Sayt test rejimida ishlamoqda

Рузметов Дилшод Рустам ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Дуккакли экинларининг микобиотаси, фитопатоген турларининг идентификацияси ва уларнинг культураларини коллекцияда сақлашни оптимизация қилиш», 03.00.04 – Микробиология ва вирусология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/B802.
Илмий раҳбар: Шеримбетов Анвар Гулмирзаевич, биология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Микробиология институти, DSc.02/30.12.2019.В.38.01.
Расмий оппонентлар: Ҳасанов Ботир Очилович, биология фанлари доктори, профессор; Кадирова Гульчехра Хакимовна, биология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий  ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистоннинг айрим ҳудудларида дуккакли экинлардан ажратилган фитопатоген замбуруғларнинг тур таркиби, морфологик, молекуляр генетик идентификацияси, филогениясини аниқлаш, патогенлик хусусиятларини баҳолаш ҳамда коллекциясини яратиш ва оптимизация қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистоннинг айрим ҳудудларида касалланган нўхат, мош, ловия, ясмиқ, соя ўсимликлари намуналари ва тупроқ микобиоталарининг тур таркиби аниқланган;
илк бор Ўзбекистонда микобиотаси учун янги Fusarium persicinum, Fusarium acuminatum, Fusarium brachygibbosum, Macrophomina phaseolina, Alternaria alstroemeriae турлари касалланган дуккакли экинлардан ажратиб олинган ва идентификация қилинган;
илк Ўзбекистонда учрайдиган Fusarium oxysporum, Fusarium equiseti, Fusarium persicinum, Fusarium acuminatum, Fusarium brachygibbosum, Macrophomina phaseolina, Alternaria alstroemeriae штамларини tef-1a ген фрагментининг ва ITS регионининг нуклеотидлар кетма-кетлиги аниқланган.
морфологик ва молекуляр генетик усуллар билан аниқланган турларнинг патогенлик хусусиятларига Хилл ва бош усули ёрдамида аниқланган;
аниқланган штаммлар моноспора культураларининг коллекцияси яратилди ҳамда коллекцияда узоқ муддатда сақлаш оптимизация қилинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Дуккакли экинларнинг микробиотаси, фитопатоген турларнинг идентификацияси ва культураларни коллекцияда сақлашни оптимизацияси  жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
Республикамизда нўхат, соя, мош, ловия дуккакли экинларда фузариоз сўлиш ва чириш касаллигини қўзғатувчи замбуруғ штаммларининг соф культуралари Fusarium brachygibbosum, Fusarium persicinum Fusarium acuminatum, Alternaria alstroemeriae, Macrophomina phaseolina турларини Жаҳон микроорганизмлар маълумотлар марказининг Микроорганизмлар Миллий коллекциясида (World Data Center for Microorganism (WDCM) Collection of plant pathogenic and other microorganisms) маълумотлар базасида GEPB WDCM №1228 (http:// www.wfcc.info/ccinfo/index.php/collection/by_id/1228/) рўйхатдан ўтказилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2022 йил 9 сентябрдаги 4/1255-2216-сон маълумотномаси). Натижада, дунёнинг турли минтақаларида тарқалган Fusarium, Alternaria, Macrophominа туркумларига оид турларини тадқиқ қилишда глобал доирада фойдаланиш имконини берган;
нўхат, соя, мош, ловия дуккакли касаллик қўзғатувчи замбуруғларнинг 8 штамми:  F. oxysporum R-22, F. equiseti R-25, F. acuminatum R-23, F. acuminatum– R-24, F. persicinum R-37, F. brachygibbosum R-29 замбуруғи штаммининг tef-1α гени фрагменти ҳамда Macrophomina phaseolina R-17, Alternaria alstroemeriae R-21 штаммининг ITS регионига асосланган тур сиквенси бўйича олинган натижалар NCBI (АҚШ Миллий Биотехнология Ахборот Маркази), EMBL-EBI Европа нуклеотид архиви (Буюк Британия, Кембридж) ва DDBJ Япония ДНК маълумотлар базасида (http://www.ebi.ac.uk) OP716769, OP716770, OP716771, OP716772, OP716773, OP716774 OQ073449, OQ073450 ID рақамлари орқали рўйхатдан ўтказилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2023 йил 16 мартдаги 4/1255-548-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон ҳудудида дуккакли экинларни касаллантирувчи Fusarium, Alternaria, Macrophomina замбуруғларининг туркуми турларининг штаммлари ўзига хослигини аниқлаш ҳамда ушбу штаммларнинг нуклеотидлар кетма-кетликлари маълумотларини дунёнинг турли минтақаларида учровчи штаммлар билан таққослаш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish