Нуртаев Сайфулло Хусановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз оммавий ахборот воситаларидаги неологизмларнинг ўзбек тилига таржима қилиш муаммолари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Fil991.
Илмий раҳбар: Муратова Элмира Денисовна, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Тешабаева Дилфуза Мўминовна, филология фанлари доктори, профессор; Джумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор.  
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади оммавий ахборот воситаларидаги неологизмларнинг шаклланиши ҳамда ўзбек тилига таржима қилиш қийинчиликларини чоғиштирма аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ОАВ неологизмларининг семантик хусусиятлари, уларнинг полисемантик ҳамда синонимлик муносабатларига киришиши асосида ахборотлар алмашинувида ўзлашган янги сўзларнинг ўзбек тили терминологиясига мослашишини намоён этувчи прагматик функсионал хусусиятлари неологизмларнинг ўзга тилга интродукция жараёнини чоғиштириш орқали очиб берилган;
инглиз ОАВ неологизмларининг грамматик хусусиятлари ҳамда қиёсланаётган тилларда инглиз ОАВ неологизмларининг услубий қўлланилиш омилларини аниқлаш орқали ОАВ неологизмларининг ўзлашаётган тил тизимини бойитиш билан биргаликда тилдаги янги тушунчаларни  номинативе элементларни чеклаб қўйиш имконияти далилланган;
халқаро миқёсда қўлланадиган барқарор атамалар мавжудлиги ва улар асосида неологик бирикмаларнинг пайдо бўлиш сабаблари ҳамда инглиз ОАВ неологизмларининг функсионал-семантик, грамматик ва стилистик жиҳатдан ўхшаш ва фарқли хусусиятларини аниқлаш орқали неологизмларнинг таржимада эквивалентлик, умумлаштириш ва адаптация усуллари асосида ноадекватлик ҳолатини бартараф этиш учун хизмат қилиши очиб берилган;
"тилда урф"га айланган четдан ўзлашган сўзларнинг миллий тил нуфузини ошириш кучига эга бўлган ОАВ неологизмларининг таржимадаги қийинчиликларини аниқлаш орқали уларни адекват таржима қилишда лексик трансформацияларни қўллаш самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ОАВдаги неологизмларини ўзбек тилига таржима қилиш муаммоларини тадқиқ этиш жараёнида олинган натижалар асосида:
инглиз ОАВ неологизмларининг семантик хусусиятлари, уларнинг полисемантик ҳамда синонимлик муносабатларига киришиши асосида ахборотлар алмашинувида ўзлашган янги сўзларнинг ўзбек тили терминологиясига мослашишини намоён этувчи прагматик функсионал хусусиятларига оид натижардан Тошкент давлат аграр университетида бажарилган ФЗ-201905214 - рақамли амалий лойиҳада фойдаланилган (Тошкент давлат аграр университетининг 2021-йил 23.09 даги 1/4-1-2698-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва ўқув қўлланма янги илмий далиллар билан бойитилишига ва такомиллашишига хизмат қилган;
инглиз ОАВ неологизмларининг грамматик хусусиятлари ҳамда қиёсланаётган тилларда инглиз ОАВ неологизмларининг услубий қўлланилиш омилларини аниқлаш орқали ОАВ неологизмларининг ўзлашаётган тил тизимини бойитиш билан биргаликда тилдаги янги тушунчаларни  номинативе элементларни чеклаб қўйиш имкониятига оид хулосалардан Тошкент давлат аграр университетида бажарилган "Асал берувчи дарахт, бута турлари ва уларнинг плантацияларини жойлаштириш технологияси" мавзусидаги ФЗ-2019081675-рақамли амалий лойиҳада фойдаланилган (Тошкент давлат аграр университетининг 2022-йил 21- майдаги 1/4-1-1509-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва ўқув қўлланма янги илмий далиллар билан бойитилган ва такомиллаштирилган;
халқаро миқёсда қўлланадиган барқарор атамалар мавжудлиги ва улар асосида неологик бирикмаларнинг пайдо бўлиш сабаблари ҳамда инглиз ОАВ неологизмларининг функсионал-семантик, грамматик ва стилистик жиҳатдан ўхшаш ва фарқли хусусиятларига оид натижардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси ёзувчиларининг назмий ва насрий асарларини таржима қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2021-йил 24-сентябрдаги 01-03/1120-сон маълумотномаси). Натижада таклиф қилинган тавсия ва хулосалар назмий ва насрий асарларнинг янги илмий далиллар билан бойитилишига ва такомиллашишига хизмат қилган;
"тилда урф"га айланган четдан ўзлашган сўзларнинг миллий тил нуфузини ошириш кучига эга бўлган ОАВ неологизмларининг таржимадаги қийинчиликларини аниқлаш орқали уларни адекват таржима қилишга қаратилган таржима усулларини қўллаш бўйича амалий тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Тошкент» телерадиоканалида эфирга узатиб келинаётган «Гап чиқди» дастурида 2021-йил 24-июн соат 9:00 даги жонли эфирда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «Тошкент» телерадиоканалидаги 2021-йил 24-июлдаги 1-сон маълумотномаси). Шунингдек, "тилда урф"га айланган четдан ўзлашган сўзларнинг миллий тил нуфузини ошириш кучига эга бўлган ОАВ неологизмларининг таржимадаги қийинчиликларини аниқлаш орқали уларни адекват таржима қилишга қаратилган тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «Маҳалла» телерадиоканали ДУК «Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар» муҳарририяти томонидан тайёрланган «Таълим ва тараққиёт» дастурларининг 2019-йил июл ойидаги сонлари ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «Маҳалла» телерадиоканалининг 2019-йил 25-июл Ўз/Р-04-25-1941 сон маълумотномаси). Натижада тадқиқотнинг тавсия ва хулосалари муҳим илмий манба бўлиб хизмат қилган ва мазкур эшиттиришларнинг маънавий-маърифий ҳамда бадиий жиҳатдан оммабоплиги ва илмийлиги таъминланган.