Sayt test rejimida ishlamoqda

Хажиева Дилфуза Адамбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
“Эркин Воҳидовнинг фолклоризмлардан фойдаланиш маҳорати”, 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2021.3.PhD/Фил1961.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
Илмий раҳбар: Ғайипов Дилшод Қадамбаевич, филология фанлари  доктори (DSc).
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Фил.55.02.
Расмий оппонентлар: Оразимбетов Куанишбой Келимбетович, филология фанлари доктори, профессор; Отажанова Манзура Оманбоевна, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Нукус давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади улуғ шоир Эркин Воҳидовнинг фолклоризмлардан фойдаланиш маҳоратини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фолклор жанрлари ёзма адабиёт намуналарининг халқчиллигини таъминлашга хизмат қилгани, уларда миллийликнинг ўзига хос жиҳатларига эътибор берилгани, бу воситалар эркинона услубнинг шаклланишига асос бўлгани далилланган;
Эркин Воҳидов аруз вазнининг турли жанрларидаги шеърларида ҳам халқ ижодиёти намуналаридан самарали фойдалангани, айрим шеърларида халқ мақолларининг ўзини сарлавҳа сифатида танлаб, мисраларда унинг моҳиятини тўлақонли ифодалашга эришгани, бармоқ вазнидаги шеърларида афсонавий қаҳрамонлар, маросим фолклори намуналарини шунчаки зўрма-зўракилик билан эмас, уларни излаб топиб, ижодий ёндашиб, халқ дарди, орзу-умидлари билан уйғунлаштириб, янги ифодалар яратгани асосланган;
Эркин Воҳидов фолклордан илҳомланиб, ижтимоий муаммолар билан йўғрилган “Олтин девор” комедиясини яратиш орқали ўзбек миллатига хос бўлган миллийлик, самимийлик, имон-эътиқод, ҳаромдан ҳазар қилиш каби инсоний фазилатларни кенгроқ тасвирлагани ҳамда инсон қадри олдида олтин ҳам қиймациз эканлиги бадиий гавдалантирилгани асослаб берилган.
Шоир “Руҳлар исёни”, “Нидо”, “Орзу чашмаси” каби достонларида фолклорнинг афсона, ривоят, эртак, достон жанрларига хос хусусиятлар, гул, ўт, сув, шамол, ҳаво, ер каби атрибутлар, алла, миф каби кичик қадимий жанрларни синтезлаган ҳолда, ўз бадиий маҳоратини намоён қилгани далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Эркин Воҳидовнинг фолклоризмлардан фойдаланиш маҳорати” мавзусидаги тадқиқот иши бўйича олинган  илмий натижалардан: 
замонавий ўзбек шеърияти ва фолклор муносабати масаласи адабиётшуносликнинг янги ютуқлари    асосида ўрганилиб, фолклор воситаларининг ҳозирги адабиётдаги ўрни ҳамда ўрганилиши, фолклоризмлардан фойдаланиш ёъналиши янги қарашлар асосида тадқиқ этилгани хусусидаги диссертация хулосаларидан 2021–2022-йилларда амалга оширилган ИЛ-402104155-рақамли “Ҳафт шуаро” мажмуасини ўрганиш орқали “ХИХ аср Хоразм воҳасининг миллй-маънавий меросини тадқиқ қилиш ва (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон лойиҳасини яратиш” мавзусидаги амалий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2023-йил 3-апрелдаги 405-сон маълумотномаси). Фолклор жанрлари ёзма адабиёт намуналарининг халқчиллигини таъминлашга хизмат қилиши, уларда миллийликнинг ўзига хос жиҳатларига эътибор қаратилиши, бу воситалар эркинона услубнинг шаклланишига асос бўлгани ойдинлаштирилган илмий натижалар адабиёт назарияси  учун зарур деган хулосага келинган;
Эркин Воҳидов аруз вазнидаги шеʼрларида ҳам халқ ижодиёти намуналаридан самарали фойдалангани, айрим шеʼрларида халқ мақолларининг ўзини сарлавҳа сифатида танлаб, мисраларда унинг моҳиятини тўлақонли ифодалашга эришгани, бармоқ вазнидаги шеʼрларида афсонавий қаҳрамонлар, маросим фолклори намуналарини шунчаки зўрма-зўракилик билан эмас, уларни излаб топиб, ижодий ёндашиб, халқ дарди, орзу-умидлари билан уйғунлаштириб, янги ифодалар яратгани  тўғрисидаги хулосалардан 2017–2020-йилларда амалга оширилган ФА-Ф-1-005 рақамли “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш” мавзусидаги фундаментал тадқиқоти лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2023-йил 3-апрелдаги 153/1-сон маълумотномаси). Натижада, шоир аруз ва бармоқ вазнидаги шеърларида фолклоризмларни ўзига хос услубда қўллай олгани илмий далилланган;  
Эркин Воҳидов фолклордан илҳомланиб, ижтимоий муаммолар билан ёъғрилган “Олтин девор” комедиясини яратиш орқали ўзбек миллатига хос бўлган самимийлик, иймон-эʼтиқод, ҳаромдан хазар қилиш каби инсоний фазилатларни кенгроқ тасвирлагани ҳамда инсон қадри олдида олтин ҳам қиймациз эканлиги бадиий гавдалантирилгани, бир нечта достонларининг бадиий ва ғоявий жиҳатдан мукаммаллик касб этгани ойдинлаштирилгани  каби хулосалардан 2012–2016-йилларда амалга оширилган ФА-043429-рақамли “Қорақалпоқ фолклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги амалий  лойиҳасининг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2023-йил 3-апрелдаги 155/1-сон маълумотномаси). Шоирнинг “Олтин девор” комедияси, “Руҳлар исёни”, “Нидо”, “Орзу чашмаси” каби достонларида фолклорнинг афсона, ривоят, эртак, достон жанрларига хос хусусиятлар, гул, от, сув, шамол, ҳаво, ер каби атрибутлар, алла, миф каби кичик қадимий жанрлар синтезлангани ифодаланган натижалар адабиётшунослик учун жуда зарур, деган хулосага келинган;
Эркин Воҳидоврнинг бир нечта достонларидаги халқ оғзаки ижодига хос образ, ғоя, услуб масалалари ўрганилганлиги тўғрисидаги хулосаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Хоразм” телеканалининг “Ассалом, Хоразм” кўрсатуви ссенарийларида фойдаланилган (Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 14-апрелдаги 373-сон маълумотномаси). Натижада телетомошабинларнинг Эркин Воҳидов ижоди бўйича билимлари, шоирнинг  фолклоризмлардан фойдаланишдаги маҳорати юзасидан тасаввурлари бойишига эришилган.
 

Yangiliklarga obuna bo‘lish