Бекмуротова Шахноза Азаматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Немис ва ўзбек тилларида жуфт сўзлар ва уларнинг структур-семантик хусусиятлари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чогʻиштирма тилшунослик ва таржимашунослик  (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Fil.845.
Илмий раҳбар: Имяминова Шухратхон Салижановна, филология фанлари номзоди, профессор.   
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улугʻбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Джумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор; Содиқов Зохид Ёқубович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация ёʻналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади немис ва ўзбек тилларидаги жуфт сўзларнинг лексик-семантик, структур-функсионал хусусиятларини ўзаро чогʻиштирган ҳолда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
немис ва ўзбек тилларида жуфт сўзларнинг ясалиши, жуфт сўз таркибий компонентларида  от, сифат, феъл, равиш сўз туркумлари каби ўхшашликлар ва  немис тилидаги жуфт сўзларнинг фонологик ҳамда жуфт сўзлар учун тузилган моделларида ўзбек тилидан фарқли равишда немис тилида жуфт сўзлар богʻловчи ва предлоглар орқали ҳосил бўлиши каби фарқланиш ва немис тилида жуфт сўзларнинг турли хил лингвистик терминлар билан номланишида эса терминологик номутаносибликлар мавжудлиги асосланган;
немис тилида жуфт сўзларга доир терминлардаги турли хил лингвистик терминлар билан номланиши терминологик чалкашликнинг ишда ўзбек тилига маʻноси жиҳатидан мос келадиган муқобил “Wортпааре” лексикаси танланди ҳамда чогʻиштирилаётган икки тилдаги жуфт сўзларнинг структур-семантик жиҳатдан аффиксация, конверсия ва композиция усуллари орқали ясалиши исботланган;
немис ва ўзбек тилларидаги жуфт сўзлар таркибидаги ўхшашлик ва фарқли жиҳатлар ва улар икки тилда чогʻиштирилганда компонентлар ҳисобга олиниши умумий морфологик ва семантик-категориал тавсифни бериши икки тилда ҳам изоморфик хусусиятга эга эканлиги асосланган;
бадиий асарларда немис ва ўзбек тилларидаги жуфт сўзларнинг структур-семантик жиҳатдан фарқлари аниқланиб, от ва сифат сўз туркумлари (энг катта туркум гуруҳлар) кўп қўлланиладиган гап бўлаклари эканлиги кўчма ёки ўз маʻносида қўлланилиш ҳолатлари асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертацияда ишлаб чиқилган назарий ва амалий хулоса, тавсия ва ишланмалар асосида қуйидагилар келтирилади:
немис ва ўзбек тилларида жуфт сўзларнинг ясалиши, жуфт сўз таркибий компонентларида  от, сифат, феъл, равиш сўз туркумлари каби ўхшашликлар ва  немис тилидаги жуфт сўзларнинг фонологик ҳамда жуфт сўзлар учун тузилган моделларида ўзбек тилидан фарқли равишда немис тилида жуфт сўзлар богʻловчи ва предлоглар орқали ҳосил бўлиши каби фарқланиш ва немис тилида жуфт сўзларнинг турли хил лингвистик терминлар билан номланишида эса терминологик номутаносибликларга олинган таклиф, тавсия ва гʻоялардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпогʻистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2012-2016 йилларда бажарилган Ф1-ФА-0-43429, ФА-Ф1, ГОО2 рақамли  „Қорақалпоқ фолклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш“ мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳаси ва ЎзРФА ҚҚА Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда амалга оширилган ФА-Ф1-ОО5  рақамли „Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш“ номли лойиҳа доирасида белгиланган вазифаларнинг ижросини таʻминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпогʻистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 26 августдаги 172/1/1-сон маʻлумотномаси). Натижада немис ва ўзбек  тилларидаги жуфт сўзларга оид терминларнинг ўзаро муносабатлари очиб берилиши орқали касбий таʻлимнинг сифатини ошириш ва ривожлантиришга эришилган;
немис тилида жуфт сўзларга доир терминлардаги турли хил лингвистик терминлар билан номланиши терминологик чалкашликнинг ишда ўзбек тилига маʻноси жиҳатидан мос келадиган муқобил “Wортпааре” лексикаси танланди ҳамда чогʻиштирилаётган икки тилдаги жуфт сўзларнинг структур-семантик жиҳатдан аффиксация, конверсия ва композиция усуллари орқали ясалиши хулосалардан Озарбайжон фанлар академияси Низомий номидаги Адабиёт институтининг 2018-2019  йилларда  бажарилган 4-57 рақамли  „Озарбайжон-Ўзбекистон:  адабий алоқаларнинг ўрни ва аҳамияти“  мавзусидаги халқаро амалий лойиҳада фойдаланилган (Озарбайжон фанлар академияси Низомий номидаги Адабиёт институтининг  2022 йил 26 августдаги 47-сон  маʻлумотномаси). Натижада немис тилидаги жуфт сўзларнинг структуравий аҳамияти,  шунингдек, бевосита ўзбек тилига берилиш жараёнида лингвистик муқобилини танлаш муҳим эканлиги, бу орқали мукаммал эквивалент танлашга эришиш мумкинлиги аниқлаб берилган;
немис ва ўзбек тилларидаги жуфт сўзлар таркибидаги ўхшашлик ва фарқли жиҳатларни ўрганиш ва улар икки тилда чогʻиштирилганда, компонентлар ҳисобга олиниши ва биринчи компонент иккинчисини белгилаши, иккинчиси умумий морфологик ва семантик-категориал тавсифни бериши икки тилда ҳам изоморфик хусусиятга эга эканлиги Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг „Ўзбекистон тарихи“ телеканалининг „Тақдимот“, „Фан ва тарих“ кўрсатувларининг  сенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022 йил 5 октябрдаги 787-423-562-сон маʻлумотномаси). Натижада турли тизимли тилларда жуфт сўзлар инсонларнинг мулоқот жараёнига кириб келиши, ишлатилиши ҳамда соҳа лексикасининг тартибга солинишида берилган тавсиялар тингловчилар билимларининг бойишига хизмат қилган;
бадиий асарларда  немис ва ўзбек тилларидаги жуфт сўзларнинг структур-семантик жиҳатдан кўчма ёки ўз маʻносида қўлланилишига оид хулосалардан  Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021-2023 йилларга мўжалланган Ф3-201912258- рақамли „Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш“ мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти унивеситетининг 2023 йил 24 февралдаги 03/1-401-сон маʻлумотномаси).  Натижада бадиий асарларни ва мақолаларни ўзбек тилидан хорижий тилларга ёки хорижий тиллардан ўзбек тилига таржима қилишда фойдаланилган.