Файзиева Нилуфар Неъмат қизи
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Сиёсий дискурс эвфемизмларининг коммуникатив-прагматик хусусиятлари (инглиз ва ўзбек тиллари материаллари асосида)” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Fil1858.
Илмий раҳбарнинг фамилияси, исми, шарифи, илмий даражаси ва унвони: Юсупова Шоира Ботировна, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Галиева Маргарита Рафаеловна, филология фанлари доктори, доцент; Сулаймонова Нилуфар Жаббаровна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек сиёсий диксурсида қўлланиладиган эвфемизмларининг коммуникатив-прагматик хусусиятларини чоғиштирган ҳолда, уларнинг ўхшаш ва фарқли жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
дискурснинг инглиз ва ўзбек тилшунослигида экстралингвистик, прагматик, когнитив ҳодиса эканлиги ҳамда сиёсий дискурснинг чоғиштирилаётган тиллардаги сўзловчининг сиёсий дискурсдаги образи, адресат қобилияти ёки адресат омили, ахборот таркиби, мақсадга йўналтирилганлик каби семантик-прагматик хусусиятлари асосланган;
сиёсий дискурсда аллитерация, такрор, параллелизм, метафора, афоризм ва эвфемизм каби стилистик воситалардан инглиз тили билан бирга ўзбек тилшунослигида ҳам фаол фойдаланилиши ҳамда уларни қўллаш орқали тингловчилар эътиборини жалб қилиш ва уларни эшитган маълумотлари ҳақида жиддий фикрлашга ундаши исботланган;
инглиз ва ўзбек тилларида нутқий ҳушёрликни ифода этувчи воситалардан бири бўлган эвфемизмлар нутқ фаолиятида яшириш, профилактик, бошқариш ҳамда нейтраллаштириш каби коммуникатив-прагматик мақсадларни амалга ошириши далилланган;
инглиз ва ўзбек сиёсий дискурс эвфемизмларининг матбуот тилида маъно жиҳатидан: сиёсий, иқтисодий, ҳарбий, нутқий ҳушёрликка оид гуруҳлари ҳамда, уларнинг интенсив, ижтимоий тартибга солиш, алоқа ўрнатиш каби ўхшаш ҳамда экспрессив ва эмоционал, маданий каби фарқли коммуникатив-прагматик хусусиятлари исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида сиёсий дискурс эвфемизмларининг шаклланиши, ривожланиши, коммуникатив-прагматик хусусиятларининг чоғиштирма тадқиқи жараёнида эришилган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
сиёсий дискурсда аллитерация, такрор, параллелизм, метафора, афоризм ва эвфемизм каби стилистик воситалардан инглиз тили билан бирга ўзбек тилшунослигида ҳам фаол фойдаланилиши ҳамда уларни қўллаш орқали тингловчилар эътиборини жалб қилиш ва уларни эшитган маълумотлари ҳақида жиддий фикрлашга ундашига оид хулосалардан Мизро Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган “А-ОТ-2021-419 Давлат ва нодавлат мактабгача таълим ташкилотларида инглиз тили ўқитувчиларининг касбий компетенсиясини ошириш курсининг электрон платформасини яратиш (Пре-счоол ПДП)” мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий университетининг 2022 йил 1 ноябрдаги 04/11-6802-сон маълумотномаси). Натижада, тарбияланувчилар учун яратилган қўлланмаларда берилган эртак ва ҳикояларда учрайдиган стилистик воситалар қўлланилганининг ўзига хос жиҳатлари, яъни тингловчилар эътиборини тортиш ва уларни эшитган маълумотлари ҳақида жиддий фикрлашга жалб қилиш бўйича қўлланма материалларини янада бойитилган;
инглиз ва ўзбек тилларида нутқий ҳушёрликни ифода этувчи воситалардан бири бўлган эвфемизмлар нутқ фаолиятида яшириш, профилактик, бошқариш ҳамда нейтраллаштириш каби коммуникатив-прагматик мақсадларни амалга оширишига оид хулосалардан Мизро Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган “Европа Иттифоқининг Эрасмус+ дастурининг Прожеcт № 598340-ЭПП-1-2018-1-ЭС-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП Университй Cооператион Фрамеwорк фор Кноwледге Трансфер ин Cентрал Асиа анд Чина (УНИCАC)” грант лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий университетининг 2022 йил 1 ноябрдаги 04/11-6801-сон маълумотномаси). Натижада, сиёсий эвфемизмларининг ўзига хослиги ва фарқларини, шунингдек, уларни инглиз ва ўзбек матбуот тилида гуруҳларга ажратиб (сиёсат, иқтисодиёт, ҳарбий соҳаларга ҳамда нутқий ҳушёрликка оид эвфемизмлар) чоғиштириш жараёнида уларнинг прагматик хусусиятлари очиб берилди ва бу материаллар магистратура талабалари учун ташкил этилган дарсларда фойдаланиш имконини берган;
дискурснинг инглиз ва ўзбек тилшунослигида экстралингвистик, прагматик, когнитив ҳодиса эканлиги ҳамда сиёсий дискурснинг чоғиштирилаётган тиллардаги муаллифнинг образи, адресат қобилияти ёки адресат омили, ахборот таркиби, мақсадга йўналтирилганлик каби семантик-прагматик хусусиятларига оид хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ таркибидаги “Фореигн лангуаГЭС” телеканали орқали 2022-йилнинг август ойида эфирга узатилган “Гоод морнинг, Узбекистан!” дастурини тайёрлашда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасанинг 2022 йил 3 октябрдаги 05-05-1630-сон маълумотномаси). Натижада, тингловчиларнинг дискурс ва сиёсий дискурснинг ўзига хос хусусиятлари, инглиз ва ўзбек тилларида уларнинг ўхшаш ва фарқли жиҳатларини очиб берадиган билимларини янада бойитишга хизмат қилган;
инглиз ва ўзбек сиёсий дискурс эвфемизмларининг матбуот тилида маъно жиҳатидан: сиёсий, иқтисодий, ҳарбий, нутқий ҳушёрликка оид гуруҳлари ҳамда, уларнинг интенсив, ижтимоий тартибга солиш, алоқа ўрнатиш каби ўхшаш ҳамда экспрессив ва эмоционал, маданий каби фарқли коммуникатив-прагматик хусусиятларига оид хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ахборотларини эълон қилиш матнида ҳамда 2022-йил октябр ойида Марказий банк Бошқарувининг навбатдаги йиғилиши якунларига бағишланган матбуот анжумани материалларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг 2022 йил 1 ноябрдаги 39-15/23-сон маълумотномаси). Натижада, мамлакатимиздаги сиёсий, иқтисодий соҳаларга оид бўлган анжуман матни, назарий ҳамда амалий материаллар ва ахборотлар тайёрлаш учун муҳим манба бўлиб хизмат қилган.