Неъматова Ҳилола Ғафуровнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жиззах вилоятида яшовчи болаларда аллергик касалликларнинг тарқалиши, клиник ва иммунологик  аломатлари», 14.00.36 – Аллергология ва иммунология; (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Tib1458.
Илмий раҳбар: Юлдашов Илхом Рўзиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.04.2022.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Нуралиев Неккадам Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мария Стаевская, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Болгария). 
Етакчи ташкилот: Санкт-Петербург давлат педиатрия тиббиёт универститети (Россия Федерацияси) 
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болаларда аллергик касалликлар тарқалиши ва турли хавф омилларини аниқлаш, минтақавий клиник ва иммунологик аломатларини ҳисобга олган ҳолда тиббий-профилактика тадбирлари мажмуини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор ҳар хил иқлим ва географик ҳудудларда яшовчи турли ёшдаги болалар орасида аллергик касалликлар белгилари тарқалиш хусусиятларини ISAAC халқаро эпидемиологик дастури асосида ўрганиш йўлга қўйилган, илмий асосланган икки босқичли стандартлаштирилган тадқиқот усули такомиллаштирилган;
турли иқлимий ва географик ҳудудларда яшовчи 7-8 ёш ва 13-14 ёшли болалар орасида аллергик касалликлар белгиларининг кенг тарқалганлиги, тиббиёт муассасалари статистик ҳисоботлари кўрсаткичларидан юқори эканлиги исботланган;
ҳар хил иқлим ва географик зоналарда яшовчи турли ёшдаги аллергик касалликлар ташҳисланган болаларда аллергик касалликларнинг клиник ва иммунологик аломатларини ҳисобга олган ҳолда уларнинг тиббий-профилактика тадбирлари мажмуини такомиллаштирилган;
болалар орасида аллергик касалликларни эрта ташҳислашни амалга ошириш учун диагностик алгоритм ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент педиатрия тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2023 йил 10 июлдаги 03/65-сонли хулосасига кўра:
ҳар хил иқлим ва географик зоналарда яшовчи турли ёшдаги болалар орасида аллергик касалликларни ўрганиш бўйича эпидемиологик тадқиқотлар алгоритмига скрининг сўровномасини киритиш тавсия этилган; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент шаҳар 1-сон болалар клиник шифохонаси бўйича 16.01.2023 йилдаги 85-сонли буйруқ ҳамда Сирдарё вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази бўйича 21.12.2022 йилдаги 150/1-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:болалардаги аллергик касалликлар клиник-иммунологик хусусиятларини баҳолаш ва ISААC харқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш усули болаларга тиббий хизмат кўрсатишни тизимлаштирган ҳолда ушбу хизмат самарадорлигини оширади, бу эса болалар орасида касалланиш даражасини камайтиради, шунингдек, болалар ҳаёт сифатига ижобий таъсир кўрсатиб, тавсия этилаётган ўрганиш ва баҳолаш усулининг ижтимоий аҳамиятини оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болалардаги аллергик касалликлар клиник-иммунологик хусусиятларини баҳолаш услуби ушбу касалликлар учраш даражасини аниқлаш, ISAAC халқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизматни тизимлаштириш ушбу касалликлар клиник-иммунологик ҳолатини баҳолаш услуби сарфланган маблағнинг ҳар бир тадқиқот учун 1020000 сўмгача тежалишини кўрсатди. Хулоса. Тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, аллергик касалликлар тарқалишидаги эпидемиологик тадқиқотлар кўрсатгичлари ва тиббий муассасаларнинг статистик ҳисоботи ўртасидаги фарқ мазкур касалликларнинг гипоташхисоти билан изоҳланган. Илмий янгиликнинг моҳияти: турли иқлимий ва географик зоналарда яшовчи 7-12 ёш ва 13-14 ёшли болалар орасида аллергик касалликлар белгиларининг кенг тарқалганлиги, тиббиёт муассасалари статистик ҳисоботлари кўрсаткичларидан юқори эканлиги исботланган, ушбу маълумотлар соғлиқни сақлашни молиялаштириш учун тақдим этилган;
турли ёшдаги болалар орасида аллергик касалликлар шаклланишининг хавф омилларини ҳақидаги маълумотларга асосланиб, педиатр, аллерголог, дерматолог, оториноларинголог, офтальмолог томонидан хавф гуруҳларини шакллантириш ва хавф даражасини ҳисобга олган ҳолда мониторинг қилиш тизими ишлаб чиқилган; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент шаҳар 1-сон болалар клиник шифохонаси бўйича 16.01.2023 йилдаги 85-сонли буйруқ ҳамда Сирдарё вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази бўйича 21.12.2022 йилдаги 150/1-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилаётган ўрганиш ва баҳолаш усулининг иқтисодий самарадорлиги болалар орасида аллергик касалликлар учраш даражаси, ISAAC xалқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизмат кўрсатишни амалга ошириш механизмининг ишлаб чиқилганлиги асосида ҳисоблаб чиқилган. Сарфланган харажатлар самарадорлиги таҳлилини ўтказишда қиёсланаётган вариантлар бир биридан кам ёки кўп, аммо эквивалент миқдорда самарадорлик кўрсаткичи билан фарқланиши, харажатларни минималлаштиришдан келиб чиқиб ҳисобланиши зарур. Шу сабабли олинган маълумотларнинг ишончлилик даражасига боғлиқ ҳолда ушбу таҳлил ўтказиш мақсадга мувофиқлигини баҳолаш муҳим. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болалардаги аллергик касалликлар клиник-иммунологик хусусиятларини баҳолаш услуби ушбу касалликлар учраш даражасини аниқлаш, ISAAC халқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизматни тизимлаштириш ушбу касалликлар клиник-иммунологик ҳолатини баҳолаш услуби сарфланган маблағнинг ҳар бир тадқиқот учун 1020000 сўмгача тежалишини кўрсатди. Хулоса. Тадқиқотнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, эпидемиологик тадқиқотлар натижалари болаларда аллергик касалланишнинг ҳақиқий кўрсаткичларини ошкор қилишга ёрдам беради, бу эса аллергик касалликлар билан хасталаниш ва ўлимнинг ўсиш динамикасини камайтиришга қаратилган самарали даволаш ва олдини олиш тадбирларини ишлаб чиқишда муҳим аҳамият касб этади.
турли ёшдаги болалар орасида аллергик касалликлар шаклланишининг хавф омилларини ҳақидаги маълумотларга асосланиб, педиатр, аллерголог, дерматолог, оториноларинголог, офтальмолог томонидан хавф гуруҳларини шакллантириш ва хавф даражасини ҳисобга олган ҳолда мониторинг қилиш тизими ишлаб чиқилган; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент шаҳар 1-сон болалар клиник шифохонаси бўйича 16.01.2023 йилдаги 85-сонли буйруқ ҳамда Сирдарё вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази бўйича 21.12.2022 йилдаги 150/1-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилаётган ўрганиш ва баҳолаш усулининг иқтисодий самарадорлиги болалар орасида аллергик касалликлар учраш даражаси, ISAAC xалқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизмат кўрсатишни амалга ошириш механизмининг ишлаб чиқилганлиги асосида ҳисоблаб чиқилган. Сарфланган харажатлар самарадорлиги таҳлилини ўтказишда қиёсланаётган вариантлар бир биридан кам ёки кўп, аммо эквивалент миқдорда самарадорлик кўрсаткичи билан фарқланиши, харажатларни минималлаштиришдан келиб чиқиб ҳисобланиши зарур. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болалардаги аллергик касалликлар клиник-иммунологик хусусиятларини баҳолаш услуби ушбу касалликлар учраш даражасини аниқлаш, ISAAC халқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизматни тизимлаштириш ушбу касалликлар клиник-иммунологик ҳолатини баҳолаш услуби сарфланган маблағнинг ҳар бир тадқиқот учун 1020000 сўмгача тежалишини кўрсатди. Хулоса. Тадқиқотнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, эпидемиологик тадқиқотлар натижалари болаларда аллергик касалланишнинг ҳақиқий кўрсаткичларини ошкор қилишга ёрдам беради, бу эса аллергик касалликлар билан хасталаниш ва ўлимнинг ўсиш динамикасини камайтиришга қаратилган самарали даволаш ва олдини олиш тадбирларини ишлаб чиқишда муҳим аҳамият касб этади.
турли иқлим шароитларида яшовчи мактаб ёшидаги болалар орасида иммунтақчиллик ва аллергик касалликлар клиник кўринишларининг аниқланган ўзаро боғлиқлиги ҳар бир бемор бола учун терапевтик стратегия ва тактикани шакллантиришда шифокор учун қўшимча эътиборни аниқлашга имкон беради. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Тошкент шаҳар 1-сон болалар клиник шифохонаси бўйича 16.01.2023 йилдаги 85-сонли буйруқ ҳамда Сирдарё вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази бўйича 21.12.2022 йилдаги 150/1-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тавсия этилаётган ўрганиш ва баҳолаш усулининг иқтисодий самарадорлиги болалар орасида аллергик касалликлар учраш даражаси, ISAAC xалқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизмат кўрсатишни амалга ошириш механизмининг ишлаб чиқилганлиги асосида ҳисоблаб чиқилган. Сарфланган харажатлар самарадорлиги таҳлилини ўтказишда қиёсланаётган вариантлар бир биридан кам ёки кўп, аммо эквивалент миқдорда самарадорлик кўрсаткичи билан фарқланиши, харажатларни минималлаштиришдан келиб чиқиб ҳисобланиши зарур. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: болалардаги аллергик касалликлар клиник-иммунологик хусусиятларини баҳолаш услуби ушбу касалликлар учраш даражасини аниқлаш, ISAAC халқаро эпидемиологик дастури асосида тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизматни тизимлаштириш ушбу касалликлар клиник-иммунологик ҳолатини баҳолаш услуби сарфланган маблағнинг ҳар бир тадқиқот учун 1020000 сўмгача тежалишини кўрсатди. Хулоса: Тадқиқотнинг амалий аҳамияти шундан иборатки, эпидемиологик тадқиқотлар натижалари болаларда аллергик касалланишнинг ҳақиқий кўрсаткичларини ошкор қилишга ёрдам беради, бу эса аллергик касалликлар билан хасталаниш ва ўлимнинг ўсиш динамикасини камайтиришга қаратилган самарали тиббий-профилактикатадбирларини ишлаб чиқишда муҳим аҳамият касб этади. Қўлланилган халқаро эпидемиологик дастур асосида болалар ўртапсида аллергик касалликлар тарқалганлигини ўрганиш, тиббий хизматни тизимлаштириш, мазкур касалликлар клиник-иммунологик ҳолатини баҳолаш услуби сарфланган маблағнинг ҳар бир тадқиқот учун 1020000 сўмгача тежалишини кўрсатди. Неъматова Ҳилола Гафуровнанинг « Жиззах вилоятида яшовчи болаларда аллергик касалликларнинг тарқалиши, клиник ва иммунологик аломатлари » мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг 2022 йил 18 июньдаги 03/1158-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган.