Юсупов Жасурбек Кадиржоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Юмшоқ тўқималарнинг йирингли жароҳатларини хирургик даволашда тактик-техник ёндашувларни такомиллаштириш», 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Tib1981.
Илмий раҳбар: Абдуллажанов Бахром Рустамжанович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01.
Расмий оппонентлар: Матмуратов Кувондик Жуманиёзович, тиббиёт фанлари доктори; Баймаков Сайфиддин Рисбаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббиёт университети.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий комбинацияланган кимёвий фотодинамик таъсир кўрсатиш усулини такомиллаштириш орқали юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини хирургик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
маҳаллий яллиғланишга қарши ва репаратив таъсирни индукция қилиш учун жарохат юзасига антисептик таъсир билан бирга квант нурланишнинг биргаликда қўллашга асосланган юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини комбинацияланган кимёвий фотодинамик даволаш усули такомиллаштирилган;
юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларига ишлов беришнинг таклиф этилган усули тегишли тўлқин узунлиги ва кучланишидаги нурлантириш билан фотосенсибилизация қилиш ҳисобига маҳаллий микробларга қарши фаолликни ҳамда регенератор таъсирни кучайтириши экпериментал шароитда асосланган;
жарохат юзасининг бактериал патогенларнинг антибиотикорезистент штаммларини ҳам ўз ичига олган монокультура ёки микробиал ассоциациялардан тозаланишига олиб келгани ҳолда квант нурлантириш юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларига комбинацияланган кимёвий фотодинамик таъсирнинг бактерицид хусусиятларини индукциялаши исботланган;
жарохат юзаси эпителизацияси ҳамда тозалаш фаоллигининг кучайиши, тўлиқ регенерация муддатларининг тезлашиши ва эрта қайталаниш хавфининг пасайиши билан тавсифланувчи маҳаллий фотодинамик таъсир фонида патологик жараён регрессининг клиник-патогенетик хусусиятлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Андижон давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2023 йил 31 майдаги 06/4-сон хулосасига кўра:
юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини комбинацияланган кимёвий фотодинамик даволашнинг такомиллаштирилган усулини қўллаш жарохатларни тозаланиш даврини тезлаштириш, тўлиқ эпителизация даврини қисқартириш, комплекс хирургик даволаш эса даволаш натижаларини яхшилаш имконини беради (Фойдали модел учун патент FAP 01710, 29.10.2021 й.). Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Юмшоқ тўқималарнинг узоқ вақт битмайдиган йирингли жарохатларини даволашнинг ишлаб чиқилган усули Андижон давлат тиббиёт институти Клиникаси бўйича буйруқ (26.11.202 й.; №422), РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №424) ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №423) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: маҳаллий «ФарГАЛС» воситасининг яллиғланишга қарши, антимикроб ва репаратив хусусиятлари ҳамда кислотали муҳитни нейтраллаштириш шароитида дори воситасининг асосий хусусиятларини таъминловчи индукция, квант нурланишининг фотосенсибилизацияловчи таъсири ҳисобига юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини даволаш натижаларини яхшилаш, меҳнат қобилиятини тез тиклаш, ижтимоий мослашув ва ногиронликнинг камайтириш, шунингдек, беморлар ҳаёт давомийлиги ва сифатини ошириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: такомиллаштирилган усулни амалиётга жорий қилиш: беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 20,8 кундан 10,4 кунгача кунга қисқартириб, шифохонада қолиш тўлов миқдори 1 млн. 900 минг сўмга камайтирган; шифохонада бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: такомиллаштирилган даволаш усули ётоқ-ўрин айланмасининг ошиши ҳисобига ҳаражат камайишидан 5 млн. 700 минг сўмни, тадбиқ кўлами учун ўртача (132 бемор) 262 млн. 200 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Юмшоқ тўқималарнинг йирингли жароҳатларини хирургик даволашда тактик-техник ёндашувларни такомиллаштириш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2023 йил 16 июндаги 06/3239-сон хати юборилган;
юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларига ишлов беришнинг таклиф этилган усули 1 дақиқа мобайнида 3 мВт  кучланишда лазер нурланиш билан «ФарГАЛС» эритмасида жарохат бўшлиғини қайта ишлаш ҳисобига терининг юқори механик мустаҳкамлиги, етарлича антисептик, антибактериал самара, яра юзасида тўқималар пролиферация ва регенерация жараёнларининг тезлашиши, ифодаланган стимуляция, тери тўқимасида адаптив-мослашувчан жараёнларнинг кучайишига имкон бериши экпериментал шароитда асосланган; Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Юмшоқ тўқималарнинг узоқ вақт битмайдиган йирингли жарохатларини даволашнинг ишлаб чиқилган усули Андижон давлат тиббиёт институти Клиникаси бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №422), РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №424) ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №423) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган усул яралар бактериал контаминациясини тезкор пасайиши, қўзғатувчиларнинг яримрезистентлик штаммларига қарши юқори фаолликнинг таъминланиши билан жарохат юзасида тўқималар пролиферацияси ва регенерация жараёнларини тезлаштириш ҳамда стимуллашга, бу эса нафақат беморларнинг даволаниш давомийлигини, балки жарохат юзасида репаратив жараёнлар кечишини ҳам қисқартиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ўтказилган экспериментал тадқиқот ишлаб чиқилган усулнинг самарадорлигини асослашга ва даволашга сарфланган ҳаражатларнинг пасайиши ҳисобига 1 нафар бемор учун (прейскурант бўйича 1 кунлик ётоқ ўрин 244 минг сўм) 2 млн. 440 минг сўм пул тежалишига имкон берган. Хулоса: ишлаб чиқилган усул самарадорлигини экспериментал асослаш сарфланган материаллар ва дори воситаларини қисқартириш ҳисобига бир ойда 7 млн. 320 минг сўмни, тадбиқ кўлами учун ўртача (132 бемор) 322 млн. 608 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Юмшоқ тўқималарнинг йирингли жароҳатларини хирургик даволашда тактик-техник ёндашувларни такомиллаштириш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2023 йил 16 июндаги 06/3239-сон хати юборилган;
лазер нурланиш тўқималарда ўзгаришлар тугашини тезлаштириши ва регенератив жараёнларни ривожлантириши, яраларнинг бактериал контаминациясини пасайтириши ва антибиотикорезистент штаммлар миқдорини камайтириш имконини беради. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Юмшоқ тўқималарнинг узоқ вақт битмайдиган йирингли жарохатларини даволашнинг ишлаб чиқилган усули Андижон давлат тиббиёт институти Клиникаси бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №422), РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №424) ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №423) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 337 нм тўлқин узунлиги, 3,0 мВт/см2 кучланиш, 100 Гц частота билан  импульсли узлуксиз тартибда лазер нурланиш йўли билан «ФарГАЛС» дори воситаси эритмасида жарохатни қайта ишлаш билан юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини маҳаллий фотодинамик терапия сеансларини ўтказиш кислотали муҳитни нейтраллашишини таъминлаш, регенератив жараёнлар ривожланишини тезлаштириш, антитмикроб самара спектрини кенгайтириш ва яранинг бактериал контаминациясини пасайтиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: комбинацияланган кимёвий фотодинамик таъсирнинг бактерицид хусусиятларини индукциялаши: беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 20,8 кундан 10,4 кунгача кунга қисқартириши хисобига, дори-дармон кам талаб этилган. Хулоса: такомиллаштирилган даволаш усули ётоқ-ўрин айланмасининг ошиши ҳисобига ҳаражат камайишидан 5 млн. 700 минг сўмни, тадбиқ кўлами учун ўртача (132 бемор) 262 млн. 200 минг сўмни иқтисод қилиш имконини беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Юмшоқ тўқималарнинг йирингли жароҳатларини хирургик даволашда тактик-техник ёндашувларни такомиллаштириш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2023 йил 16 июндаги 06/3239-сон хати юборилган;
маҳаллий фотодинамик таъсир фонида патологик жараён регрессининг клиник-патогенетик хусусиятлари жарохат юзаси эпителизацияси ҳамда тозалаш фаоллигининг кучайиши, тўлиқ регенерация муддатларининг тезлашиши ва эрта қайталаниш хавфининг пасайиши билан тавсифланади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Юмшоқ тўқималарнинг узоқ вақт битмайдиган йирингли жарохатларини даволашнинг ишлаб чиқилган усули Андижон давлат тиббиёт институти Клиникаси бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №422), РШТЁИМ Андижон филиали бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №424) ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (26.11.2021 й.; №423) билан клиник бўлимлар амалиётига жорий этилди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: юмшоқ тўқималарнинг йирингли жарохатларини даволашда жарохат юзасига маҳаллий кимёвий фотодинамик таъсирга асосланган усул жарохатнинг тўлиқ бўлмаган эпителизацияси ҳолатини 16,8% дан 0,0% га, даволашнинг узоқ муддатларида қайталанишлар частотасини 6 ҳолатдан 1 ҳолатга камайтириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ишлаб чиқилган усулни тадбиқ этиш беморларнинг меҳнат қобилиятини тезроқ тикланиши ҳисобига ҳаражатларни камайтиришга имкон берди: меҳнат қобилиятини йўқотган беморлар сонининг 12,4% дан 2,6% га қисқаришига (20,8±1,5 дан 10,4±1,1 кунга), 1 кишига ногиронликнинг ўртача йиллик  пенсияси ҳисобидан  ҳаражатларни камайтиришдан 8 млн. 376 минг сўм тежалишига имкон берди (2022 йил 1 февралдаги “Фуқароларни давлат пенсия таъминоти тўғрисида”ги қонун бўйича бир ойда 698 минг сўм). Хулоса: 1 кишига ногиронликнинг бир йиллик пенсиясини ҳисоблаш асосида ногиронликни камайтириш бўйича кутилаётган бир йиллик иқтисодий самара 8 млн. 376 минг сўмни, тадбиқ этиш кўлами бўйича эса (5 нафар бемор) ўртача 41 млн. 880 минг сўмни ташкил қилади. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Юмшоқ тўқималарнинг йирингли жароҳатларини хирургик даволашда тактик-техник ёндашувларни такомиллаштириш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2023 йил 16 июндаги 06/3239-сон хати юборилган.