Мухторов Муҳиддин Мансур ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш методикаси”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Ped5104.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Шодиева Матлуба Жўраевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Жуманазаров Умид Умирзақович, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш методикаси лисоний бирликни таништиришнинг “верифиcатион”, “висуализатион”, “cлассифиcатион”, “уттеринг”, “элиcитинг”, “дриллинг” босқичларини таълимнинг ривожлантирувчи ва дидактик мақсадли ҳамда Умумевропа CЕФР (Cоммон Эуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор Лангуаге) стандарти талабларига ташкилий-мазмун жиҳатдан мослаштириш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш самарадорлиги лексик компетенсияларини лексик ёндашув асосида контекстга йўналтирилган методика (CБЛ) тамойилларига кўра ривожлантириш ҳамда луғат бойлигини таъминлашнинг метакогнитив хусусиятларига кўра энг муҳим лексик бирликларини танлаб олиш ҳамда лисоний занжир ҳосил қилиш кўникмасини аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш жараёни ўрганилаётган чет тили лексик бирликларини ўзлаштириш жараёнида вужудга келадиган лингвистик (меанинг оф wорд, импропер воcабуларй, cоннотатион, пронунcиатион) қийинчиликларини қиёсий таҳлил асосида аниқлаштириш ҳамда ностандарт қарорлар қабул қилиш, дидактик тўсиқларни рационал ҳал қилишга устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш динамикаси Чет тили ўқитиш миллий дастури ва Умумевропа (CЕФР) талабларининг интегратив имкониятларини инглиз тилини ўрганувчи талабаларининг таълим жараёнида лексик компетентлигини намоён қилувчи дидактик (cонсcиоуснесс, висуалитй анд дурабилитй) тамойиллар мазмунига адаптив мослаштириш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олий таʼлим муассасалари талабаларининг лексик компетенсиясини ошириш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари:
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш методикаси лисоний бирликни таништиришнинг “верифиcатион”, “висуализатион”, “cлассифиcатион”, “уттеринг”, “элиcитинг”, “дриллинг” босқичларини таълимнинг ривожлантирувчи ва дидактик мақсадли ҳамда Умумевропа CЕФР (Cоммон Эуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор Лангуаге) стандарти талабларига ташкилий-мазмун жиҳатдан мослаштириш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Праcтиcал cомпетенcе оф теачинг субскиллс” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/33 сон қарорига асосан берилган 196У-35 рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада талабаларнинг сўз бойлигини ошириш ва C1 даражадаги сўзларни ўрганиш имкониятлари оширилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш самарадорлиги лексик компетенсияларни лексик ёндашув асосида контекстга йўналтирилган методика (CБЛ) тамойилларига кўра ривожлантириш ҳамда луғат бойлигини таъминлашнинг метакогнитив хусусиятларига кўра энг муҳим лексик бирликларни танлаб олиш ҳамда лисоний занжир ҳосил қилиш кўникмасини аниқлаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Праcтиcал cомпетенcе оф теачинг субскиллс” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/33 сон қарорига асосан берилган 196У-35 рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада олий талим муассасалари Б2 даражада талабаларнинг чет тили (инглиз тили) бўйича лексик компетенсияларини синхроник коммуникатив машқлар асосида ривожлантириш имкони кенгайтирилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш жараёни ўрганилаётган чет тили лексик бирликларини ўзлаштириш жараёнида вужудга келадиган лингвистик (меанинг оф wорд, импропер воcабуларй, cоннотатион, пронунcиатион) қийинчиликларини қиёсий таҳлил асосида аниқлаштириш ҳамда ностандарт қарорлар қабул қилиш, дидактик тўсиқларни рационал ҳал қилишга устуворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Праcтиcал cомпетенcе оф теачинг субскиллс” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/33 сон қарорига асосан берилган 196У-35 рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада лингвистик интерференсия ҳолатларининг олдини олиш усулларини ўрганиш имкони яратилган;
олий таълим муассасалари талабаларининг Б2 даражада лексик компетенсиясини ривожлантириш динамикаси Чет тили ўқитиш миллий дастури ва Умумевропа (CЕФР) талабларининг интегратив имкониятларини инглиз тилини ўрганувчи талабаларнинг таълим жараёнида лексик компетентлигини намоён қилувчи дидактик (cонсcиоуснесс, висуалитй анд дурабилитй) тамойиллар мазмунига адаптив мослаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Праcтиcал cомпетенcе оф теачинг субскиллс” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2023-йил 27-июндаги 11/33 сон қарорига асосан берилган 196У-35 рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада олий таълим муассасаларида Б2 даражасида ўқувчиларнинг лексик компетенсиясини ривожлантириш методикаси моделини такомиллаштириш имкони яратилган.