Маттиев Абдулазиз Октябржон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʼи номи): “Ўзбек ва инглиз тилларида ҳолат билдирувчи сўзлар семантикаси, таржима муаммолари, прагматик хусусияти ва лексикографик талқини”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/Fil2769.    
Илмий раҳбар: Шахабитдинова Шохида Хашимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Мирзоҳидова Муяссар Иномжоновна, филология фанлари доктори, профессор; Одилова Гулноза Комилжоновна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ва инглиз тилларида ҳолат билдирувчи сўзлар семантикаси, таржимадаги прагматик хусусиятларини очиб бериш ҳамда лексикографик талқинини  аниқлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳолат билдирувчи сўзлар кўп маъноли бўлганда, сўзнинг барча маънолари “ҳолат” архисемаси билан чамбарчас боғлиқ бўлсада, айрим семалари ҳолат билдирмаслиги ҳар икки тилда аниқланган;
таржима жараёнида кўмакчи феълли сўз қўшилмасининг этакчи феъл қисми таржима қилиниб, кўмакчи феъл қисми тушириб қолдириш ҳолатини бартараф этишнинг оптимал йўли сифатида ўзбек тилидаги ҳаракат тарзини ифодаловчи феълларни инглиз тилига феълнинг предлогли қурилмалари билан ўгириш далилланган;
инглиз тили изоҳли луғатларида мавжуд ҳолат билдирувчи сўзлар полифунксионаллиги бир сўз бир неча туркумга доир вазифа бажариши, ҳиссий экспрессив ва услубий жиҳатдан фарқли маънолар,  тил билиш даражаларига доир пометалар ўзбек тили изоҳли луғатларида ҳам берилиши лозимлиги асосланган;
ҳолат категориясининг турли туркумларга мансуб вазият, аҳвол, жисмоний ёки руҳий жиҳатдан бўлган ифода, кўриниш қиёфа, авзони билдирадиган ифодаловчилари асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек ва инглиз тилларида ҳолат билдирувчи сўзлар семантикаси,  таржима муаммолари, прагматик хусусияти ва лексикографик талқини” мавзусида олиб борилган тадқиқот асосида:
инглиз/ўзбек тилларида боғловчиларнинг умумий ва фарқли жиҳатлари, ўзаро таржимасидаги муаммоларнинг аниқланганлиги ҳамда лексикографик талқини бўйича таклифлар, тадқиқот натижаларидан инглиз ва ўзбек тилидаги боғловчиларнинг лингвотипологик аспектда ўрганувчилар учун муҳим маълумотларга асосланган натижаларидан Андижон давлат университетида 2017-2020 йилларда  амалга оширилган ОТ-Ф1-18 «Оммавий лисоний маданиятни шакллантириш методлари ва методологиясини ишлаб чиқиш» давлат илмий-техника дастурлари доирасидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Андижон давлат университетининг 2023-йил 16 майдаги 32-04-1190-сон маълумотномаси). Натижада таржимашунослик, адабиётшунослик, стилистика, лексикологияга оид методология янги назарий қарашлар  билан  бойитилган;
инглиз-ўзбек қиёсий муаммоларини тадқиқ қилиш, такомиллаштири, лексикографик муаммоларни ечиш каби масалалар борасидаги тадқиқот натижаларидан Муқимий номидаги Қўқон давлат педагогика институтида 2020-2022-йилларда олиб борилган С-ЭCАГД-18-CА-0067(ПО20002335) “фй 2018 Энглиш Аccесс Миcросчоларшип Программ” номли АҚШ таълим ва маданий ишлар бюроси билан ҳамкорликдаги амалий лойиҳаларида фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2022-йил 8-сентябрдаги 221-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқотда илгари сурилган қатор таклиф ва тавсиялар, илмий янгиликлар асосида дастур ва қўлланмаларни яратишга, таълим ҳамда маданиятни ривожлантиришга қаратилган  назарий ва амалий ишларни янада самарали ташкил этишга хизмат қилган;
структур жиҳатдан бин биридан кескин фарқ қилувчи инглиз ва ўзбек тилларида ҳолат билдирувчи сўзларнинг умумий ва фарқли жиҳатлари, ўзаро таржимасидаги муаммоларни аниқлаш ҳамда лексиграфик талқинини илмий асослашга доир натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-марифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Болалар ва биз” номли эшиттиришларини ссенарийсида (2022 йил июл ва август ойлари) фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022-йил 6-сентябрдаги 04-36-1433-сон маълумотномаси). Натижада эшиттиришларнинг илмий савияси ортган ҳамда ишда қўлланган ёндашув инглиз ва ўзбек тилларида ҳолат билдирувчи сўзларнинг ўзаро таржимада берилишини тадқиқ этиш ва бадиий адабиёт таржима сифатини оширишга хизмат қилиши асосланган.