Sayt test rejimida ishlamoqda

Ғуломов Ғафуржон Шавкатбек ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Интрогрeссив шаклларни полиплоид турлар билан дурагайлаш ва уларнинг авлодларида қимматли хўжалик белгиларини ирсийланиши», 03.00.09 - Умумий генетика (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/В840.
Илмий раҳбар: Сирожидинов Беҳзод Арабджонович, биология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти, DSc.02/30.12.2019.B.53.01.
Расмий оппонентлар: Қаҳҳаров Иззатулла Тилавович, қишлоқ хўжалик фанлари доктори, катта илмий ходим; Бобоев Сайфулла Ғафурович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ғўза селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ғўзанинг экспeримeнтал полиплоидия услубини қўллаш асосида олинган интрогрeссив дурагай шаклларни полиплоид шакллар билан дурагайлаш асосида полигеномли қимматли хўжалик бeлгиларга эга бўлган рекомбинантларни ажратиб олиш ва чигит таркибида умумий госсипол миқдорини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор турли геномли интрогрессив дурагай шаклларни полиплоид G.mustelinum ва G.hirsutum ssp. euhirsutum турлари билан дурагайлаш имкониятлари очиб берилган;
янги мураккаб дурагай комбинацияларда қимматли хўжалик бeлгиларининг ирсийланиши, трансгрeссив ўзгарувчанлиги аниқланган;
мураккаб дурагай ўсимликларнинг қимматли хўжалик белгиларини кластер таҳлили асосида турли хилдаги гуруҳларга ажратилиб, комбинациялар бир бирига яқин эканлиги аниқланган;
мураккаб F2 {F4B1С Келажак х [Келажак х (ssp. nanking (оқ толали) х G.nelsonii)]} х Омад дурагай комбинациясида HPLC усули ёрдамида чигит таркибида умумий госсипол миқдори нисбатан юқори (6,56 мг/г) кўрсаткичларда аниқланган.
интрогрессив дурагай шаклларни морфохўжалик белгиларини барқарорлашиви асосида қимматли белгиларга эга бўлган «Ғалаба» янги нави яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Экспeримeнтал полиплоидия услуби асосида олинган интрогрeссив шаклларда қимматли хўжалик бeлгиларининг ирсийланиши бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ғўзанинг “Ғалаба” навига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан селекция ютуғига патент олинган (№ NAP 00383). Натижада, ушбу навни Республика худудларида кенг майдонларга экиш учун тавсия  қилиш имконини берган;
экспериментал полиплоидия услублари асосида олинган ноёб интрогрессив дурагай рекомбинантларни Республикада етакчи бўлган «Ғўза генофонди» ноёб объектига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2022 йил 10 ноябрдаги 4/1255-2834-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу интрогерссив дурагай рекомбинантлар ғўза коллекциясини тола пишиқлиги, турли касалликларга чидамли белгиларига эга намуналар билан бойитиш имконини берган;
қимматли-хўжалик белгиларга эга бўлган «Ғалаба» нави Андижон вилояти Қўрғонтепа туманидаги “Оқсув илмий экспериментал” фермер хўжалиги даласига 4 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 30 декабрдаги 07/21-21-9945-сон маълумотномаси). Натижада, ғўзанинг ҳосилдор, тезпишар, касалликларга чидамли, тола сифати юқори «Ғалаба» ғўза навидан 45,0-48,0 ц/га ни ташкил этиб, назоратга нисбатан 8-10 ц/га қўшимча пахта хомашёси олиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish