Sayt test rejimida ishlamoqda

Тошмуродов Ёрқин Қахрамоновичнинг 
техника фанлари доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

И. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): 
“Ҳар хил вазифадаги икки координатли – сезувчан Си(Ли) детекторларни ишлаб чиқиш”, 
01.04.10 – Яримўтказгичлар физикаси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2022.1.ДСc/ФМ181
Илмий маслаҳатчи: Муминов Рамизулла Aбдуллайевич, физика-математика фанлари доктори, профессор, ЎзР ФA академиги.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университетининг Қарши ирригация ва агротехнологиялар институти, Ўзбекистон Республикаси Фанлар Aкадемияси Физика-техника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Яримўтказгичлар физикаси ва микроелектроника илмий-тадқиқот институти, ДСc.03/30.12.2019.ФМ/Т.01.12 
Расмий оппонентлар: Рахматов Aхмаджон Зайнидинович, техника фанлари доктори, профессор, Рахманов Aнваржон Тожибойевич, техника фанлари доктори, профессор, Даулетмуратов Бурибай Коптлеуович, техника фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот: Фарғона политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади: Катта диаметрли кремний монокристаллари асосида ядровий нурланишли яримўтказгичли икки координатли-сезувчан Си(Ли) структурали детекторларни ишлаб чиқиш технологиясини ҳамда уларнинг електрофизик, радиометрик характеристикаларини оптималлаштиришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
диаметри 100÷120 мм ега бўлган бошланғич монокристалл кремний пластинасида механик ва кимёвий ишлов беришнинг технологик жараёнлари такомиллаштирилган, натижада олинаётган намуналарда сиртий нуқсонлар 75 % га камайгани аниқланган; 
яримўтказгичли икки координатли-сезувчан детекторларни тайёрлашда икки томонлама диффузия жараёни амалга оширилган, натижада литий ионларининг кремний намунаси ҳажми бўйича бир хил тақсимлашга ва диффузия вақтини икки марта камайтиришга олиб келиши аниқланган;
диаметри 100÷120 мм бўлган монокристалл кремнийдан фойдаланилган ҳолда икки координатли-сезувчан детекторлар електрофизик катталикларини яхшилаш мақсадида икки томонлама дрейф ва қўшимча сурилиш дрейф технологик жараёнлари амалга оширилган, натижада дрейф жараёни вақти 4 мартагача қисқаришга еришилган ва литий ионларининг бир хил компенсацияга ега и-соҳа ҳосил бўлиши аниқланган;
яримўтказгичли икки координатли-сезувчан детекторларнинг радиометрик катталикларни импулсли електр майдон орқали яхшилаш усули ишлаб чиқилган;
катта ўлчамли кремний пластинасида юқори сифатли Си(Ли) п-и-н структура ҳосил қилинган ва ушбу структура асосида 8 тасмали икки координатли-сезувчан детекторлар яратилган;
110-120 мм диаметрли яримўтказгичли монокристалл кремнийли асосида Си(Ли) п-и-н структурали икки координатли-сезувчан детекторларни тайёрлашнинг технологик маршрут харитаси ишлаб чиқилган;
яримўтказгичли икки координатли-сезувчан детекторларининг ядровий нурланишларни қайд қилиш даражаси 30 фоизга ортиши аниқланган;
икки координатли-сезувчан детекторларнинг ҳар бир координатаси бўйича електрофизик ва спектрометрик катталикларини сезгирлиги 3-5 % фарқ қилиши аниқланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши
Катта диаметрли кремний монокристаллари асосида ядровий нурланишли яримўтказгичли икки координатли-сезувчан детекторлар ишлаб чиқиш технологиясини ва уларнинг функсионал характеристикаларининг хусусиятларини аниқлаш асосида:
кремний асосида катта ўлчамли ядровий нурланишларни қайд қилувчи икки координатли – сезувчан детекторларнинг функсионал характеристикаларини кенгайтириш имкониятларини аниқлашда; монокристалл кремний асосида ядровий нурланишли яримўтказгичли икки координатли - сезувчан детекторларнинг технологик жараёнларини мукаммаллаштириш усуллари ишлаб чиқилган; кремнийли п-и-н-структура асосида катта ўлчамли икки координатли-сезувчан детекторлар параметрларини яхшилаш йўллари аниқланилган ва уларнинг спектрометрик характеристикалари оптималлаштирилган (“Ўзелтехсаноат” аксиядорлик компаниясининг 2021-йил 29-сентабрдаги 04-3/1854 сонли маълумотномаси). Олинган илмий натижалар яримўтказгичли икки координатли-сезувчан детекторларни електрофизик ва радиометрик катталикларини яхшилашда, ҳамда, ядровий нурланишларни қайд етишда қурилманинг ишлаш сифатини ошириш имконини берган;
яримўтказгичли икки координатли-сезувчан Си(Ли) детекторларини ишлаб чиқишда фойдаланилган диаметри 100÷120 мм бўлган бошланғич монокристалл кремний пластинасига механик ва кимёвий ишлов беришнинг такомиллаштирилган технологик жараёнлардан кўп зарядли нанокластерларга ега бўлган кремний асосида ҳ=0,12÷0,8 еВ енергияли фотонларни қайд қилувчи 0,5 см2 юзали фотоқабулқилгичларни тайёрлашда, механикавий ва кимёвий ишлов беришнинг такомиллаштирилган технологияларини қиёсий баҳолаш ва таққослаш ҳамда илмий асосли хулосалар чиқаришда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 17 октабрдаги 84-03-61-сонли маълумотномаси). Механик ва кимёвий ишлов беришнинг такомиллаштирилган технологиясидан фойдаланиш натижасида намуналардаги сиртий нуқсонлар миқдори 75 % га камайтириш имкони яратилган; 
киришма ионлари тақсимланиш компенсациясини яхшилаш мақсадида қўшимча сурилиш дрейф жараёнининг давомийлигини назорат қилиш ва яримўтказгичли детекторлар тайёрлаш учун кремний структураларида диффузия жараёни вақтини икки марта камайтириш ва литий ионларини кремний ҳажмида бир хил тақсимланиш имконини берувчи икки томонлама диффузия усулидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Aкадемиясининг 2021-йил 26-ноябрдаги 2/1255-3309 сонли маълумотномаси). Мазкур илмий натижалардан фойдаланиш диффузия ва қўшимча сурилиш дрейфи жараёнлари ўтказилишида детекторларнинг ядровий нурланишларни қайд қилиш даражасини 30 фоизга ошириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish