Якубова Ноира Исхаковнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Туризмга оид ўзлашган терминларнинг лексик-семантик хусусиятлари (инглиз, ўзбек ва рус тиллари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2022.2.PhD/Fil2648.
Илмий раҳбар: Икрамова Саида Алимджановна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
        Диссертация бажарилган муассаса номи: Оʻзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
        ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, ДСc.03/30.12.2019.Фил.01.10.
        Расмий оппонентлар: Джумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор; Йўлдошев Улуғбек Равшанбекович, филология бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз, ўзбек ва рус тилларидаги туризм терминларининг лексик-семантик хусусиятларини очиб бериш ҳамда уларнинг ўзлашиш тамойилларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бугунги полилингвал муҳитда ўзлашган сўзлар тушунчасининг мазмун- моҳияти асосида айнан уларни туризм соҳасидаги ўзлашган терминларнинг фонетик (фонологик), график (график-имло), грамматик (морфологик), семантик (лексик-семантик) ассимиляция тамойиллари асосланган;
инглиз, ўзбек ва рус тилларида туризмга оид ўзлашма терминларнинг бир ва кўп компонентли лексик бирликларини структурал турларига ажратиш орқали Н (от), А+Н (сифат+от), Н+А+Н (от+сифат+от) моделларининг изоморфлиги далилланган;
инглиз, ўзбек ва рус тилларида “туризм” лексик-семантик гуруҳи доирасида полисемия, омонимия ва синонимия ҳолатлари ҳамда терминлар маъноларининг тармоқ ичидаги даражаларининг қўлланишидаги ижтимоий, маданий, тарихий жиҳатларининг ўзига хослиги асосланган;
туризм соҳасига оид ўзлашма терминларнинг инглиз тилида сўз ясовчи, синтактик, компосит, эллиптик, аббревиатура, ареал, матний вариантлари мавжудлиги, ўзбек тилида композит ва эллиптик вариантлар қўлланмаслиги, рус тилида эса,  композит вариантлар учрамаслиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Туризмга оид терминларни ўзлаштиришнинг ассимилятив ва лексик-семантик хусусиятлари юзасидан ишлаб чиқилган хулоса ва амалий таклифлар асосида:
бугунги полилингвал муҳитда ўзлашган сўзлар тушунчасининг мазмун- моҳияти асосида айнан уларни туризм соҳасидаги ўзлашган терминларнинг фонетик (фонологик), график (график-имло), грамматик (морфологик), семантик (лексик-семантик) ассимиляция тамойиллари оид хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг ОТ-А1-018 рақамли “Ўзбек тили ва унинг таржимаси билан боғлиқ электрон ва банк-молия терминларининг кўп тилли луғатларини яратиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти унивеситетининг 2022 йил 25 мартдаги 04/1-522-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз, ўзбек ва рус тилларидаги ўзлашмаларининг барча корпусини гуруҳлар бўйича таснифлаш ҳамда семантик мослашув хусусиятларини  ишлаб чиқишга хизмат қилган;
инглиз, ўзбек ва рус тилларида туризмга оид ўзлашма терминларнинг бир ва кўп компонентли лексик бирликларини структурал турларига ажратиш орқали Н (от), А+Н (сифат+от), Н+А+Н (от+сифат+от) моделларининг изоморфлигига оид хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Ахборот-коммуникация технологиялари ва алоқа харбий институти Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2020-2022 йилларда ўтказилган “Эрудит” шифрли ёпиқ инновацион лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2022 йил 21 апрелдаги 10/680-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз, ўзбек ва рус тилидаги туризмга оид ўзлашган терминларнинг шаклланиши, бир ва ундан кўп компонентли бирликларнинг лексик-структур жараёнлари ҳамда маданий омиллар билан боғлиқлиги асосланган;
инглиз, ўзбек ва рус тилларида “туризм” лексик-семантик гуруҳи доирасида полисемия, омонимия ҳолатлари ва уларнинг бир-бири билан семантик ўзаро алоқа доирасида синонимия ҳолатлари, терминлар маъноларининг тармоқ ичидаги даражалари мазкур тилларнинг қўлланишидаги ижтимоий, маданий, тарихий жиҳатларининг ўзига хослигига оид хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг ИТД-1 рақамли “Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги (инглиз тили) бўйича назарий фанлардан инглиз тилида дарслик ва ўқув қўлланмаларни яратиш ва ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар луғатини тузиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2022 йил 16 мартдаги 24/161-сон маълумотномаси). Натижада, турли тизимдаги тилларда туризм терминларининг синонимик, полисемия ва омонимия ҳамда ўзлашма сўзлар ассимиляция ҳолатларини талқин этилишига оид маълумотлар асосида “Ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар изоҳли луғати” ҳамда “Лингомаданиятшунослик” ўқув қўлланмада илмий-назарий фикрлар бойитилган;
туризм соҳасига оид ўзлашма терминларнинг инглиз тилида сўз ясовчи, синтактик, компосит, эллиптик, аббревиатура, ареал, матний вариантлари мавжудлиги, ўзбек тилида композит ва эллиптик вариантлар қўлланмаслиги, рус тилида эса,  композит вариантлар учрамаслигига оид хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг “Халқаро алоқалар ва бадиий таржима” амалий лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2022 йил 16 мартдаги 01-03/429-сон маълумотномаси). Натижада, қатор шоир ва ёзувчиларнинг назмий, насрий асарларида ва бадиий таржима борасида қўлланилди ҳамда туризм терминологияси асосида айни соҳа терминларини уйғунлаштириш, кўп тилли терминлар луғатини тузишнинг услубий ёндашуви билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилишда фойдаланилган.