Авезов Олмос Равшановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг ижтимоий-психологик механизмлари» мавзусидаги 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б.2020.1.PhD/P154.
Илмий раҳбар: Баротов Шариф Рамазонович, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Каримова Васила Маманосировна, психология фанлар доктори, профессор; Умурзоқов Дилмурод Холмуродович, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг ижтимоий- психологик механизмларини ўрганиш асосида психологик хизматни такоммиллаштиришдан. иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш модели шахс муҳофаза механизмларидан «идеаллаштириш», «конверсия»ни компенсатсиялашга, «тасаввур», «идентификатсия», «ратсионализатсия», «инкор этиш»ни когнитивга, «тажавузкорлик», «ҳиссий енгиллашиш»ни эмотсионаллик жиҳатларига уйғун намоён бўлишини ҳисобга олган ҳолда фавқулодда ҳолатнинг «ривожланишини баҳолаш мезонлари» ва «баҳолаш даражалари» компонентларини киритиши асосида такомиллаштирилган;
экстремал вазиятларда аҳолидаги психологик зўриқишларнинг келиб чиқишига кўра инқирозли вазиятларда «ижтимоий қўллаб-қувватланишни кутишга йўналганлик»нинг регрессия, ўрин алмаштириш, сиқиб чиқариш психологик ҳимоя механизмларига интегратив ривожланиши туфайли шахс ҳиссий-эмотсионал соҳасида стрессбардошликнинг дифференциал стратегияларини намоён бўлиши далилланган;
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг психологик механизмлари ўз ҳиссиётларини, ҳатти-ҳаракатларини тўғри бошқара олиш, ўзини-ўзи тартибга солиш қобилиятларининг «топшириқни ҳал қилишга», «эмотсияга йўналган» хулқ-атворга ўзаро уйғун шаклланганлиги сабабли турли хил вазиятда учрайдиган фавқулотда ҳолатларда ўзини-ўзи адекват баҳолай олиш имконияти устувор ривожланишини таъминлаш асосида исботланган;
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш жараёнида дебрифингни қўллаш натижасида шахс психоемотсионал ҳолатини барқарорлаштириш, стрессга чидамлиликни ривожлантиришнинг шахснинг эмотсионал ўзини-ўзини баҳолашга интегратсияси туфайли «конфронтатсия», «масофа сақлаш», «ўз-ўзини назорат қилиш», «ижтимоий қўллаб-қувватлашни излаш» стратегияларини устувор шаклланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг ижтимоий-психологик механизмларини ривожлантириш бўйича эришилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш модели шахс муҳофаза механизмларидан «идеаллаштириш», «конверсия»ни компенсатсиялашга, «тасаввур», «идентификатсия», «ратсионализатсия», «инкор этиш»ни когнитивга, «тажавузкорлик», «ҳиссий енгиллашиш»ни эмотсионаллик жиҳатларига уйғун намоён бўлишини ҳисобга олган ҳолда фавқулодда ҳолатнинг «ривожланишини баҳолаш мезонлари» ва «баҳолаш даражалари» компонентларини киритиши асосида такомиллаштирилганлигига оид хулоса ва тавсиялар Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2023-йил 1-майдаги ПМ-16-сонли буйруғига асосан «Экстремал вазиятларда психологик хизмат «модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 6-майдаги ПМ-16-м-сон маълумотномаси), шунингдек, психологик хизмат кўрсатиш омилларини ривожлантиришга мўлжалланган вазиятга мослашиш, автопортрет, ўрин алмаштириш дастурини қўллаш орқали кишилардаги ҳиссий зўриқишларни коррексиялаш тизими такомиллаштирилганлиги юзасидан олинган хулосалар, кўрсатмалар ва амалий тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сонли буйруғига асосан 5110900 – Педагогика ва психология бакалавриат таълим йўналиши талабалари учун тайёрланган «Экстремал вазиятларда психологик хизмат» номли дарслик яратилган. Натижада экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш самарадорлигининг ошиши таъминланган;
экстремал вазиятларда аҳолидаги психологик зўриқишларнинг келиб чиқишига кўра инқирозли вазиятларда «ижтимоий қўллаб-қувватланишни кутишга йўналганлик»нинг регрессия, ўрин алмаштириш, сиқиб чиқариш психологик ҳимоя механизмларига интегратив ривожланиши туфайли шахс ҳиссий-эмотсионал соҳасида стрессбардошликнинг дифференциал стратегияларини намоён бўлиши далилланганлиги ҳақидаги илмий хулосалар Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2023-йил 1-майдаги ПМ-16-сонли буйруғига асосан «Экстремал вазиятларда психологик хизмат «модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 6-майдаги ПМ-16-м-сон маълумотномаси). Натижада экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш самарадорлигининг оширилиши бўйича кўникмаларини оширишга эришилган;
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг психологик механизмлари ўз ҳиссиётларини, ҳатти-ҳаракатларини тўғри бошқара олиш, ўзини-ўзи тартибга солиш қобилиятларининг «топшириқни ҳал қилишга», «эмотсияга» йўналган хулқ-атворга ўзаро уйғун шаклланганлиги сабабли турли хил вазиятда учрайдиган фавқулотда ҳолатларда ўзини-ўзи адекват баҳолай олиш имконияти устувор ривожланишини таъминлаш асосида исботланган маълумотлар Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2023-йил 1-майдаги ПМ-16-сонли буйруғига асосан «Экстремал вазиятларда психологик хизмат «модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 6-майдаги ПМ-16-м-сон маълумотномаси). Натижада, фавқулотда ҳолатларда аҳолига психологик хизмат кўрсатишнинг амалий самарадорлигига эришилган;
экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш жараёнида дебрифингни қўллаш натижасида шахс психоемотсионал ҳолатини барқарорлаштириш, стрессга чидамлиликни ривожлантиришнинг шахснинг эмотсионал ўзини-ўзини баҳолашга интегратсияси туфайли «конфронтатсия», «масофа сақлаш», «ўз-ўзини назорат қилиш», «ижтимоий қўллаб-қувватлашни излаш» стратегияларини устувор шаклланиши исботланганлигига оид маълумотлар Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2023-йил 1-майдаги ПМ-16-сонли буйруғига асосан «Экстремал вазиятларда психологик хизмат «модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий марказининг 2023-йил 6-майдаги ПМ-16-м-сон маълумотномаси). Натижада, экстремал вазиятларда аҳолига психологик хизмат кўрсатиш амалиётини такомиллаштириш борасидаги психологик билимлар билан бойитилган.