Sayt test rejimida ishlamoqda

Камолов Жаҳонгир Мамасидиқовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


И. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Марказий Осиё давлатчилиги тарихида илк ўрта асрлар даврида Ефталийлар давлатининг тутган ўрни”, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: Б2020.4.ПҳД/Тар759.
Илмий раҳбар: Ғайбулло Бобоёров, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети, ДСc.03/30.12.2021.Тар.26.03. 
Расмий оппонентлар: Егамбердийева Нигора Aзадовна, тарих фанлари доктори, доцент; Джуманиязова Феруза Джуманазаровна, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (ПҳД).
Йетакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Марказий Осиё давлатчилиги тарихида илк ўрта асрлар даврида Ефталийлар давлатининг тутган ўрнини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ефталийлар давлатнинг пайдо бўлиши ва барҳам топиши масаласида фарқли ёндашувлар генезисини аниқлаш орқали ерамизнинг 450-йилларда давлатчилик муносабатларининг қарор топганлиги, 560-йиллар ўрталарида инқирозга учраган бўлсада, Тохаристоннинг Бадғис, Кишм йерларида ВИИИ аср бошларигача муайян сиёсий бирлашма сифатида мавжуд бўлганлиги исботланган;
В асрнинг тўртинчи чорагида Ефталийлар ижтимоий ҳаётида юз берган ўзгаришлар давлат бошқарувига ҳам бевосита таъсир қилиб, муайян қонунлар асосида Марказий Осиё кўчманчиларига хос бошқарув йўлга қўйилгани, ВИ асрнинг биринчи чорагида еса ўтроқ воҳа давлатларига хос анъаналар ўзлаштирилгани далилланган;
Ефталийлар давлат бошқарувида “ябғу”, “тегин”, “тархон” каби туркий ҳамда “худот”, “аспарабид”, “караларанг” каби шарқий-ероний негизли унвонлардан фойдаланилгани, бош ҳукмдор “ябғу”, шаҳзодалар еса “тегин” деб аталгани ҳамда уларнинг лавозим хизматлари бир биридан иерархик фарқ қилганлиги исботланган;
Ефталийлар давлат бошқарувидаги ташкилий ва функсионал ўзгаришлар ҳарбий соҳадаги ислоҳотларни ҳам жадаллаштириб, ҳарбий қўшин юз мингдан ортиқ жангчига ега бўлгани, унинг катта қисми отлиқлардан ташкил топгани аниқланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Марказий Осиё давлатчилиги тарихида илк ўрта асрлар даврида Ефталийлар давлатининг тутган ўрни мавзуси ҳамда унга оид ишлаб чиқилган илмий таҳлил натижалари ва амалий таклифлардан:
Ефталийлар давлатнинг пайдо бўлиши ва барҳам топиши масаласида фарқли ёндашувлар генезисини аниқлаш орқали ерамизнинг 450-йилларда давлатчилик муносабатларининг қарор топганлиги, 560-йиллар ўрталарида инқирозга учраган бўлсада, Тохаристоннинг Бадғис, Кишм йерларида ВИИИ аср бошларигача муайян сиёсий бирлашма сифатида мавжуд бўлганлигини исботлашга оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университетида бажарилган Марказий Осиё давлатчилиги тарихида илк ўрта асрлар даврида Ефталийлар давлатининг тутган ўрни тадқиқотидан И-ОТ-2019-5 рақамли “Ертош–Дўлана ёдгорлигини тадқиқ етиш ўзбек халқининг етногенез тарихини ўрганишда бирламчи манба” номли лойиҳа доирасида белгиланган вазифларни бажаришда фойдаланилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2022 йил 12 ноябрдаги 82-07-4026/04 рақамли далолатномаси). Натижада ефталийлар давлатчилиги тарихига оид манба ва тадқиқотлар билан танишиб чиқиш ва уларни таҳлил қилиш самарадорлиги ортган; 
В асрнинг тўртинчи чорагида Ефталийлар ижтимоий ҳаётида юз берган ўзгаришлар давлат бошқарувига ҳам бевосита таъсир қилиб, муайян қонунлар асосида Марказий Осиё кўчманчиларига хос бошқарув йўлга қўйилгани, ВИ асрнинг биринчи чорагида еса ўтроқ воҳа давлатларига хос анъаналар ўзлаштирилганини далиллашга оид тавсиялар “О`збекистон тарихи” телеканалининг “Мавзу”, “Ибтидо” каби кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (О`збекистон телерадиоканали давлат муассасасининг 06-28-1801 рақамли маълумотномаси). Натижада ефталийлар давлатининг ташкил топиши арафасида Марказий Осиёда сиёсий аҳволни ёритишга шароит яратилган;
“Ефталийлар давлат бошқарувида “ябғу”, “тегин”, “тархон” каби туркий ҳамда “худот”:, “аспарабид”, “караларанг” каби шарқий-ероний негизли унвонлардан фойдаланилгани, бош ҳукмдор “ябғу”, шаҳзодалар еса “тегин” деб аталгани ҳамда уларнинг лавозим хизматлари бир биридан иерархик фарқ қилганлигини исботлашга оид тавсиялар Марказий Осиё давлатчилиги тарихида илк ўрта асрлар даврида Ефталийлар давлатининг тутган ўрни тадқиқоти асосида И-ОТ-2019-5 рақамли “Ертош–Дўлана ёдгорлигини тадқиқ етиш ўзбек халқининг етногенез тарихини ўрганишда бирламчи манба” номли лойиҳа доирасида белгиланган вазифларни бажаришда фойдаланилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2022 йил 12 ноябрдаги 82-07-4026/04 рақамли далолатномаси). Натижада ефталийларда давлатчилик хусусиятлари: давлатнинг ташкил топиши босқичлари, мафкуравий асоси, ҳуқуқ ва қонунчилиги, мудофаа тизими тартибларни таҳлил қилишга еришилган;
Ефталийлар давлат бошқарувидаги ташкилий ва функсионал ўзгаришлар ҳарбий соҳадаги ислоҳотларни ҳам жадаллаштириб, ҳарбий қўшин юз мингдан ортиқ жангчига ега бўлгани, унинг катта қисми отлиқлардан ташкил топганини аниқлашга оид тавсиялар Республика Маънавият ва марифат марказининг 2023 йил учун чора-тадбирлар дастурининг ИВ йўналишида белгиланган “Ватанпарварлик туйғуларини ривожлантиришга қаратилган тарғибот ташвиқот ишлари” 21-банди “Миллатимизга хос фазилат ва анъаналарни ёш авлод қалбига сингдириш мақсадида тарихий қаҳрамонларимиз ҳақида ёш хусусиятларидан келиб чиқиб, қисқа метражли анимацион медиа маҳсулотларни яратиш” мавзусидаги тарғибот ишларини ўтказишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва марифат марказининг 02-22/223-сон далолатномаси). Натижада ефталийларда давлат тузуми, бошқарув тартиботидаги қўлланилган усул ва воситалар, анъанавийлик ва ворисийлик, бошқарувида қўлланилган унвон ва лавозимлар, уларнинг вазифаларии ва генезиси каби масалаларни тадқиқ етиш имкони кенгайтирилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish