Умрзақов Исломжон Исроиловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Уилям Фолкнер прозаси поетикаси”, 10.00.04 – Йевропа, Aмерика ва Aвстралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2022.2.ПҳД/Фил2497.
Илмий раҳбар: Раҳмонов Насимхон Aсқарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, ПҳД.03/31.03.2021.Фил.76.05.
Расмий оппонентлар: Досбайева Наргиза Турғунпўлатовна, филология фанлари доктори (ДСc), доцент; Насриддинов Дилшод Aъзамқулович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (ПҳД), доцент.
Йетакчи ташкилот: Aндижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ.Тадқиқотнинг мақсади Уилям Фолкнернинг “Сарторис (Сарторис)”, “Шовқин ва ғазаб (Тҳе соунд анд тҳе фурй)”, “Йенгилмаслар (Тҳе унванқуишед)” ва “Aвгустдаги ёруғлик (Лигҳт ин Aугуст)” романлари ҳамда ҳикояларидаги оламининг бадиий манзараларига доир структуравий ва поетик хусусиятларини ҳамда адиб қаламига мансуб асарларнинг нарратологик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Жануб Ренессанси вакилларидан фарқли ўлароқ, Уилям Фолкнер насрий асарларида “Янги жануб”нинг қўрқинчли томонлари, жамиятда рўй бераётган ўзгаришлар муқаррарлиги, ортга йўл бўлиши мумкин ҳам емаслиги, янги авлоднинг янгича қарашлари олдида ескича анъаналар чиркинлашиб бораётгани тасвирлангани асослаб берилган;
ёзувчи насрий асарлари тематикасининг шаклланишида ва деярли барча асарларининг сюжет линиясига готик услуб кучли таъсир етгани далилланган;
ёзувчи насрий асарларида воқеалар спиралсимон тарзда ривожланиб бориши, бадиий замон ва маконнинг кўп қиррали, ҳозир ва ўтмишнинг бир-бири билан ўзаро боғлиқ екани очиб берилган;
Уилям Фолкнер қаҳрамонларининг ўтмиш ва ҳозирги замондаги ҳаёт йўлининг маълум бир манзараларини ўзаро уйғунлаштирган ҳолда тасвирлангани далилланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Уилям Фолкнер асарлари поетик хусусиятларини ўрганиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
Жануб Ренессанси вакилларидан фарқли ўлароқ, Уилям Фолкнер насрий асарларида “Янги жануб”нинг қўрқинчли томонлари, жамиятда рўй бераётган ўзгаришлар муқаррарлиги, ортга йўл бўлиши мумкин ҳам емаслиги, янги авлоднинг янгича қарашлари олдида ескича анъаналар чиркинлашиб бораётгани тасвирлангани асослаб берилганлиги ҳамда ёзувчи насрий асарлари тематикасининг шаклланишида ва деярли барча асарларининг сюжет линиясига готик услуб кучли таъсир етганига оид илмий хулосалардан Йевропа Иттифоки томонидан Ерасмус+ дастурининг 2016-2018 йилларга мўлжалланган 561624-ЕПП-1-2015-УК-ЕППКA2-CБҲЕ-СПЕРAСМУС+CБҲЕИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 20 сентабрдаги 2578/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида яратилган адиб асарларининг бадиий ва илмий талқинига оид назарий қарашлар мукаммаллашган;
ёзувчи насрий асарларида воқеалар спиралсимон тарзда ривожланиб бориши, бадиий замон ва маконнинг кўп қиррали, ҳозир ва ўтмишнинг бир-бири билан ўзаро боғлиқ екани очиб берилганлигига оид тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлиги чора-тадбирлар дастурининг 35 банди доирасида тадқиқотнинг Уилям Фолкнер насрий асарларининг поетик хусусиятлари ва Aмерика адабиёти тараққиётида модернизм адабий оқимининг шаклланиб, ривож топишида Фолкнернинг тутган ўрни, ҳамда адиб қаламига мансуб асарларнинг миллий ўзига хослииги ва уларнинг нарратологик хусусиятларини тадқиқ етишга оид илмий натижаларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2022 йил 6 октабрдаги 03-12-13-4157-сон маълумотномаси). Натижада диссертация натижаларининг самарадорлиги ва улар асосида ишлаб чиқилган тавсияларнинг амалиётга татбиқ етилиши юзасидан еришилган ижобий натижалар “Китоб маҳсулотларини нашр етиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури”нинг 35 банди доирасида ўз аксини топган, яъни чет тиллар бўйича қўлланмалар, мақолалар, тезислар ёзишда ноанъанавий ёндашувлар сифатида янгича қарашлар ва услублар мазмунан бойитилган;
Уилям Фолкнер қаҳрамонларининг ўтмиш ва ҳозирги замондаги ҳаёт йўлининг маълум бир манзараларини ўзаро уйғунлаштирган ҳолда тасвирлангани далилланганлигига оид маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Республика телерадиомаркази” ДМ “Тошкент радиоешиттириш уйи” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Aдабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” радиоешиттиришлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Республика телерадиомаркази давлат муассасасининг 2022 йил 28 октабрдаги 04-17-1943-сон маълумотномаси). Натижада ёзувчи асарларининг нарратологик хусусиятлари ва уларнинг бугунги замонавий адабиёт тараққиётидаги аҳамияти тўғрисида фойдали маълумотлар билан ушбу радиоешиттиришларнинг мазмуни илмий ва амалий жиҳатдан бойиган.
