Ташпулатов Уйгун Бекмурзаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сабзавот экинлари зараркунандаларига қарши биологик кураш усулининг самарадорлигини ошириш”, 06.01.09 – Ўсимликларни  ҳимоя қилиш (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Qx1036
Илмий раҳбар: Шукуров Хушвақт Мамасолиевич, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/04.03.2022.Qx.13.01
Расмий оппонентлар: Хайтмуратов Арслонбек Файзуллаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, ката илмий ходим; Бойғигитов Фозил Муҳаммадиевич, қишлоқ хўжалигилари фан номзоди, ката илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади сабзавот экинлари зараркунандаларини тур таркиби, биологик хусусиятлари, тарқалиши, зарарини оърганиш асосида уларни сонини бошқаришда биологик ҳимоя қилиш усулини самарадорлигини ошириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Тошкент вилояти шароитида сабзавот экинлари (карам, помидор, пиёз) зараркунандаларининг 54 тури аниқланган, улардан меваси билан озиқланадиганлари 14,7%, илдизи билан озиқланадиганлари 29,3% ҳамда барги билан озиқланадиган турлари 54% эканлиги аниқланган;
зараркунандаларнинг табиий кушандаларини 36 тури аниқланиб, зараркунандаларни нобуд қилиш аниқланган ва уларнинг тарқалиш ареали аниқланган;
сабзавот экинлари (карам, помидор, сабзи, пиёз, ва бошқалар) агробиотсенозида энтомофагларнинг табиий популятсияларини бойитишда нектарли оъсимликларни самарадорлиги аниқланган;
табиий энтомофаглар фаоллигига кимёвий препаратларнинг таъсири аниқланган;
сабзавот экинлари (карам, помидор, сабзи) агробиотсенозида зараркунандаларга қарши биологик кураш усулининг самарадорлигини оширишнинг илмий асосланган муддатлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сабзавот экинлари зараркунандаларига қарши биологик кураш усулларининг самарадорлигини ошириш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
карам шираларига қарши оддий олтинкўзни 2-ёшдаги личинкаларини 1:50, 1:10 ва 3-ёшдаги личинкаларини 1:10 нисбатларда, етти нуқтали олтинкўзнинг 1-2-ёшдаги личинкаларини 1:100, 1:50 нисбатларда, помидорда ғўза тунлами тухумларига қарши трихограмманинг 2 тури Тричограмма пинтои ва Тричограмма чилонис турларини 1:10, 1:15, 1:20 нисбатларда ҳамда ғўза тунлами қуртларига қарши бракон кушандасини 1:10, 1:15 нисбатларда қўллаш технологияси Тошкент вилоятининг Қибрай, Янгийўл ва Оққўрғон туманларидаги сабзавотчиликка ихтисослашган фермер хўжаликларида жами 79,0 гектар майдонга жорий қилинган («ЎЗАГРОКИМЁҲИМОЯ» акциядорлик жамиятининг 2021 йил 3 февралдаги №02-13/61-сон маълумотномаси). Натижада, карам ўсимлигида оддий ва етти нуқтали олтинкўз личинкаларини шираларга қарши қўлланилиши 81,3-91,1 %, помидорда ғўза тунлами тухумларига қарши трихограмманинг Тричограмма пинтои ва Тричограмма чилонис турларини қўлланилиши 65,8-86,1 % гача самара берган. 
сабзавот экинларининг асосий зараркунандаларидан ҳисобланган ўргимчаккана ва шираларга қарши олтинкўз кушандасини қўллаш технологияси Тошкент вилоятининг Янгийўл туманидаги “Нурмуҳаммад ишонч”, “Ҳакимжон файзли боғи” фермер хўжаликларининг 39,0 гектар, Оққўрғон туманидаги “Хусанжон Санжар” фермер хўжалигининг 20,0 гектар ва Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институтининг 20,0 гектар майдонларига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 17-мартдаги №03/35-1326-сон маълумотномаси). Натижада, сабзавот экинларининг асосий зараркунандаларидан ўргимчаккана ва шираларга қарши олтинкўз кушандаси қўлланилганда назоратга нисбатан 81,3-91,1 % га, ғўза тунлами тухумларига қарши трихограмма қўлланилганда эса 65,8-86,1 % гача биологик самарадорликка эришилган.