Қамбарова Муҳайё Муйдинжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида архитектура-қурилиш терминлари семантикаси ҳамда уларнинг корпусларда берилиши”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Fil1371.
Илмий раҳбар: Джумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Саидкодирова Дилфузахон Саидкодировна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.  
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларида архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларни семантик ва функтсионал хусусиятларини чоғиштириш, инглиз тили корпусларидаги архитектура ва қурилиш соҳасига оид терминларнинг берилиши асосида миллий тил корпуси учун лингвистик базасига тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилларида архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларнинг соф, ўзлашган, ясама ва қўшма сўз сифатида шаклланганлиги ўхшаш ҳамда лотин, юнон ва араб тилларидан ўзлашган терминлар билан бойишидаги фарқли жиҳатлар аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги архитектура-қурилиш соҳасига оид терминлар мисолида битта денотант билан боғлиқ умумистеъмол ва терминологик маъно ўртасидаги семантик умумийлик ва коннататив маънолардаги фарқлар очиб берилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларнинг ўз қатлами ва унда маъно ўзгаришидаги ўхшаш ҳамда бошқа тиллардан ўзлашиш жараёнида турли ўзгаришларга учраши жиҳатидан фарқли томонлари аниқланган;
ўзбек тилининг миллий корпуси учун архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларни киритиш юзасидан морфологик, синтактик ва семантик ахборот разметкаси бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида архитектура-қурилиш терминлари семантикаси ҳамда уларнинг корпусларда берилишини тадқиқ этиш асосида:
инглиз ва ўзбек тилларида архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларнинг соф, ўзлашган, ясама ва қўшма сўз сифатида шаклланганлиги  ўхшаш ҳамда лотин, юнон ва араб тилларидан ўзлашган терминлар билан бойишидаги фарқли жиҳатлар юзасидан хулосалар Ирригатсия ва сув муаммолари илмий тадқиқот институти томонидан олиб борилган ПҚ-2020112930 – “Йирик дарёлардан тўғонсиз сув олиш гидротехника иншоотларидан фойдаланишда гидравлик мослаш технологиясини ишлаб чиқиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳада  фойдаланилган (Ирригатсия ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 12 апрелдаги 01/127-сон маълумотномаси). Натижада, йирик сув омборли гидроенергетик иншоотларнинг номланиши ва терминларнинг қиёсий таржималари, йирик дарёлардан тўғонсиз сув олиш жумладан, гидротехника иншоотларидан фойдаланишда қабул қилинган ва мавжуд терминларнинг халқаро терминлар шкаласидаги ўрни ҳақидаги маълумотлар, гидротехник иншоотлар терминологиясидаги аниқланган вариантдорлик ҳамда уларнинг оптимал вариантини қўллаш юзасидан киритилган таклифлар таржима адекватлигини таъминлашга хизмат қилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги архитектура-қурилиш соҳасига оид терминлар мисолида битта денотант билан боғлиқ умумистеъмол ва терминологик маъно ўртасидаги семантик умумийлик ва коннататив маънолардаги  фарқлар очиб берилганлиги юзасидан олинган натижаларидан Ўзбекистон Республикаси қурилиш вазирлиги Қурилишда техник меъёрлаш марказининг  давлат дастурлари доирасидаги лойиҳаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси қурилиш вазирлиги Қурилишда техник меъёрлаш марказининг 2022 йил 11 апрелдаги 0З-15-16-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 13 мартдаги ПФ-5963-сон фармони билан Республика худудида шаҳарсозлик фаолияти соҳасида техник жиҳатдан тартибга солишга доир миллий норматив ҳужжатлар билан бир вақтда қўлланилишига рухсат этиладиган хорижий норматив ҳужжатлар жумладан: Британия стандартлари (Бритиш Стандардс, БС), АҚШ халқаро қурилиш кодлари (Интернатионал буилдинг cоде, ИБC), Япония миллий стандартлари (Жапанесе Индустриал Стандардс, ЖИС) даги теримнларни тўғри талқин этилишига хизмат қилган ҳамда “Архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларнинг русча-ўзбекча-инглизча луғати”дан фойдаланилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларнинг ўз қатлами ва унда маъно ўзгаришидаги ўхшаш ҳамда бошқа тиллардан ўзлашиш жараёнида турли ўзгаришларга учраши жиҳатидан фарқли томонлари аниқланганлиги бўйича янгиликдан Тошкент архитектура-қурилиш қурилиш институтида бажарилган   Эрасмус+Cапаcитй Буилдинг ин Ҳигҳер Эдуcатион дастури доирасидаги “585718-ЭПП-1-2017-1-ҲУ-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП-ДСинГИС-Доcторал Студиес ин Геоинформатион Сcиенcе” лойиҳасида фойдаланилган (Тошкент архитектура-қурилиш институтининг 2022 йил 12 апрелдаги 4/922-сон маълумотномаси). Натижада, диссертацияда келтирилган, янги терминларнинг ўзлашма қатлам сифатида лексикамизга кириб келиши, неологизмларнинг пайдо бўлиши, айниқса геоинформатика ва геофазовий терминлар, уларнинг қўлланилиш доирасидаги қарашлар, геофазовий терминларни ўзбек ва инглиз тилида мувофиқлаштириш, ўзбек тилида мавжуд бўлмаган соҳага оид янги терминларни тўғри ва мақсадли қўллаш борасидаги назарий ҳамда амалий асосларидан лойиҳа доирасида WП5.2-Геофазовий терминларни  инглиз ва ўзбек тилида мувофиқлаштириш ҳамда WП5.З-Базада мавжуд бўлмаган геофазовий терминларни аниқлаш ва базага киритиш бўйича ҳужжатлар пакетини яратишда муҳим манба вазифасини ўтаган;
ўзбек тилининг миллий корпуси учун архитектура-қурилиш соҳасига оид терминларни киритиш юзасидан таклифлар ва тавсиялар “Ўзбекистон 24” телерадиоканалининг тегишли информатсион дастурларида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022 йил 25 апрелдаги маълумотномаси). Натижада, ўзбек тилидаги ёзма манбаларда қайд этилган, оғзаки нутқда қўлланилаётган архитектура терминологиясининг асосий қисми таҳлиллари ўзбек тили корпусига киритилиши ҳамда уларнинг лингвистик таъминоти тадқиқот ишларига фойдали эканлиги хусусидаги фикрлар қатор кўрсатувларнинг мазмунига сингдирилган.