация қилиниши режалаштирилаётган поезд локомотивларини таркибларга бириктиришнинг техник-технологик ечимлари поездларнинг станцияга келиши ва улардан жўнаш вақтларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ташиш жараёнлари тортув таъминоти тизимини бошқаришнинг техник-технологик ечимларини ривожлантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юк поездлари таркиби ҳаракатига ўртача оғирликдаги асосий солиштирма қаршиликни вагонларнинг техник параметрлари ва юкланганлигини ҳисобга олган ҳолда аниқлашнинг янги ёндашуви, вагон рақами орқали унинг тортиш ҳисобларида зарур бўлган параметрларини аниқлаш, юк вагонлари ҳаракатига бўғинли ва бўғинсиз темир йўлда асосий солиштирма қаршиликни ҳисоблаш алгоритмлари ва дастурий мажмуалар кўринишидаги инструментал воситалар “Ташишларни ташкил этиш” бошқармасида жорий этилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2023-йил 4-июлдаги 01/1969-23-сонли маълумотномаси). Натижада темир йўл участкасида юк поездларининг юриш тезлигини ўртача 3% га ошириш ва тортишдаги электр энергияси сарфини 9% га камайтириш мумкинлиги исботланган, турли оғирликдаги поездларнинг ҳаракатланиш вақтлари асосида график даврининг ўзгариши ҳисобига бир ва икки йўллик темир йўл участкаларининг мавжуд  ўтказувчанлик қобилиятини мос равишда 7% ва 5% гача оширишга эришилган ва бундаги иқтисодий самарадорлик бир йилда 340 млн. сўмни ташкил этган;
тортув елкаларининг чегараларида ҳаракатланувчи таркибларнинг туриш вақтларини минималлаштириш асосида поезд локомотивларидан унумли фойдаланишни режалаштиришнинг инновацион усули, поездлар оқими ва тортув бирликларини бириктириш шартларига боғлиқ равишда эксплуатация харажатларни ҳисобга олган ҳолда локомотивлар айланиш участкасининг рационал узунлигини аниқлаш усули, юк поездлари орасидаги тўхташи мумкин бўлган хавфсиз масофани аниқлаш алгоритми ва дастурий мажмуалар кўринишидаги инструментал воситаси, иккинчи техник кўрик ҳажмида тортув бирликларини кўрикдан ўтказишнинг тармоқ графигини ҳисобга олган ҳолда локомотивларининг фойдаланиш паркини эксплуатация қилиш ва поезд ишларини ташкил этиш технологияси “Ягона диспетчерлик маркази”да жорий этилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2023-йил 4-июлдаги 01/1969-23-сонли маълумотномаси). Натижада поезд локомотивлари паркидан самарали фойдаланиш ва ҳаракатланувчи таркибларни ишлатиш шароитларидан келиб чиққан ҳолда поезд ишларини тартибга солиш бўйича тезкор қарор қабул қилиш, Сариёғоч – Мароқанд ва Мароқанд – Бухоро поезд локомотивлари айланиш участкаларини ягона Сариёғоч – Бухоро тортув елкасига бирлаштириш орқали фойдаланиш харажатларини 5% га қисқартириш имконини берган ва бундаги иқтисодий самарадорлик бир йилда 176 млн. сўмни ташкил этган;
поезд локомотивларнинг узайтирилган айланиш участкаси бўйича юк поездларини жўнатиш вақт интервалларини графикда ҳаракат тўхтатилган даврни ҳисобга олган ҳолда аниқлашнинг математик модели, поездларнинг станцияга келиши ва улардан жўнаш вақтларини ҳисобга олган ҳолда эксплуатация қилиниши режалаштирилаётган поезд локомотивларини таркибларга бириктиришнинг техник-технологик ечимлари, хусусий тортув бирликларининг темир йўл участкалари бўйлаб белгиланган график даврларида ҳаракатини ташкил этиш талабларидан келиб чиққан ҳолда локомотивларнинг узайтирилган тортув елкаси бўйича юк поездларини станциядан жўнатиш график вақтларини танлашнинг автоматлаштирилган тизими “Тоштемирйўллойиҳа” ОАЖда жорий этилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2023-йил 4-июлдаги 01/1969-23-сонли маълумотномаси). Натижада темир йўл инфратузилмасига қўйиладиган чекловлардан келиб чиққан ҳолда ташилиши кутилаётган юк оқимига боғлиқ равишда поезд локомотивларининг эксплуатация паркини аниқлш ва Энтер Энгинееринг корхонаси томонидан харид қилиниши кўриб чиқилаётган тортув бирликларининг мақбул турини танлаш асосида фойдаланиш паркини 11% тежаш имконияти яратилган,  бундаги иқтисодий самарадорлик бир йилда 885 млн. сўмни ташкил этган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish