Сатторова Феруза Элмуродовна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз тилида мулоқот прагматик компетенсияси ва уни ривожлантиришнинг лингводидактик муаммолари”, 13.00.02 – “Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси” (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.ПҳД/Пед1543.
Илмий раҳбар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, ПҳД.03/30.12.2019.ФиЛ/Пед.83.01.
Расмий оппонентлар: Ҳошимова Дилдора Ўринбойевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Тухтайева Қўйсин Давлатовна, филогия фанлари номзоди, доцент.
Йетакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилини ўқитишда мулоқот прагматик компетенсиясини ривожлантириш бўйича мавжуд муаммоларни аниқлаш ва уларни ҳал етишга йўналтирилган лингводидактик таъминотлар мажмуининг назарий асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз тилини ўқитишда коммуникатив компетенсиянинг муҳим таркибий қисмларидан бири прагматик компетенсия тушунчаси илмий-методик жиҳатдан асосланган ҳамда инглиз тили мутахассислигида таҳсил олаётган талабаларда компетенсиянинг бу турини шакллантириш ва ривожлантиришга қаратилган методик таъминот дедуктив метод – прагматик билимлар очиқ ифодаланган кўрсатмалар билан ўқитиш шаклларини киритиш орқали такомиллаштирилган;
ўқув жараёнида прагматик қобилиятни ўстирувчи машқлар тизимини ишлаб чиқишда аутентик материалларнинг прагматик хусусиятлари аниқланиб, прагматик компетенсияни шакллантиришда ҳаётий вазиятларни тақазо етадиган вазифавийлик тамойили асосида тил ўқитишга (ТБЛТ-таск-басед лангуаге теачинг) асосланган турли нутқ актлари қўлланиладиган машқлар тизими такомиллаштирилган;
CЕФР талабларини инобатга олган ҳолда ва прагматик компетенсиянинг назариясига таяниб бу компетенсияни ривожлантиришнинг методологик асослари ва баҳолаш мезонлари каби тушунчалар далилланган;
бўлажак инглиз тили ўқитувчиларининг прагматик компетентлигини шакллантиришда тиллараро прагматик универсаллик мавжуд бўлмаган вазиятда прагматик интерференсияга олиб келадиган ҳолатларнинг юзага келиши ва уларни бартараф етиш йўллари аниқланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз тили ўқитиладиган олий таълим муассасалари ўқитувчи ва ўқувчилари орасида прагматик қобилиятини ривожлантириш борасида олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
бўлажак инглиз тили ўқитувчиларининг прагматик компетентлигини шакллантиришдаги мавжуд муаммолар аниқланиб, уларга йечим сифатида тавсиялар ишлаб чиқилиб, маданиятлараро мулоқот вазиятида юзага келадиган прагматик интерференсия ва ноқулайликларни ажратиш ва бартараф етиш борасида ўтказилган таҳлил натижалари бўйича хулосалар ҳамда бўлажак инглиз тили ўқитувчиларининг коммуникатив компетентлигини оширишда прагматик қобилиятнинг аҳамияти ҳамда шакллантириш имкониятлари Умумйевропа CЕФР (Cоммон Еуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор Лангуагес) стандарти талаблари асосида аниқлаш орқали еришилган маълумотлардан ҳамда мазкур тадқиқот ишидаги таҳлил натижаларидан Йевропа Иттифоқининг Ерасмус + дастурининг 561624-ЕРР-1-2015-УК-ЕППКA2-CБҲЕ-СП-ЕРAСМУС + CБҲЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли инновацион тадқиқот лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 25-майдаги 1318/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада олий таълим тизими талабаларига маданиятараро мулоқот кўникмаларини шакллантиришга доир тавсиялар ишлаб чиқилган;
бўлажак инглиз тили ўқитувчиларининг прагматик компетентлигини шакллантиришдаги мавжуд муаммолар аниқланиб, уларга йечим сифатида ишлаб чиқилган тавсиялардан ҳамда нутқнинг функсионал томонини тўлдирадиган прагматик қобилиятнинг нутқдаги аҳамияти ҳақидаги маълумотлардан Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясининг “Aссалом Самарқанд” кўрсатувида фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2022-йил 27-майдаги 01-11/201-сон маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатув тўғри мулоқот қоидалари, мавжуд вазиятда муносиб гапириш, ёки бошқа бировнинг сўзлашидан мақсадини тушунишда прагматик билимлар чет тилида тўлиқ компетент бўлишда зарулиги ҳақида аниқ фикрлар билан бойиган;
бўлажак инглиз тили ўқитувчиларининг турли прагматик вазифаларни бажарувчи тил бирликларининг лингвомаданий хусусиятлари коммуникатив мақсад турлари билан боғлиқлиги ҳақидаги хулосалардан Умумйевропа CЕФР (Cоммон Еуропеан Фрамеwорк оф Референcе фор Лангуагес) стандарти талаблари асосида аниқлаш орқали еришилган маълумотлардан ҳамда мазкур тадқиқот ишидаги таҳлил натижаларидан Йевропа Иттифоқининг Ерасмус + дастурининг 561624-ЕРР-1-2015-УК-ЕППКA2-CБҲЕ-СП-ЕРAСМУС + CБҲЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли инновацион тадқиқот лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022-йил 25-майдаги 1318/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижалар татбиқи мазкур фанларнинг ўқитилиш сифати ва самарадорлиги, талабаларнинг нутқнинг ижтимоий моҳиятини англашига ва ўқув материалларини такомиллаштиришга хизмат қилган.
