Саипова Ҳилола Абдулхамитовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Нутқ синтактик композицияси ва унинг коммуникатив, семантик,  функсионал тадқиқи”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Fil2842.    
Илмий раҳбар: Абдупаттоев Муҳаммадтоҳир, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Усмонова Ҳуриниса Шараповна, филология фанлари доктори, профессор; Пардаев Азамат Бахронович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади нутқ синтактик композицияси ва унинг коммуникатив, семантик, функсионал жиҳатларини ўзбек тили материаллари асосида ёритиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
синтактик композициянинг нутқни мантиқан  шакллантирувчи ҳамда фикрни тартибга солувчи лингвистик категория сифатидаги семантик-синтактик белги-хусусиятлари  очиб берилган;  
нутқнинг яхлитлигини таъминловчи асосий омил унинг композицион қисмларга эга эканлиги билан боғлиқлиги, нутқ композицияси асосан уч  – бош (кириш), асосий қисм (фикрлар ривожи) ва якун (хулоса) қисмлардан ташкил топиши исботланган;
бошланма нутқ композициясининг кириш қисми ҳисобланиши ҳамда нутқнинг семантик ядросини ташкил этиши, фикр ривожи янги ахборотни ифода этувчи асосий қисм эканлиги, тугалланма фикрни хулосаловчи нутқий категория сифатида далилланган;
актуал бўлиниш нутқ синтактик композициясини тўлиқ шакллантирувчи асосий воситаларидан бири эканлиги, актуал бўлиниш бирликлари – тема ва реманинг нутқнинг шаклланишидаги вазифалари ҳамда уларнинг ўзаро семантик ва синтактик боғланишлари изоҳланган.
III. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертацияда эришилган натижалар асосида:
синтактик композициянинг нутқни мантиқан  шакллантирувчи ҳамда фикрни тартибга солувчи лингвистик категория сифатидаги семантик-синтактик белги-хусусиятлари бўйича берилган хулоса ва тавсиялардан “Матн тилшунослиги” дарслигида кенг фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021-йил 31-майдаги 237-сон буйруғига асосан 237-317-рақамли рухсатнома). Натижада нутқнинг синтактик хусусиятлари бўйича берилган илмий маълумотлар дарсликнинг илмий-назарий жиҳатдан мукаммаллашиши учун манба бўлиб хизмат қилган;    
нутқнинг яхлитлигини таъминловчи асосий омил унинг композицион қисмларга эга эканлиги билан боғлиқлиги, нутқ композицияси асосан уч  – бош (кириш), асосий қисм (фикрлар ривожи) ва якун (хулоса) қисмлардан ташкил топиши бўйича берилган қараш ва хулосаларидан “Лингвопоетика асослари” дарслигида кенг фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2022-йил 23-декабрдаги 586-сон буйруғи билан берилган 342-006 рақамли рухсатномаси). Натижада нутқнинг синтактик композицияси бўйича берилган илмий маълумотлар дарсликнинг илмий-назарий жиҳатдан мукаммаллашиши учун манба бўлиб хизмат қилган;
бошланма нутқ композициясининг кириш қисми ҳисобланиши ҳамда нутқнинг семантик ядросини ташкил этиши, фикр ривожи янги ахборотни ифода этувчи асосий қисм эканлиги, тугалланма фикрни хулосаловчи нутқий категория эканлигига оид хулосалари 2012-2016-йилларда Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими гуманитар фанлар илмий тадқиқот институти ФА-043429-рақамли “Қорақалпоқ фолклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 03.04.2023-йил 154/1-рақамли маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳа учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган ва илмийлиги ортган;
актуал бўлиниш нутқ синтактик композициясини тўлиқ шакллантирувчи асосий воситаларидан бири эканлиги, актуал бўлиниш бирликлари – тема ва реманинг нутқнинг шаклланишидаги вазифалари ҳамда уларнинг ўзаро семантик ва синтактик боғланишлари бўйича берилган хулоса ва тавсияладан Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг “Очиқ мулоқот”, “Адабий муҳит”, “Махсус репортаж”, “Жараён” кўрсатувлари ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган  (Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 11-январдаги 187-рақамли маълумотномаси). Натижада мазкур телекўрсатув ва радиоешиттиришлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган ва илмийлиги ортган.