Yaxshiev Ulug‘bek Turdalievichning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqidagi e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertasiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yadro muhitidagi adronlar: kiral soliton orqali yaqinlashish”, 01.04.02 – Nazariy fizika.
Dissertasiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.DSc/FM214
Ilmiy rahbar: Musaxanov Mirzayusuf Mirzamaxmudovich, akademik, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Dissertasiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy Universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy Universiteti, DSc.03/30.12.2019.FM.01.09.
Rasmiy opponentlar: Irgaziev Baxadir Fayzullaevich, fizika-matematika fanlari doktori, professor O‘zbekiston Milliy Universiteti; Usmanov Pazlitdin Nuritdinovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, Namangan Injener-texnologiya instituti; Seung-Il Nam, PhD, professor, Pukyong Milliy Universiteti, Janubiy Korea.
Yetakchi tashkilot: O‘z RFA, “Fizika-Quyosh” IIChB, Fizika-Texnika Instituti.
Dissertasiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi zich yadro muhitida adronlarning, yadrolarning o‘zini va materiyaning katta zichliklardagi hossalarini bir xil Lagranjian asosida ko‘rib chiquvchi effektiv fenomenologik modelini ishlab chiqishdir.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiliklari:
yadro muhitidagi adron xossalarini va atom yadrolarining xossalarini o‘rganish uchun effektiv model yondashuvini ishlab chiqildi va bu yondashuv atom yadrolarining oddiy zichligidan tortib kompakt yulduzlarda mavjud bo‘lgan o‘ta yuqori zichlikli hududlarga tegishli bo‘lgan turli xil fenomenologik hodisalarni to‘g‘ri tavsiflaydi;
simmetrik va assimmetrik yadro moddasining tenglamalarini to‘g‘ri ishlab chiqildi va yadro zichligining keng diapazonida fenomenologik dalillar bilan moslik o‘rnatuildi;
xususan, model ikki quyosh massasiga teng massali neytron yulduzlarining xossalarini to‘g‘ri tasvirladi;
dastlab SU(2) aromatlar sektorida ishlab chiqilgan usul SU(3) aromatlar sektoriga kengaytirilib, g‘alati kvark bilan bog‘liq hodisalarni va og‘ir kvark bilan bog‘liq hodisalarni qamrab olindi;
yadro muhitidagi giperonlarni o‘rganishda kaon massa o‘zgarishlarining ahamiyati ko‘rsatildi;
yadro muhitidagi og‘ir barionlar massalarining o‘zgarishi va ularning yadro muhitidagi og‘ir mezon massalari bilan aloqasi bo‘yicha bashoratlar ham soliton modellari doirasida birinchi marta amalga oshirildi;
model yaqinlashuviga bog‘liq bo‘lmagan SU(3) kvantlash doirasida o‘rtacha maydon yondashuviga asoslangan qo‘llashlarni amalga oshirildi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tadqiqot natijalarini joriy qilinishi qisman amalga oshirildi va kelajakda tezlatkichlarda rejalashtirilgan tajribalar asosida amalga oshirilishi kutilmoqda. Xususan, "Jefferson laboratoriyasida cheklangan yadrolardan nuklonlarni ionizatsiya qilish reaksiyalari" davomida foydalanilishi kutilmoqda.
