Sayt test rejimida ishlamoqda

Aҳмедов Ҳаким Ярашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Aлпомиш” достонида фразеологизмларнинг тематик ва мифологик структураси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2020.1.ПҳД/Фил1080.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Елтазаров Жулибой Донабойевич, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, ПҳД.03/31.03.2021.Фил.78.04. 
Расмий оппонентлар: Aхмедов Ойбек Сапарбойевич, филология фанлари доктори, профессор; Маматов Aбдуғафур Ешонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади “Aлпомиш” достонида учрайдиган фразеологик бирликларнинг семантик-структур хусусиятлари асосида ўзбек тилшунослигида фолклор фразеологиясининг назарий асосларини очиб беришдан иборат. 
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Aбдуназар Поёнов ижросидаги “Aлпомиш” достонида учрайдиган фразеологик бирликлар миқдори улардаги асосий компонентларининг иштирокига кўра лексик-семантик, тематик, статистик ко`лами очиб берилган;
достон тилидаги фразеологик ибораларнинг лексик-семантик, функсионал хусусиятлари, компонентларининг ўз ва ўзлашган қатламга хослиги ёки интерференсия йўли билан шаклланганлиги каби хусусиятлари далилланган;
“Aлпомиш” достони тилига хос турғун бирикмаларнинг табиат, дунё, макон, замон, жамият, инсон, унинг хатти-ҳаракати ва маънавий дунёси, жисмоний ҳолати, ҳис-туйғулари, хулқ-атвори, ижтимоий мақоми каби мавзувий-тематик гуруҳлари мавжудлиги аниқланган;
асар тилида учрайдиган қадимги диний еътиқодлар билан боғлиқ мифоним ва теоним компонентли фразеологизмларнинг грамматик, семантик хусусиятлари турғун бирикмаларнинг ҳосил бўлиш структураси ҳамда семантикасида мифоним ва теоним компонентларнинг иштирокига кўра очиб берилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Aлпомиш” достони тилида учрайдиган фразеологик бирликларни тематик, етимологик, семантик таҳлил қилиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
достон тилидаги фразеологик ибораларнинг лексик-семантик, функсионал хусусиятлари, компонентларининг ўз ва ўзлашган қатламга хослиги ёки интерференсия йўли билан шаклланганлиги каби хусусиятлари ҳамда фразеологизмларнинг ясалиши, соматик, мифоним ва теоним компонентли, шунингдек, достондаги мифотопоним, мифозооним ва халқ ўйинлари лексикасига оид илмий хулосалардан ПЗ-20170927147 “Қадимги даврлардан ХИИИ асргача бўлган туркий ёзма манбалар тадқиқи” мавзусидаги амалий грант лойиҳасининг қадимги туркий ва ески ўзбек тилига мансуб лексик бирликларни аниқлаш қисмида фойдаланилган (Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022-йил 11-ноябрдаги 01/4-3098-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида мураккаб таркибли фразеологик бирликлар, туркийча лексиканинг ясалишида еътибордан четга қолиб кетган сўзларнинг салмоғи сезиларли даражада яхшиланган; 
Aбдуназар Поёнов ижросидаги “Aлпомиш” достонида келтирилган мифотопоним, мифозооним, мифоним ва теоним компонентли фразеологизмларни луғатлаштириш ҳамда семантик хусусиятларига доир илмий хулосаларидан ПЗ-2020042022 “Туркий тилларнинг лингводидактик електрон платформаси” мавзусидаги амалий лойиҳанинг туркий тилларга хос теоним ва мифоним таркибли бирликларнинг лингводидактик хусусиятларини асослаш қисмида фойдаланилган (Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети 2023-йил 19-январдаги 04/1-122-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида миллий маданиятимиз билан боғлиқ турғун бирикмаларнинг електрон платформадаги сифат ва миқдор жиҳатдан янгиланишида ижобий самара берган; 
“Aлпомиш” достони тилига хос турғун бирикмаларнинг табиат, дунё, макон, замон, жамият, инсон, унинг хатти-ҳаракати ва маънавий дунёси, жисмоний ҳолати, ҳис-туйғулари, хулқ-атвори, ижтимоий мақоми каби мавзувий-тематик гуруҳлари мавжудлиги хусусидаги таклифлардан Сурхондарё вилоят телерадиокомпаниясининг "Мунаввар кун" кўрсатувида фойдаланган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Сурхондарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2022-йил 
13-сентябрдаги 01/01-98-сон маълумотномаси). Натижада фолклор фразеологиясининг миллий-маданий, ижтимоий-тарихий илдизлари халқ оғзаки ижодининг бошқа намуналари билан узвий алоқада еканлиги очиб берилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish