Каримов Камолдин Насриддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʼи номи): Хусусий фан терминларини таснифлаш ва лексикографик тавсифлаш асослари (фалсафий терминлар мисолида), 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2022.4.PhD/Fil3032.    
Илмий раҳбар: Рустамов Дилшодбек Абдувахидович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Одилова Гулноза Комилжоновна, филология фанлари доктори, профессор; Раупова Лайло Рахимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади терминология тизими ва унда фалсафий терминлар масаласини, фалсафий терминларининг семантик хусусиятлари ва шаклий-структур тавсифини амалга ошириш ҳамда фалсафий терминларнинг лексикографик талқинини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фалсафий терминларнинг ўзбек тилининг изоҳли луғатларида берилиши, семантик тавсифини такомиллаштириш асосида уларни ўзбек тили миллий корпусида таксономия, мереология, топология, каузация, баҳо гуруҳлари бўйича лексик-семантик теглаш асосланган;
ўзбек тили миллий корпусида фалсафий терминлар маълумотлар базасининг лингвистик таъминоти маълумотлар омборида базани яратишда сўзлик, семантик изоҳ ва семантик теглар зарурлиги асосланган;
фалсафий соҳага оид терминлар изоҳида махсус кўрсатма, ҳавола ва пометалар мавжуд эмаслиги туфайли уларга маълумотлар базасида қўлда фалсафий йўналиш, оқим, фалсафа бўлими, диний фалсафа шаклида ишлов берилиши далилланган;
ўзбек тилидаги фалсафий атамаларнинг семантик разметка тизимида кўп маънолилик, омонимлик ва полифунксионалликни бартараф этиш учун филтрлаш жараёнида уларнинг ҳар бири алоҳида разметкаланиб, у орқали яратиладиган лингвистик модел орқали фарқланиши очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хусусий фан терминларини таснифлаш ва лексикографик тавсифлаш асослари (фалсафий терминлар мисолида) мавзусида олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
терминология тизими ва унда фалсафий терминлар масаласи ўзбек, рус ва инглиз тиллари изоҳли луғатлари асосида терминларнинг семантик хусусиятлари, яʼни улардаги омонимия, полисемия ва полифунксионаллик ҳодисалари контекстуал таҳлил қилиниб, фалсафий терминларнинг содда, жуфт, сўз бирикма ҳолатидаги шаклий-структур тавсифини илмий асослашга доир натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекситон ёшлари”, “Адабий жараён” радиоешиттиришларини тайёрлашда (2022 йил октябр ва ноябр ойлари) фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022-йил 6-декабрдаги 04-38-2012-сон маълумотномаси). Натижада радиотингловчилар эфир орқали терминология тизими ва унда фалсафий терминлар масаласини ўрганиш, фалсафий терминларнинг семантик хусусиятлари ва шаклий-структур тавсифини ҳамда фалсафий терминларнинг лексикографик талқини очиб бериш томонлари очиб берилган;
терминология тизими ва унда фалсафий терминлар масаласи ўзбек, рус ва инглиз тиллари изоҳли луғатлари асосида илмий асосланиши, ўзбек, рус ва инглиз тиллари фалсафий терминларининг семантик хусусиятлари, яъни улардаги омонимия, полисемия ва полифунксионаллик ҳодисалари контекстуал таҳлил қилиниши, ўзбек, рус ва инглиз тилларидаги фалсафий терминларнинг содда, қўшма, жуфт, сўз бирикма ҳолатидаги шаклий-структур тавсифи амалга оширилиши каби масалалар билан боғлиқ  илмий хулосаларидан Андижон давлат университетида 2017-2020 йилларда  амалга оширилган ОТ-Ф1-18 «Оммавий лисоний маданиятни шакллантириш методлари ва методологиясини ишлаб чиқиш» давлат илмий-техника дастурлари доирасидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Андижон давлат университетининг 2023-йил 16-майдаги 32-04-1191 сонли маълумотномаси). Натижада таржимашунослик, адабиётшунослик, стилистика, лексикологияга оид методология янги назарий қарашлар  билан  бойитилган;
хусусий фан терминларини таснифлаш ва лексикографик тавсифлаш масалалари талабалар томонидан  ўзлаштирилган ва амалиётда қўлланилган;ўрганилган материалларнинг ўзбек, рус ва инглиз тили табиатидан келиб чиққан ҳолда хулосалар қилишга ёрдам берганлиги, уларнинг асосли эканлиги, методологик мукаммаллиги билан изоҳланиши каби масалалар борасидаги тадқиқот натижаларидан Муқимий номидаги Қўқон давлат педагогика институтида 2020-2022-йилларда олиб борилган С-ЭCАГД-18-CА-0067(ПО20002335) “fy 2018 English Access Microscholarship Programm” номли АҚШ таълим ва маданий ишлар бюроси билан ҳамкорликдаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2023-йил 6-февралдаги 36-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқотда илгари сурилган қатор таклиф ва тавсиялар, илмий янгиликлар асосида дастур ва қўлланмаларни яратишга, таълим ҳамда маданиятни ривожлантиришга қаратилган назарий ва амалий ишларни янада самарали ташкил этишга хизмат қилган.