Zaitxanov Asqar Anvarovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarining og‘irlik darajasini klinik baholash», 14.00.21–Stomatologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Tib.2282.
Ilmiy rahbar: Bekjanova Ol`ga Esenovna tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat tibbiyot tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Samarqand davlat tibbiyot universiteti, DSc.04/05.06.2020 Tib102.02.
Rasmiy opponentlar: Amxadova Malkan Abdrashidovna, tibbiyot fanlari doktori, professor, Yuldashev Abduazim Abduvalievich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: S.D. Asfendiyarov nomidagi Kozog‘iston milliy tibbiyot universiteti (Kozog‘iston)
II. Tadqiqotning maqsadi dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarini tashxislash va davolash samaradorligini oshirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
 klinik usullardan foydalangan holda, dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlari og‘irlik darajasini miqdoriy baholashning unifisirlangan usuli ishlab chiqilgan;
dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarini rivojlanish ehtimoli bo‘yicha tizimli va mahalliy xavf omillari hamda ularning kombinatsiyalarini prognostik ahamiyatini miqdoriy baholash mezonlar aniklangan;
individual klinik xavf omillari bo‘yicha dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarini klinik kechishining rivojlanish ehtimoli va og‘irlik darajasini bashoratlash modeli ishlab chikilgan;
immuno-metabolik tadqiqotlar natijalari asosida dental implantatsiyaning turli og‘irlikdagi yallig‘lanish asoratlarida kompleks davolashga oksidlanishni ingibirlovchi dori vositalari kiritganda, og‘iz suyuqligidagi metabolik o‘zgarishlarning xususiyatlari isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
nafaqat klinik klinik ko‘rsatkichlarni, balki davolash taktikasi va strategiyasini oldindan belgilash va uning samaradorligini nazorat qilish imkonini beruvchi dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarining og‘irligini baholash usuli ishlab chiqilgan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: yallig‘lanish asoratlarini kechki muddatlardagi yallig‘lanish asoratlarini yuzaga kelish xavfini baholash bo‘yicha dastur ishlab chiqilgan va qo‘llanilishga tavsiya etilgan (“Dental implantatsiyada kechki muddatlardagi yallig‘lanish asoratlarini yuzaga kelish xavfini baholash” dasturiga patent olingan). Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: 2017-2022-yillar davomida, so‘nggi 5 yil ichida implantlar yordamida tishlarini tiklash bo‘yicha operatsiya qilingan 400 ta bemorlar to‘liq klinik ko‘rikdan o‘tkazildi va ambulator kartalari tahlil qilindi, yallig‘lanish asoratlari bo‘lgan implantlar soni inobatga olindi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: 1 nafar bemor uchun dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga ketgan xarajatlarni umumiy xisoblaganda (Shifokor stomatolog ko‘ruvi-60 000 so‘m, rengent tekshiruvi-60 000 so‘m, profilaktik gigiena o‘tkazish-100 000 so‘m, 2% tiotriozolin malxami-100 000 so‘m, Metrogil denta gel`-20 000 so‘m, oleandronovaya kislota-100 000 so‘m, Xlorgeksidin-3 000 so‘m) o‘rtacha 440 000 so‘m sarf qilinadi. Tish implantantlarining o‘rtacha narxini 3 300 000 so‘m deb olsak, demak o‘rtacha 1 nafar bemor uchun 2 900 000 so‘m iqtisod qilinadi. Periimplantitni tarqalishi 47% ni tashkil etishini inobatga oladigan bo‘lsak, 10 nafar bemordan 5 tasida dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga 5 nafar bemor uchun 14 500 000 so‘m iqtisod qilinadi. Xulosa: Zaitxanov Askar Anvarovichning “Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash” mavzusida ilmiy yangiliklarni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi).
periimplantit zararlanishining rivojlanish og‘irligini individual prognoziga asoslanib dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarini yuzaga kelishini bashoratlash, uni oldini olishning shaxsiylashtirilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqishga imkon berishi aniqlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: dental implantatsiyaning kechki muddatlarda yallig‘lanish asoratlarini prognozlash bo‘yicha olib borilgan tadqikotning ilmiy natijalari asosida ishlab chiqilgan “Dental implantatsiyaning kechki muddatlardagi yallig‘lanish asoratlarini prognozlash” nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 12 dekabrdagi 8n-r/1465–son ma’lumotnomasi). Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarini rivojlanish chastotasi implantatlar yordamida tish qotorlari tiklangan bemorlarning 30,0% ni tashkil qiladi, bunda holatlarning yarmidan ko‘pi - 53,33% kasallikning og‘ir shakli bo‘lgan bemorlardir; 25,83% o‘rta og‘irlikdagi shakl tashxislangan va faqat 20,83% engil kechish (mukozit) kuzatilgan. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: 1 nafar bemor uchun dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga ketgan xarajatlarni umumiy xisoblaganda (Shifokor stomatolog ko‘ruvi-60 000 so‘m, rengent tekshiruvi-60 000 so‘m, profilaktik gigiena o‘tkazish-100 000 so‘m, 2% tiotriozolin malxami-100 000 so‘m, Metrogil denta gel`-20 000 so‘m, oleandronovaya kislota-100 000 so‘m, Xlorgeksidin-3 000 so‘m) o‘rtacha 440 000 so‘m sarf qilinadi. Tish implantantlarining o‘rtacha narxini 3 300 000 so‘m deb olsak, demak o‘rtacha 1 nafar bemor uchun 2 900 000 so‘m iqtisod qilinadi. Periimplantitni tarqalishi 47% ni tashkil etishini inobatga oladigan bo‘lsak, 10 nafar bemordan 5 tasida dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga 5 nafar bemor uchun 14 500 000 so‘m iqtisod qilinadi. Xulosa: Zaitxanov Askar Anvarovichning “Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash” mavzusida ilmiy yangiliklarni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi).
turli og‘irlikdagi dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlarida og‘iz suyuqligini metabolik siljishlari tashhislash, davolash va terapiyaning uzoq muddatli natijalari samaradorligini sezilarli darajada oshirishi isbotlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlari og‘irlik darajasini baholashda haqqoniy ma’lumotlarni olish bo‘yicha olib borilgan tadqikotning ilmiy natijalari asosida ishlab chiqilgan “Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanish asoratlar og‘irligini klinik baholash” nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 12 dekabrdagi 8n-r/1466–son ma’lumotnomasi). Mazkur uslubiy tavsiyanoma asoratlar og‘irligini ob’ektiv baholash va o‘tkazilayotgan davo samaradorligining miqdoriy nazoratini amalga oshirish imkonini bergan. Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Ko‘pgina klinik va laboratoriya ma’lumotlaridan foydalanish diagnostika uskunalarining etishmasligi bilan cheklanadi. Klinik stomatologiya sharoitida dental implantatsiyaning yallig‘lanish asoratlari bo‘lgan bemorlarni davolash taktikasini aniqlash uchun ishlab chiqilgan baholash shkalasiga muvofiq mavjud klinik usullardan foydalangan holda ularning og‘irligini baholashga asoslanadi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: 1 nafar bemor uchun dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga ketgan xarajatlarni umumiy xisoblaganda (Shifokor stomatolog ko‘ruvi-60 000 so‘m, rengent tekshiruvi-60 000 so‘m, profilaktik gigiena o‘tkazish-100 000 so‘m, 2% tiotriozolin malxami-100 000 so‘m, Metrogil denta gel`-20 000 so‘m, oleandronovaya kislota-100 000 so‘m, Xlorgeksidin-3 000 so‘m) o‘rtacha 440 000 so‘m sarf qilinadi. Tish implantantlarining o‘rtacha narxini 3 300 000 so‘m deb olsak, demak o‘rtacha 1 nafar bemor uchun 2 900 000 so‘m iqtisod qilinadi. Periimplantitni tarqalishi 47% ni tashkil etishini inobatga oladigan bo‘lsak, 10 nafar bemordan 5 tasida dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga 5 nafar bemor uchun 14 500 000 so‘m iqtisod qilinadi. Xulosa: Zaitxanov Askar Anvarovichning “Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash” mavzusida ilmiy yangiliklarni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi).
tiatriozolin antioksidantini kompleks davolashga kiritish samaradorligi klinik jihatdan isbotlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi quyidagilardan iborat: Klinik va immun-metabolik tadqiqotlarga asoslanib, standart terapiyaga qo‘shimcha ravishda tiotriazolin antioksidantini qo‘llanilishi asoslangan. Tiotriazolin antioksidantini qo‘llashni kiritilishining o‘rtacha umumiy samaradorligi standart terapiya samaradorligini 26,36% dan ko‘proqqa oshiradi. Tiotriazolin antioksidantini qo‘llashni kiritilishining o‘rtacha umumiy samaradorligi standart terapiya samaradorligini 26,36% dan ko‘proqqa; O‘OMni 33,53% dan ortiq pasayishi bilan standart terapiya samaradorligini 33,53% ga oshirgan. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi quyidagilardan iborat: 1 nafar bemor uchun dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga ketgan xarajatlarni umumiy xisoblaganda (Shifokor stomatolog ko‘ruvi-60 000 so‘m, rengent tekshiruvi-60 000 so‘m, profilaktik gigiena o‘tkazish-100 000 so‘m, 2% tiotriozolin malxami-100 000 so‘m, Metrogil denta gel`-20 000 so‘m, oleandronovaya kislota-100 000 so‘m, Xlorgeksidin-3 000 so‘m) o‘rtacha 440 000 so‘m sarf qilinadi. Tish implantantlarining o‘rtacha narxini 3 300 000 so‘m deb olsak, demak o‘rtacha 1 nafar bemor uchun 2 900 000 so‘m iqtisod qilinadi. Periimplantitni tarqalishi 47% ni tashkil etishini inobatga oladigan bo‘lsak, 10 nafar bemordan 5 tasida dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash va davolashga 5 nafar bemor uchun 14 500 000 so‘m iqtisod qilinadi. Xulosa: Zaitxanov Askar Anvarovichning “Dental implantatsiyaning kechki yallig‘lanishli asoratlarini og‘irlik darajasini klinik baxolash” mavzusida ilmiy yangiliklarni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Toshkent shahar 1-son stomatologiya poliklinikasi, Samarqand shaxar stomatologiya poliklinikasi amaliy faoliyatiga tadbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 22 dekabrdagi 8n-d/707-son ma’lumotnomasi).