Мусурманова Шахноза Қўчқоровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Ҳарбий терминларни таржима қилишнинг лингвокултурологик хусусиятлари (инглиз тилининг          британия ва америка вариантлари асосида), 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).    
Диссертатсия мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil597.
Диссертатсия бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Илмий раҳбар: Юлдашев Акмал Гуламжанович, филология фанлари  доктори (DSc), доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.55.02
Расмий оппонентлар: Чўпонов Отаназар Отожонович, филология фанлари доктори, доцент;   Қўлдошев Акром Маҳмудович, филология фанлари номзоди,доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллари институти.
Диссертатсия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилининг  британийа ва америка вариантларидаги ҳарбий соҳага оид терминларини ўзбек тилига  таржима қилишнинг лингвокултурологик  хусусийатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳарбий терминларни дискурсда ижтимоий-маданий характердаги когнитив жараён воситаси сифатида таржима қилишда лисоний олам тасвирини шакллантиришдаги миллий-маданий хусусиятлар аниқланган;
ҳарбий соҳага оид матнларни таржима қилишда ҳар икки тил ҳарбий терминологийасининг олтита семантик гуруҳда намоён бўлувчи (қўшин турларини ифодаловчи терминлар, ҳарбий штаб фаолийатига  оид терминлар, умумтактикага оид терминлар, ҳарбий-ташкилий фаолийатни ифодаловчи терминлар, ҳарбий топографик терминлар, ҳарбий саф ва жанговар таркибни ташкиллаштиришга оид терминлар) лингвокултурологик хусусийатларини очиб беришда адекват таржима қилиш усулининг устуворлиги аниқланган;
инглиз тилининг британийа ва америка вариантларини лексикографик талқин қилиш  тамойилларини такомиллаштириш ҳамда ҳарбий терминлар тизимини тартибга солиш (унификатсийа қилиш), уларни таржима қилишда лексик трансформатсияларни қўллаш сабабли самарадорлиги вариантлардаги  фарқланиш механизмини тақдим этиш орқали  исботланган;
инглиз тилининг британийа ва америка вариантлари ҳарбий терминларини таржима қилиш жараёнида уларнинг турли сўз туркумларига мансублилиги синхрон аспектдаги лексик-семантик, структуравий-семантик ҳамда прагматик хусусийатлари категоризатсия аниқланган лингостатистик мезонларга кўра исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларидаги ҳарбий терминларни чоғиштирма аспектда тадқиқ қилиш асосида:
терминларни дискурсда ижтимоий-маданий характердаги когнитив жараён воситаси сифатида таржима қилишга оид хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанийасининг “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” номли эшиттиришларини сенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанийасининг 2022 йил 27 июлдаги 04-36-1183-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз тилининг британийа ва америка вариантларини лексикографик талқин қилиш тамойилларини такомиллаштириш ҳамда соҳа лексикасининг тартибга солинишида берилган тавсиялар тингловчилар билимларининг бойишига хизмат қилган;
соҳага оид матнларни таржима қилишда ҳар икки тил терминологийасининг олтита семантик гуруҳда намоён бўлувчи лингвокултурологик хусусийатларини очиб беришда адекват таржима қилишга оид материаллардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021-2023-йилларга мўлжалланган Ф3-201912258-рақамли “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини йаратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат оʻзбек тили ва адабиёти унивеситетининг 2023 йил 28 февралдаги 08/1-434-сон маʻлумотномаси). Натижада, бадиий матнларни ўзбек тилидан хорижий тилларга ёки хорижий тиллардан ўзбек тилига  адекват таржима қилишда фойдаланилган;
инглиз тили соҳибларини ўзбек тилига ўқитишда инглиз тили ҳарбий терминларини таржима қилиш жараёнида уларнинг турли сўз туркумларига мансублилиги асосида синхрон аспектдаги лексик-семантик, структуравий-семантик ҳамда прагматик хусусийатларига оид хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2021-2022-йилларга мўлжалланган ФЗ-2019062034-рақамли “Хорижий тилларда сўзлашувчилар учун ўзбек тилини интенсив ўргатувчи мултимедиа маҳсулотларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2023 йил 24-августдаги 24/1718-сон маʻлумотномаси)  Натижада соҳага оид матнларни  ҳарбий терминлар воситасида категоризатсия орқали аниқланган лингвостатистик мезонларга кўра таржима қилиш такомиллаштирилган.