Sayt test rejimida ishlamoqda

Кадирова Дилфуза Алишеровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек ва инглиз коммуникатив маданиятида мақтов консептининг юзага чиқиши”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2022.1.PhD/Фил2254.
Илмий раҳбар: Шахабитдинова Шохида Хашимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Фил.156.01.
Расмий оппонентлар: Хошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлари доктори, профессор, Хотамова Гулжаҳон Солижоновна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ва инглиз коммуникатив маданиятида мақтов консептининг миллий хусусиятларини аниқлаш, когнитив, семантик ва прагматик хусусиятларини ва уларни ифодалаш усулларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мулоқот жараёнида мақтов ва ёндош ҳодисалар фарқланган, синтезлашув ҳодисаси ва фатиклик ҳолатининг ўсиб боришига кўра мақтов билан тизимдош ҳодисаларнинг олқиш-иззат-икром-такаллуф-олқов-илтифот-мулозамат-флирт-комплимент-хушомад-мақтов-миннатдорчилик тарзида жойлашуви аниқланган;                                        
мақтов ҳар икки тилда инсонга таъсир ўтказишнинг фатик ва информатив компонентлар йигʻиндиси сифатида баҳоланиб, мақтов адресанти (мақтовчи), мақтов адресати (мақтов юналган шахс), мақтов обекти (мақталаётган нарса), мақтов предмети (мақташ асоси), мотив (мақтов нега юзага келди?), шакл (қандай шакл танланди: вербал, новербал...гап, сўзшакл, парема...), мақтовни тушуниш, натижа каби мақтов жанрининг ташкил этувчилари аниқланган; 
инглиз лингвомаданиятида мақтовнинг вербаллашувида ўзбек тили учун хос бўлмаган маскулин гендер хусусиятларнинг бойишлй, девилишлй, дарклй, стрикинглй, руггедлй, мост реаллй каби ифодаловчилари аниқланган;                
инглиз нутқ одатида мақтовнинг асосан шахсга юналиши, ўзбеклар оламнинг лисоний манзараси марказида инсон туриши, бу фарқ ҳар икки тил консептуал тизими ташкилланиши, хусусан, мақтов консептининг мазмуний қурилиши ҳамда юналишига ҳам таъсир қилиши очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек ва инглиз коммуникатив маданиятида мақтов консептининг юзага чиқиши” мавзусида олиб борилган тадқиқот асосида:
ўзбек тилшунослигида илк марта мақтов консептининг ўзига хос хусусиятлари, нутқдаги гендер фарқлар, мулоқот жараёнининг ёшга доир ўзига хосликлари, лисоний менталитетнинг ўзига хос хусусиятларини очиб бериш, шунингдек, ижтимоий фарқли бирликларнинг услубий, мазмуний, структур ҳамда вазифавий ўзига хосликлари каби масалалар борасидаги илмий хулосалардан Қўқон давлат педагогика институтида 2020-2022 йилларда амалга оширилган “ФЙ 2018 Энглиш Аccесс Миcросчоларшип Програм” номли халқаро лойиҳада фойдаланилган ва индвидуал нутқнинг сосиолингвистик, психолингвистик хусусиятларини ўрганишда хизмат қилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2022 йил 19 декабрдаги 353-сон маълумотномаси). Натижада таълим ва маданиятни ривожлантиришга қаратилган назарий ва амалийишлар янада самарали ташкил этилган;
лисоний маданиятда мақтов таъсирнинг ўзига хос ўрни, оммавий нутқий таъсир этиш, мулоқот жараёнининг ўзига хосликлари, лисоний бирликларнинг мақтов бирликлари орқали таъсир ўтказишдаги хусусиятларини очиб бериш, шунингдек, когнитив-прагматик фарқли бирликларнинг услубий, мазмуний, вазифавий жиҳатлари каби масалалар борасидаги тадқиқот натижаларидан Андижон давлат университетида 2017-2020 йилларда олиб борилган ОТ-Ф1-18 “Оммавий лисоний маданиятни шакллантириш методлар ва методологиясини ишлаб чиқиш” мавзусидаги давлат фундаментал-тадқиқот дастурлари доирасидаги лойиҳаларда фойдаланилган (Андижон давлат университетининг 2023-йил 23-февралдаги 39-01-500-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг оммавий нутқий маданиятни шакллантиришга доир аниқ дискурсларга доир тавсияларининг назарий асоси таъминланган; 
мақтов орқали таъсир ўтказишнинг психолингвистик омиллари таҳлил қилиниб, инсонга таъсир ўтказишнинг юқори самарага эришиш усулларини фарқли жиҳатларини илмий асослашга доир натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ  “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Миллат ва маънавият” радиоешиттиришларини тайёрлашда (2022-2023 йиллар давомида)   фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023 йил 10 январдаги 04-36-47-сон маълумотномаси). Натижада радио тингловчиларга эфирда мақтов орқали таъсир ўтказишнинг психолингвистик хусусиятлари таҳлил қилиниб, реклама матнлари ва маънавий-маърифий телерадио эшиттиришларнинг умумий ва ўзига хос жиҳатлари, ҳамда уларнинг томошабинга таъсири ҳақида маълумотларга эга бўлишда илмийлик мезони таъминланган.
 

Yangiliklarga obuna bo‘lish