Календарова Зарафшон Калбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бошланғич синф ўқувчиларининг фикрлаш қобилиятини ривожлантириш”, 13.00.01- Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Пed871.
Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.
Расмий оппонентлар: Хакимова Мухаббат Файзиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Тўхтасинов Дадахон Фархадович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш имкониятлари билиш фаолиятини оддийдан мураккабга қараб мақсадли йўналтиришга мўлжалланган дидактик-функсионал қисмларининг қайта алоқага кирувчи интегратив таъсирчанлигини барқарор кенгайтиришда муаммоли ёндашувдан фойдаланиш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш жараёни билиш фаолиятининг ривожлантирувчи-мантиқий, когнитив-ижодий фаоллик даражасини оширишга қаратилган дидактик ўйинлар мазмунини дидактик-технологик ва когнитив-баҳолаш компонентларига кўра интегратив яхлитлаш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш самарадорлиги амалий машғулотларда ақлий фаолликни ривожлантиришга қаратилган эшитиш, идрок қилиш ва мантиқий хулосалар чиқариш, баҳс-мунозараларда мустақил хулосага эга бўлиш, муаммолар ечимини топишда тезкор қарор чиқариш қобилиятини ривожлантириш имкониятларини таълим мақсадларига мос ўзаро адаптив уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш натижадорлиги фикрлаш қобилияти ривожланганлик даражасини таҳлилий баҳолаш, фикрлаш операциялари усулларини эгаллаш, тасаввурларни моделлаштириш, эркин фикрлаш маҳоратини ошириш ҳамда топшириқлар кетма-кетлигини эвристик-мантиқий ва репродуктив-иллюстратив лойиҳалаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш имкониятлари билиш фаолиятини оддийдан мураккабга қараб мақсадли йўналтиришга мўлжалланган дидактик-функсионал қисмларининг қайта алоқага кирувчи интегратив таъсирчанлигини барқарор кенгайтиришда муаммоли ёндашувдан фойдаланиш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Педагогика тарихи” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи асосида берилган 302-1294 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларининг ёш хусусиятларини инобатга олган ҳолда фикрлаш қобилиятини ривожлантириш жараёнини такомиллаштириш имкони яратилган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш жараёни билиш фаолиятининг ривожлантирувчи-мантиқий, когнитив-ижодий фаоллик даражасини оширишга қаратилган дидактик ўйинлар мазмунини дидактик-технологик ва когнитив-баҳолаш компонентларига кўра интегратив яхлитлаш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Педагогика тарихи” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи асосида берилган 302-1294 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларининг фикрлаш қобилиятини ривожлантириш самарадорлиги ошган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш самарадорлиги амалий машғулотларда ақлий фаолликни ривожлантиришга қаратилган эшитиш, идрок қилиш ва мантиқий хулосалар чиқариш, баҳс-мунозараларда мустақил хулосага эга бўлиш, муаммолар ечимини топишда тезкор қарор чиқариш қобилиятини ривожлантириш имкониятларини таълим мақсадларига мос ўзаро адаптив уйғунлаштириш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Педагогика тарихи” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи асосида берилган 302-1294 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бошланғич синф ўқувчиларининг математик билим ва кўникмаларини такомиллаштиришга эришилган;
бошланғич синф ўқувчиларида фикрлаш қобилиятини ривожлантириш натижадорлиги фикрлаш қобилияти ривожланганлик даражасини таҳлилий баҳолаш, фикрлаш операциялари усулларини эгаллаш, тасаввурларни моделлаштириш, эркин фикрлаш маҳоратини ошириш ҳамда топшириқлар кетма-кетлигини эвристик-мантиқий ва репродуктив-иллюстратив лойиҳалаш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Педагогика тарихи” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғи асосида берилган 302-1294 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада ўқувчилар билимини баҳолаш сифатини яхшилаша имкони кенгайтирилган.