Холиқов Шавкатбекнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Катта ва кексаларда умуртқа поғонасининг кўкрак ва бел соҳасидаги компрессион синишларни жарроҳлик усули билан даволаш», 14.00.28–Нейрохирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Tib126.
Илмий раҳбар: Норов Абдурахмон Убайдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий оппонентлар: Юлдашев Равшан Муслимович, тиббиёт фанлари доктори; Мирзаев Алишер Умирзокович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади катта ва кекса ёшли беморларда кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларини нейрохирургик кўрсатмага асосланган индивидуал-дифференциаллашган жарроҳлик усулини танлаш орқали даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
кўкрак-бел умуртқалари компрессион синишларида  оғриқ синдроми ВАШ шкаласи бўйича катта ва кекса ёшлиларда ўртача 6,78±0,17 баллни, ўрта ёшлиларда эса ўртача 7,39±0,10 баллни ташкил этиши; плегия, лекин сезувчанлик ёки унинг элементлари мавжуд бўлиши каби неврологик ўзгаришлар катта ёшлиларда (2,4%) ўрта ёшли беморларга(13,6%) нисбатан кучсиз намоён бўлиши исботланган;  
МСКТ текширувларида умуртқа танасининг зичлиги 101-150HU оралиғида бўлганда моносегментар, >82HU бўлганда полисегментар компрессион синишлар юзага келиши ва умуртқа канали марказий стенози холатларида кўкрак соҳасида 20%гача, Тh11–Тh12 соҳасида 35%гача, L1 соҳада 50%гача ва L2-L5 соҳасида 55%гача торайганда неврологик ўзгаришларнинг кучайиши исботланган;
кўкрак-бел умуртқа таналарида компрессион синишлари бўлган беморларга умуртқа танасининг зичлиги >101HU, понасимон индекс кўрсаткичи <50% ва кифотик деформация бурчаги<20° бўлганда перкутан вертебропластика, умуртқа танасининг зичлиги >150HU, понасимон индекс кўрсаткичи >50% ва кифотик деформация бурчаги >20° бўлганда орқа спондилодез–транспедикуляр фиксация,  умуртқа танасининг зичлиги <82HU, понасимон индекс кўрсаткичи >50% ва кифотик деформация бурчаги >20° бўлганда комбинациялашган (вертебропластика + транспедикуляр фиксация)усулларини қўллаш орқали даволашда ижобий натижаларга эришиш имконияти исботланган;
умуртқа канали стенози кўкрак соҳасида 20%гача, Тh11–Тh12 соҳасида 35%гача, L1 соҳада 50%гача ва L2-5 сохасида 55%гача шаклланган вертебро-медулляр зиддият ҳисобига торайганда транспедикуляр фиксация операциясини декомпрессив ламинэктомия манипуляцияси билан бирга қўллаш неврологик ўзгаришлар ривожланишини олдини олиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 4 апрелдадаги 02-6/473-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғликни сақлаш муассаларига  жорий этиш бўйича Соғликни сақлаш  вазирлигига  Андижон давлат тиббиёт институтининг 2022 йил 13 июлдаги 06/1853-сон хати юборилган):
кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларда келиб чиққан оғриқ синдроми ва неврологик ўзгаришларни катта ва кекса ёшли беморларда ўрта ёшли беморларда кучсизроқ намоён бўлишини аниқлаш касалликнинг дифференциал ташхислашда  муҳим кўрсаткич эканлиги тасдиқланди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Фарғона вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (04.04.2022 й.; №56), Республика шошилинч тез тиббий ёрдам илмий  маркази Наманган филиали (06.04.2022 й.; №43) амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларда келиб чиққан оғриқ синдроми ва неврологик ўзгаришларни катта ва кекса ёшли беморларда ўрта ёшли беморларда кучсизроқ намоён бўлишини аниқлаш касалликнинг дифференциал ташхислашда  муҳим кўрсаткич эканлиги тасдиқланди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларни катта ва кекса ёшли беморларда клиник-неврологик белгилар кучсизроқ намоён бўлишини шифокор билиши  беморлар комплекс текширувлардан ўтказиши ва компрессия ҳисобига юзага келиши мумкин бўлган асоратларни олдини олишга ва беморларда келиб чиқиши мумкин бўлган асоратларни даволашда кетадиган сарф-харажатларни иқтисод қилиш ҳисобига эришилди. Хулоса: катта ва кекса ёшли беморларда кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларни тўғри клиник ташхис қўйишга эришилди ва 1 нафар беморни бир марта қайта ётиб даволаниши учун ўртача (ҳозирги кунда клиникамизда неврология бўлимида 10 кун ётиш 1920000 сум, дори-дармонга 650000 сум) 2570000 сум маблағни иқтисод қилиш имконини берган. Холиқов Шавкатбекнинг« Катта ва кексаларда умуртқа поғонасининг кўкрак ва бел соҳасидаги компрессион синишларни жарроҳлик усули билан даволаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг  2022 йил 13 июлдаги 06/1853–сон хати юборилган.
ўтказилган рентгенологик, денситометрик, МСКТ ва МРТ текширувлари ёрдамида қўйилган тўғри клиник ташҳис  орқали жарроҳлик билан даволаш усулини танлашда муҳим клиник аҳамиятга эга эканлиги исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Фарғона вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (04.04.2022 й.; №56), Республика шошилинч тез тиббий ёрдам илмий  маркази Наманган филиали (06.04.2022 й.; №43) амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • МСКТ текширувларида умуртқа танасининг зичлиги 101-150HU оралиғида бўлганда моносегментар, >82HU бўлганда полисегментар компрессион синишлар юзага келишини ўрганиш қайта компрессион синишлар юзага келишини олдини олишга қаратилган қаратилган чора-тадбирлар амалга оширишга эришилди; • умуртқа канали марказий стенози холатларида кўкрак соҳасида 20% дан, Тh11–Тh12 соҳасида 35% дан, L1 соҳада 50% дан ва L2-L5 соҳасида 55% дан торайганда неврологик ўзгаришларнинг кучайишини инобатга олиниши беморларда тўғри даволаш тактикасини танлашда муҳим кўрсаткич эканлиги аниқланди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: кўкрак ва бел умуртқалари компрессион синишлари билан касалланган беморларда ўтказилган МСКТ текширувидаги умуртқа танасининг менерал зичлигини аниқлаш ушбу беморларда қайта компрессион синишларни келиб чиқиш омилини бартараф этилди ва беморларда перкутан вертебропластика бажариш учун кетадиган ўртача ( 3 кунлик хирургик бўлимларда ётиш 660000 сум ва  вертебропластика учун 1600000 сум) 2260000 сум маблағни иқтисод қилишга эришилди  • умуртқа канали марказий стенози холатларида кўкрак соҳасида 20% дан, Тh11–Тh12 соҳасида 35% дан, L1 соҳада 50% дан ва L2-L5 соҳасида 55% дан торайганда неврологик ўзгаришларнинг кучайиши ўрганилиб, даволашнинг тўғри жарроҳлик усули танланди ва беморнинг қайта шифохонада ётиб операция бўлишидаги  ўртача 2600000 сўм маблағни иқтисод қилишга эришилди. Хулоса: кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги қайта  компрессион синишлар ва оғриқ синдроми сақланиб қолганда  1 нафар беморлар учун агар қайта перкутан вертебропластика қилинса 2260000 сўм ва қайта декомпрессив ламинэктомия операцияси ўтказилса 2600000 сўм маблағни сарфланишини иқтисод қилиш имконини берган. Холиқов Шавкатбекнинг« Катта ва кексаларда умуртқа поғонасининг кўкрак ва бел соҳасидаги компрессион синишларни жарроҳлик усули билан даволаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг  2022 йил 13 июлдаги 06/1853–сон хати юборилган.
умуртқа танасининг деформация даражаси, шикастланган соҳадаги нотурғунлик синдроми мавжудлиги, умуртқа танасининг минерал зичлиги, шикастланган соҳада вертебро-медулляр зиддият даражаси, кифотик деформация бурчаги, сагитал индекс даражалари ҳамда нейрохирургик кўрсатма асосида яратилган индивидуал дифференциаллашган жарроҳлик ёндашуви алгоритми юзага келиши мумкин бўлган асоратларни олди олиш имконини бериши асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Фарғона вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (04.04.2022 й.; №56), Республика шошилинч тез тиббий ёрдам илмий  маркази Наманган филиали (06.04.2022 й.; №43) амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • умуртқа танасининг зичлиги >101HU, понасимон индекс кўрсаткичи <50% ва кифотик деформация бурчаги<20° бўлганда перкутан вертебропластика қилиш даволанишдан сўнг қайта компрессион синишлар келиб чиқишини ; • умуртқа танасининг зичлиги >150HU, понасимон индекс кўрсаткичи >50% ва кифотик деформация бурчаги >20° бўлганда орқа спондилодез–транспедикуляр фиксация усулини қўллаш;  • умуртқа танасининг зичлиги <82HU, понасимон индекс кўрсаткичи >50% ва кифотик деформация бурчаги >20° бўлганда комбинациялашган (вертебропластика + транспедикуляр фиксация)усулларини қўллаш орқали ТПФ винтини миграцияланиши олди олиниши беморларни даволашда ижобий натижалар бериб, даволаш сифатини яхшилади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: индивидуал дифференциаллашган жарроҳлик усули билан даволаш алгоритми асосида даволаш беморларда агар қайта перкутан вертебропластика ўтказилса 2260000 сум ва қайта комбинациялашган усул ўтказилса 10320000 сум маблағни ортиқча сарфланишини олдини олади. Хулоса: катта ва кекса беморларда кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишларда жарроҳлик усули билан агар қайта перкутан вертебропластика ўтказилса 2260000 сумга ва қайта комбинациялашган усул ўтказилса 10320000 сумга иқтисод қилиш имконини берган. Холиқов Шавкатбекнинг« Катта ва кексаларда умуртқа поғонасининг кўкрак ва бел соҳасидаги компрессион синишларни жарроҳлик усули билан даволаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг  2022 йил 13 июлдаги 06/1853–сон хати юборилган.
компрессион синиш юзага келган соҳада «Умуртқа канали стенозини нуқсонли ўлчами» классификация бўйича умуртқа канали стенози кўкрак соҳасида 20% гача, Тh11–Тh12 соҳаларда 35% гача, L1 соҳада 50% гача ва L2 пастки соҳаларда 55%гача торайганда ўтказиладиган жарроҳлик усулларига декомпрессив ламинэктомия қўшиб бажариш оғриқ синдромини сақланиб қолиш асоратини бартараф этиши исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Фарғона вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази (04.04.2022 й.; №56), Республика шошилинч тез тиббий ёрдам илмий  маркази Наманган филиали (06.04.2022 й.; №43) амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: • умуртқа канали стенози кўкрак соҳасида 20%гача, Тh11–Тh12 соҳасида 35%гача, L1 соҳада 50%гача ва L2-5 сохасида 55%гача шаклланган вертебро-медулляр зиддият ҳисобига торайганда транспедикуляр фиксация операциясини декомпрессив ламинэктомия ва Урбан понасини бартараф этиш манипуляцияси кўрсатма эканлиги аниқланди; • Урбан понасини бартараф этишда ўтказилган МРТ текширувида орқанги давомли бойлам ёрилган бўлса кенгайтирилган ламинэктомия бажарилиб, махсус асбоб ёрдамида Урбан понаси уриб туширилса, МРТ текширувида орқанги давомли бойлам ёрилмаган бўлса ўрнатилган ТПФ винтларини ретрактор ёрдамида лигаментотаксис бажарилиб Урбан понасини бартараф этилса мақсадга мувофиқ бўлади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишлар ўтказилган жарроҳлик усули билан даволанишдан кейин юзага келган 13,4% беморларда ВМЗ хисобига юзага келган оғриқ синдроми сақланиб қолиши каби асоратлар олди олинди. Хулоса: кўкрак ва бел умуртқалари соҳасидаги компрессион синишлар ўтказилган жарроҳлик усули билан даволанишдан кейин юзага келган ВМЗ хисобига оғриқ синдроми сақланиб қолиши каби асоратларни бартараф этиш учун 1 нафар беморда (10 кунлик ётоқ учун 2200000 сўм, текширув учун 800000 сўм ва дори дармонлар учун 750000 сум)  3750000  сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Холиқов Шавкатбекнинг «Катта ва кексаларда умуртқа поғонасининг кўкрак ва бел соҳасидаги компрессион синишларни жарроҳлик усули билан даволаш» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг  2022 йил 13 июлдаги 06/1853–сон хати юборилган.