Sayt test rejimida ishlamoqda

Раббимова Нодира Таштемировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.  Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «S.pneumoniae  нинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик ҳусусиятлари» 14.00.10 – Юқумли касалликлар, 14.00.30 - Эпидемиология ихтисосликлари (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Tib.1420.
Илмий раҳбарлар: Тўйчиев Лазиз Надирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Таджиева Нигора Убайдуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.01. 
Расмий оппонентлар: Камилов Фарход Хайдарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Матназарова Гулбахор Султановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази. 
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: S.pneumoniae нинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик ҳусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
катта ёшдаги беморларда йирингли менингит/менингоэнцефалитларда S.pneumoniae  нинг муҳим этиологик аҳамияти асосланган;
илк бор сурункали обструктив ўпка касаллигида S.pneumoniaeнинг назофарингеал ташувчанлиги асосида пневмоккокк инфекциясини серотипларни эрта ташхислаш ва хасталикни кенг қамровли тарқалишини олдини олиш  тартиби исботланган;
йирингли менингит/менингоэнцефалит билан хастланган беморлардан ажратилган S.pneumoniaeнинг 19F, 1, 14, 6А/В, 3, 2, 5 серотипларини спектрларнинг хавфлилиги асосланган;
S.pneumoniae нинг клиник штаммларида (47%) пенициллин гуруҳи, (54%) макролид гуруҳи ҳамда фторхинолонлар (20%) гуруҳига киритилган антибиотикларига юқори чидамлилик ҳамда ванкомицин, рифампицин, меропенемга (100%) юқори сезувчанлик исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2023 йил 2 июндаги 19-сон хулосаси асосида:
ретроспектив таҳлилда 2010-2021 йилларда катталардаги йирингли менингит/менингоэнцефалитнинг асосий этиологик омили S.pneumoniae (39,8%), пневмококкли менингит билан касалланишнинг спорадиклиги, касалланишнинг ортиши 2010 ва 2017-2019 йилларда қайд этилган. 2015-2020 йилларда ПЗР-РТ усули йирингли менингитнинг этиологик идентификациясини 6,1% дан 26% гача оширди. Бу ўз ўрнида шу гуруҳлардаги беморларга ўз вақтида махсус профилактика чора-тадбирларини амалга ошириш, касалланиш, ўлим кўрсаткичлари, ногиронликни камайишига имкон яратган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Соғлиқни сақлаш амалиётига Соғликни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 18 майдаги 141-сон буйруғи асосида жорий қилинган. Ушбу буйруқ асосида  Самарқанд вилояти «Ҳумо» эмлаш маркази бўйича 2022 йил 31 майдаги 8-сон баённомаси билан «Вакцина» маъсулияти чекланган жамият тиббий-ташхислаш маркази бўйича 2022 йил 30 майдаги 12-сон баённомаси билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: катта ёшдаги беморларда йирингли менингит/ менинго-энцефалитларнинг этиологиясида S.pneumoniaeнинг  ўзига хос бўлган хусусиятлари ретроспектив таҳлилилари, самарали ташхислаш орқали беморларнинг фаол ҳаётга  қайтиши, хасталик туфайли вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизлик кунларини қисқартириш, ногиронлик даражасини камайтириш ва ўлимни олдини олиш  имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: пневмококк инфекцясининг катта ёшдаги инсонларда олдини олишда махсус профилактика орқали эпидемик жараённи олдини олиш, стационар шароитида даволаш сонини камайтириш ва антибактериал дори воситаларини қўллашга эхтиёж пасайитириш орқали  бир бемор ҳисобига 2 миллион сўмни тежаш имконини берган. Хулоса: катта ёшдаги беморларда йирингли менингит/менинго-энцефалитларнинг этиологиясида S.pneumoniaeнинг  ўзига хос бўлган хусусиятлари ретроспектив таҳлилилар ва махсус профилактикаси мақсадида пневмококкга қарши вакцинани қўлланилиши бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 2 миллион сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «S.pneumoniaенинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Самарқанд давлат тиббиёт университети ректори томонидан 2022 йил 31 майдаги 1704-сон хат юборилган.
S.pneumoniaенинг назофареингеал ташувчанлиги пневмококк инфекцияси тарқалишининг асосий мезони бўлиб, бугунги кунда S.pneumoniaeнинг циркуляциядаги серотипларини мониторингини олиб бориш, пневмококк инфекциясини эпидемиологик кузатишнинг кенг қўлланиладиган усули ҳисобланади. Пневмококкка қарши самарали эмлаш касалланишни камайтириш орқали антибиотиклар истеъмолини камайтиришни таъминлайди, бу эса инсон патогенларига чидамлиликни ривожланишини олдини олади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Соғлиқни сақлаш амалиётига Соғликни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 18 майдаги 141-сон буйруғи асосида жорий қилинган. Ушбу буйруқ асосида  Самарқанд вилояти «Ҳумо» эмлаш маркази бўйича 2022 йил 31 майдаги 8-сон баённомаси билан «Вакцина» маъсулияти чекланган жамият тиббий-ташхислаш маркази бўйича 2022 йил 30 майдаги 12-сон баённомаси билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  илк бора сурункали обструктив ўпка касаллигида S.pneumoniaeнинг назофарингеал турининг ташувчанлиги асосида пневмоккокк инфекциясини серотипларни эрта ташхислаш ва хасталикни кенг қамровли тарқалишини олдини олиш тартиби яхшиланиш натижасида ногиронлик даражасини камайтириш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: сурункали обструктив ўпка касаллигида беморларда пневмококк инфекциясига қарши эмлаш шифохонада даволаниш, касалликни авж олиши сонини эмланмаган гуруҳдаги беморларга нисбатан 4,26 бараварга камайиш, давлат бюджетидан йилига 500 миллион сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: сурункали обструктив ўпка касаллигида пневмококк конъюгирланган вакцинасини махсус профилактика сифатида қўллаш орқали беморларда касалликни авж олишини камйтириш, касалхонада даволанишни 1-2 кунга қисқартиш, антибиотикларнинг ишлатиш ва асортларни камайтириш ҳисобига давлат бюджетидан йилига 500 миллион сўмни тежаш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «S.pneumoniaе нинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Самарқанд давлат тиббиёт университети ректори томонидан 2022 йил 31 майдаги 1704-сон хат юборилган.
S. pneumoniae нинг циркуляциядаги серотиплар спектри мониторинги пневмококк инфекциясига қарши вакциналарини асосланган тарзда танлаш ҳамда вакциналарни самарадорлигини баҳолаш имконини яратади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Соғлиқни сақлаш амалиётига Соғликни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 18 майдаги 141-сон буйруғи асосида жорий қилинган. Ушбу буйруқ асосида  Самарқанд вилояти «Ҳумо» эмлаш маркази бўйича 2022 йил 31 майдаги 8-сон баённомаси билан «Вакцина» маъсулияти чекланган жамият тиббий-ташхислаш маркази бўйича 2022 йил 30 майдаги 12-сон баённомаси билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: катталарда инвазив пневмококк инфекциясига қарши қўлланилган вакциналарнинг таркибига киритилган S.pneumoniaeнинг 19F, 1, 14, 6А/В, 3, 2, 5 серотипларини спектрларнинг хавфлилиги натижасида юзага келадиган асоратлар олдини олиш тартиби, эрта ташхислаш ва даволаш сифати яхишланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: катталарда пневмококкли конъюгирланган вакциналарни ишлатиш сурункали обструктив ўпка касаллигида беморларда пневмококк инфекциясига қарши эмлаш касалликни авж олиши сонини эмланмаган гуруҳдаги беморларга нисбатан 4,26 бараварга камайиш, давлат бюджетидан йилига 500 миллион сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: йирингли менингит/менингоэнцефалит билан хастланган беморлардан ажратилган S.pneumoniaeнинг 19F, 1, 14, 6А/В, 3, 2, 5 серотипларини спектрларнинг сурункали обструктив ўпка касаллигида пневмококк конъюгирланган вакцинасини махсус профилактика сифатида қўллаш орқали беморларда касалликни авж олишини камйтириш, касалхонада даволанишни 1-2 кунга қисқартиш, антибиотикларнинг ишлатиш ва асоратларни камайтириш ҳисобига давлат бюджетидан йилига 500 миллион сўмни иқтисод қилишга эришилган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «S.pneumoniaе нинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Самарқанд давлат тиббиёт университети ректори томонидан 2022 йил 31 майдаги 1704-сон хат юборилган.
S.pneumoniaeнинг клиник штаммларида антибиотикларга нисбатан резистентлик ривожланиши, касалликни антибиотиклар билан даволаш самарасини пасайтириб, оғир, асоратланган шаклларини учрашига олиб келади. Бу эса ўз ўрнида пневмококкли инфекцияларда беморлардан ажратилган S.pneumoniaeнинг клиник штаммларининг антибиотикларга сезгирлигини ташхислаш беморларда тўғри антибактериал терапияга ёндошувини оптималлашитириш ҳамда пневмококкларни антибиотикларга резистентлик ҳолатини аниқлаш имконини берган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Соғлиқни сақлаш амалиётига Соғликни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 18 майдаги 141-сон буйруғи асосида жорий қилинган. Ушбу буйруқ асосида  Самарқанд вилояти «Ҳумо» эмлаш маркази бўйича 2022 йил 31 майдаги 8-сон баённомаси билан «Вакцина» маъсулияти чекланган жамият тиббий-ташхислаш маркази бўйича 2022 йил 30 майдаги 12-сон баённомаси билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморлардан ажратилган S.pneumoniae нинг клиник ва назофарингеал штаммларининг антибиотикларга сезгирлигини самарли  ташхислаш  ва этиотроп даволаш тактикаси танланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморлардан ажратилган S.pneumoniae нинг клиник ва назофарингеал штаммларининг антибиотикларга сезгирлигини ташхислаш пневмококк инфекциясининг этиологик давосини такомиллаштириш, касалликни асоратларини қисқартириш, қўшимча антибиотикларни қўллашни олдини олиш ва реабилитацияга ортиқча сарф харажатларни камайтириш орқали  бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 2000000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: беморлардан ажратилган S.pneumoniaeнинг клиник ва назофарингеал штаммларининг антибиотикларга сезгирлигининг мониторинги ва S.pneumoniaeнинг резистент штаммларини аниқлаш, мониторинг асосида эмпирик антибактериал даво тартибини эрта бошлаш, касалликни даволашда асоратлар ривожланишини қисқартириш ва бир нечта антибиотикларни қўллашни олдини олиб, даволанишга сарфланадиган маблағларини бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 2000000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «S.pneumoniaе нинг серотипик тузилишини ҳисобга олган ҳолда катталарда пневмококк инфекциясининг клиник-эпидемиологик хусусиятлари» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Самарқанд давлат тиббиёт университети ректори томонидан 2022 йил 31 майдаги 1704-сон хат юборилган.
 

Yangiliklarga obuna bo‘lish