Sayt test rejimida ishlamoqda

Рахимова Мадина Боходировнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «COVID-19 ўтказган беморларда эндотелиал дисфункция фонида анкилозловчи спондилоартритнинг кечиши хусусиятлари», 14.00.05 – Ички касалликлар (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2676
.4.PhИлмий раҳбар: Ахмедов Халмурад Садуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib 30.02.
Расмий оппонентлар: Нуриллаева Наргиза Мухтархановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Алиахунова Мавжуда Юсупахуновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббёт универститети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан оғриган беморларнинг клиник-иммунологик кўрсаткичларига эндотелий дисфункциясини таъсирини баҳолаш, шунингдек, даволаш ва олдини олиш чора-тадбирларини мувофиқлаштиришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда COVID-19 негизида эндотелий дисфункциясининг авжланиши эндотелин-1 ва эндотелийга боғлиқ вазодилятация кўрсаткичларини хаққоний силжишлари билан боғлиқлиги аниқланган;
COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда томирлар эндотелий функцияси (∆D, ∆Ved, ∆Vрs ва PI) бузилиши ва унинг зўрайиб боришида гиперцитокинемиянинг ўрни асосланган;
анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда COVID-19 негизида хужайравий иммунитетнинг CD3+, CD4+ ва CD8+ дифференцияловчи антигенлари  экспрессиясидаги ўзгаришлари ҳамда уларнинг томирлар эндотелий дисфункцияси ривожланишидаги аҳамияти аниқланган;
COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда ИЛ-17А ни ингибирлаш ва эндотелий дисфункциясини коррекциялаш туфайли тизимли яллиғланиш жараёнини тикланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академиясининг Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023 йил 15 июндаги 06/002-сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: олинган илмий-амалий маълумотлар Тошкент шаҳар 3-клиник шифохонаси бўйича 07.12.2022 йилдаги 46-сонли буйруқ ҳамда Тошкент вилояти 22-қишлоқ оилавий поликлиникаси бўйича 2.12.2022 йилдаги 14-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган; Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: эндотелий дисфунксияси негизида тизимли яллиғланишни авж олиб боришини эрта ташхислашга, мумкин бўлган асоратлар ривожланишини олдини олишга имконият беради; даволаш чора тадбирларни сифатини оширишга ва касалхонага қайта мурожаат қилиш частотасини 37% га камайтиради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1) томирлар эндотелий функсияси бузилишини COVID-19  ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда эрта ташхислаш 68% беморларда касалликни авж олиб боришини олдини олишга имконият беради 2) эндотелий дисфунксиясини эрта ташхислаш касалликни авж олиб боришини олдини олган ҳолда 1 нафар бемор учун 1 200 000 сўм иқтисод қилинди. 100 нафар бемордан касаллик авж олиб борилиши 5 бемордан 2 беморгача камайтирилди, демак бир нафар бемордан 1 200 000 сўм иқтисод қилинса, йиллик иқтисодий кўрсаткич 3 600 000 сўмни (3 нафар бемор учун) ташкил қилади. Хулоса: COVID-19  ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан оғриган беморларда томирлар эндотелий функсияси бузилишини эрта ташхислаш  касалликни авж олиб боришини олдини олиш ва бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 3 600 000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 1 200 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «COVID-19 ўтказган беморларда эндотелиал дисфунксия фонида анкилозловчи спондилоартритнинг кечиши хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2022 йил 24 ноябрдаги 03/4824-сонли хати юборилган.
иккинчи илмий янгилик: COVID-19  ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда томирлар эндотелий функсияси (∆D, ∆Ved, ∆Vps ва PI) бузилиши ва унинг зўрайиб боришида гиперситокинемиянинг ўрни асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: олинган илмий-амалий маълумотлар Тошкент шаҳар 3-клиник шифохонаси бўйича 07.12.2022 йилдаги 46-сонли буйруқ ҳамда Тошкент вилояти 22-қишлоқ оилавий поликлиникаси бўйича 2.12.2022 йилдаги 14-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:1) COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда ИЛ-17А ва ЎНО-α ни ўрганиш томир эндотелий функсиясини бузилишини эрта ташхислаш, беморларда анкилозловчи спондилоартритни кечишини ва нохуш асоратларини башорат қилиш имконини берди; 2) анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларнинг 78% да реактив гиперемия синамаси ёрдамида елка артериясининг допплер текширувини ўтказиш томирлар эндотелий функсиясини бузилишини даражасини, гемостатик бузилишларни ва тизимли яллиғланишнинг оғирлигини аниқлашга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан оғриган бемораларда ИЛ-17А ва ЎНО-α ни экспрессиясини камайтириш мақсадида ген-инженер биологик дори воситаларни қўллаш тавсия этилган. Натижада беморнинг шифохонада қолиш муддатини 14,8 кундан 10,07 кунгача қисқартириб шифохонада қолиш тўлов миқдори 178 минг сўмга камайтирган (Тошкент шаҳар 3-сонли клиник шифохонасининг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун қолиш 240.000 сўмни ташкил қилади); 70% беморларда 1 йил мобайнида касалликни ремиссия даврига ўтиши ва меҳнат фаолиятини тиклашишига эришилган. Хулоса: COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда гиперситокинемияни ва томирлар эндотелий функсиясини бузилишини эрта ташхислаш касалликни даволаш чора тадбирларини мувофиқлаштиришга имкон берди. Натижада беморнинг шифохонада қолиш муддатини 14,8 кундан 10,07 кунгача қисқартириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 178 000 сўмга камайтирган ва 70% беморларда касалликни ремиссия даврига ўтказишга имкон берган. 
учинчи илмий янгилик: «COVID-19  ўтказган беморларда эндотелиал дисфунксия фонида анкилозловчи спондилоартритнинг кечиши хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2022 йил 24 ноябрдаги 03/4824-сонли хати юборилган. Анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда COVID-19 негизида хужайравий иммунитетнинг CД3+, CД4+ ва CД8+ дифференсиасияловчи антигенлари  экспрессиясидаги ўзгаришлари ҳамда уларнинг томирлар эндотелий дисфунксияси ривожланишидаги аҳамияти аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши:  олинган илмий-амалий маълумотлар Тошкент шаҳар 3-клиник шифохонаси бўйича 07.12.2022 йилдаги 46-сонли буйруқ ҳамда Тошкент вилояти 22-қишлоқ оилавий поликлиникаси бўйича 2.12.2022 йилдаги 14-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: хужайравий иммунитетнинг дифференциацияловчи антигенлари  экспрессиясидаги ўзгаришларини ўрганиш анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда касалликни фаоллигини камайтиришига ва авж олиб боришини олдини олишга имкон яратади; тизимли яллиғланиш ва эндотелий дисфунксияси негизида хужайравий иммунитет ўзгаришларини эрта ташхислаш ва олдини олиш касалликни даволаш сифатини оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1)COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан оғриган бемораларда иммун яллиғланишни камайтириш мақсадида базис дори воситаларни қўллаш тавсия этилган ва  шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган (1 кунга ўртача 120 000 сўм дори воситалари сарфланади); реабилитасия харажатларини камайтирган (1 кунга ўртача реабилитасия учун ишлатиладиган 45.000 сўм дори воситалари сарфланади). Хулоса:COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда хужайравий иммунитетнинг дифференсиасияловчи антигенлари  экспрессиясини ва томирлар эндотелий функсиясини бузилишини эрта ташхислаш касалликни даволаш чора тадбирларини мувофиқлаштиришга имкон берди. Натижада беморда иммун-яллиғланиш жараёнини камайтириш мақсадида базис дори воситаларни қўллаш тавсия этилган ва  шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиш: «COVID-19 ўтказган беморларда эндотелиал дисфунксия фонида анкилозловчи спондилоартритнинг кечиши хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2022 йил 24 ноябрдаги 03/4824-сонли хати юборилган.
тўртинчи илмий янгилик: касаллик фаоллигини пасайтириш ва эндотелиал дисфунксияни коррексиялашга қаратилган даволаш ва олдини олиш чора-тадбирларини мувофиқлаштириш COVID-19  ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда даволаш самарадорлигини ошиши, ремиссия даврини узайиши ва эрта ногиронликнинг олдини олишга олиб келган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: олинган илмий-амалий маълумотлар Тошкент шаҳар 3-клиник шифохонаси бўйича 07.12.2022 йилдаги 46-сонли буйруқ ҳамда Тошкент вилояти 22-қишлоқ оилавий поликлиникаси бўйича 2.12.2022 йилдаги 14-сонли буйруқ билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: COVID-19 ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда базис даво негизида ген-инженер биологик дори воситаларни қуллаш бирламчи тиббий-санитария ёрдам босқичида анкилозловчи спондилоартрит ва эндотелиал дисфунксияни даволаш, тизимли асоратлар ривожланишини, ногиронлик ва касаллик зўрайишини олдини олиш, меҳнат қобилиятини узоқ муддатга сақлаб қолишига имконият берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ИЛ-17 ингибиторини, хусусан, ген-инженер биологик дори воситани базис даво негизида қўллаш беморларда шифохонада даволашнинг иқтисодий харажатларини 47% га камайтирди; 1 нафар беморнинг шифохонадаги даври учун иқтисодий кўрсаткич: беморнинг шифохонада қолиш муддатини 14,8 кундан 10,07 (4 кунга) қисқартирилиб, шифохонада даволаш тўлов миқдори 960 000 сўмга камайтирилди (Тошкент шаҳар 3-сон клиник шифохонасининг прейскурантига кўра шифохонада 1 кун даволаш 240 000 сўмни ташкил қилади); шифохонада даволаш даврининг 4 кунга қисқартирилиши ҳисобига 120 минг сўмлик дори-дармон кам талаб этилади (1 кунга ўртача 30 000 сўм дори воситалари сарфланади). Хулоса:COVID-19  ўтказган анкилозловчи спондилоартрит билан касалланган беморларда даволаш чора-тадбирларини мувофиқлаштириш ремиссия даврини узайиши ва бюджетдан ташқари маблағларни 960 000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «CОВИД-19 ўтказган беморларда эндотелиал дисфунксия фонида анкилозловчи спондилоартритнинг кечиши хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2022 йил 24 ноябрдаги 03/4824-сонли хати юборилган.
 

Yangiliklarga obuna bo‘lish