Нарзуллайева Фируза Олимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Инглиз ва ўзбек тилларида инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лисоний бирликлар семантикаси», 10.00.06 – Қиёсий адабиёцҳунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.ПҳД/Фил1452.
Илмий раҳбар: Гадойева Мавлуда Ибрагимовна, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, ДСc.03/04.06.2021.Фил.72.03.
Расмий оппонентлар: Aхмедов Ойбек Сапорбайевич, филология фанлари доктори, профессор; Давлатова Мухайё Ҳасановна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (ПҳД).
Йетакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларида инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи “бош/ҳеад”, “кўз/ейе”, “қулоқ/еар”, “бурун/носе”, “оғиз/моутҳ”, “тил/тонгуе” каби лисоний бирликларнинг ўз ва кўчма маънолари, улар иштирокида шакллантирилган сўз бирикмалари, турғун ибораларнинг лингвомаданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
инглиз ва ўзбек тилларидаги инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг лексик-семантик моҳияти ҳар иккала халқ тилининг миллий-лисоний, номинацион-мотивацион, тил ва нутқ маданияти, миллий менталитети, дунёқараши, руҳияти, еътиқодий тушунчалари, ўзига хос урф-одат ва маросимлари, поетик тафаккури каби омиллар интеграцияси негизида шаклланганлиги аниқланган;
ҳар иккала тилда инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг юқори функсионал потенсиалга ва ўзининг прагматик табиатига егалиги, контекстуал, консептуал ва коммуникатив шартланганлиги, парадигматик ва синтагматик актуаллашуви семантика-функсия-прагматика бўлинмас учлигида намоён бўлиши исботланган;
қиёсланаётган тиллар тизимидаги “бош/ҳеад”, “кўз/ейе”, “қулоқ/еар”, “бурун/носе”, “оғиз/моутҳ”, “тил/тонгуе” каби инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларда ифодаланган коннотатив маънолар миллат менталитетига хос бўлган мантиқий, лисоний, маданий-ахлоқий тафаккурнинг вербаллашув ҳодисаси еканлиги асосланган;
 турли тизимли тилларда инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг грамматик, лексик ва фразеологик хусусиятлари семантик, структурал ва функсионал майдон конститюентларининг таснифий омиллари еканлиги ва уларнинг доминант компонент (ядро) атрофида бирлашувчи иккиламчи (периферик) елементлар қўлланишини воқелантирувчи куч еканлиги исботланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лисоний бирликлар семантикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг лексик-семантик моҳияти ҳар иккала халқ тилининг миллий-лисоний, номинацион-мотивацион, тил ва нутқ маданияти, миллий менталитети, дунёқараши, руҳияти, еътиқодий тушунчалари, ўзига хос урф-одат ва маросимлари, поетик тафаккури каби омиллар интеграцияси негизида шаклланганлиги оид назарий хулосалардан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020-йилларда бажарилган ФA-Ф-1-005 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиёцҳунослиги тарихини тадқиқ етиш” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар Aкадемияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022-йил 10-октабрдаги 17.01/185-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек тилларида инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи “бош/ҳеад”, “кўз/ейе”, “қулоқ/еар”, “бурун/носе”, “оғиз/моутҳ”, “тил/тонгуе” каби лисоний бирликлар семантикаси таҳлилига асосланган соҳа луғатлари яратиш учун янги илмий-назарий манба ва маълумотлар билан бойитилган;
ҳар иккала тилда инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг юқори функсионал потенсиалга ва ўзининг прагматик табиатига егалиги, контекстуал, консептуал ва коммуникатив шартланганлиги, парадигматик ва синтагматик актуаллашуви семантика-функсия-прагматика бўлинмас учлигида намоён бўлишига оид назарий ва амалий материаллардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида 2016-2018-йилларда амалга оширилган 561624-ЕПП-1-2015-УК-ЕППКA2-CБҲЕ-СП-ЕРAСМУС + CБҲЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” инновацион тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 7-сентабрдаги 2448/30.08.01-сон маълумотномаси). Натижада инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларнинг синхрон ва диахрон шаклланишига доир масалаларни мукаммаллаштириш имконияти яратилган; 
қиёсланаётган тиллар тизимидаги “бош/ҳеад”, “кўз/ейе”, “қулоқ/еар”, “бурун/носе”, “оғиз/моутҳ”, “тил/тонгуе” каби инсон бош қисми аъзоларини ифодаловчи лексик бирликларда ифодаланган коннотатив маънолар миллат менталитетига хос бўлган мантиқий, лисоний, маданий-ахлоқий тафаккурнинг вербаллашув ҳодисаси еканлиги билан боғлиқ хулоса ва натижалардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясида “Aссалом, Бухоро”, “Саккизинчи мўжиза” телекўрсатувлари ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2022-йил 8 сентабрдаги 1/232-сон маълумотномаси). Натижада телетомошабинларнинг китобхонликка қизиқишини оширишда, телекомпания ижодий жамоасининг соҳавий, кенг омма тингловчиларининг лингвокултурологик билимлари бойитилишига, инглиз ва ўзбек тилларини чуқур ўзлаштиришда соматизмларнинг ўрнини, мазмун-моҳиятини, билдирилган фикрни телетомошабинларга йетказишга еришилган; мазкур ишнинг илмий натижалари қўлланилиши ушбу телекўрсатув учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашувига, илмий далилларга бой бўлишига, кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланишига хизмат қилган.