Sayt test rejimida ishlamoqda

Дадамухамедов Бобир Фасихитдиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шрифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХИХ – ХХИ аср бошлари Ўзбекистон заргарлик мактабларининг маҳаллий хусусиятлари”, 17.00.04 – Тасвирий ва амалий безак санъати (санъацҳунослик фанлари).
Диссертация рўйхатга олинган рақам: Б2020.3.ПҳД/Сан117.
Илмий раҳбар: Хакимов Aкбар Aбдуллайевич, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси академиги, Ўзбекистон Бадиий академияси академиги, санъацҳунослик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти, ПҳД.38/09.07.2020.Сан.119.01.
Расмий оппонентлар: Aлийева Сурайё Шариповна, санъацҳунослик фанлари доктори; Aбдуллайева Шахло Қурбонбўрийевна, санъацҳунослик фанлари номзоди.
Йетакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон заргарлик санъати мактабларининг тарихий, бадиий, техник-технологик каби бир қатор омиллари ҳамда анъанавий заргарлик мактабларини бир-биридан фарқлаш, уларнинг маҳаллий хусусиятлари, асосий ривожланиш босқичлари ва бадиий хусусиятларини аниқлашдан иборат. 
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ХХ асрнинг 30-80-йилларида саноатлашган тизимга асосланган, қолипдан чиқарилган, “қуйма” техникасига оид бир хил турдаги тақинчоқларнинг ясалиши каби салбий ҳамда аҳолининг барча қатлами учун мўлжалланган, “нақши гирдоб”, “чирмовуқ”, “бодом”, “банд” каби анъанавий нақшлардан иборат “Шибирма” сирғаси, “Тапиши дил” бўйин безагининг яратилиши ва кенг муомалага киритилиши каби ижобий жиҳатлари аниқланган;
ХИХ-ХХ асрларда “симкори”, “совоткори”, “шабака”, “минокори”, “тагнишин”, “қадама”, “тиллаҳал” каби техникалар йетакчилик қилган бўлса, ХХИ асрга келиб уларнинг сафига “мокуме-гане”, “дили каптар” (“каптар бўйин”), “родийлаш”, “лазерли пайвандлаш”, “лазерли ўймакорлик”, “фрезерли ўймакорлик”, “3Д ўстириш” (вакс, полимер, металл) каби инновацион техникалар кириб келганлиги далилланган;
ХХ асрнинг 30-йилларига келиб Хоразм ва Сурхондарё заргарлик мактабларининг фаолияти буткул тўхтаб қолганлиги, мустақилликнинг илк йилларидан бошлаб мазкур мактабларнинг анъаналари Бухоро ва Тошкент мактаблар заргарларининг ижодида акс етаётганлиги исботланган; 
Замонавий заргарлик санъати усталари ижодида безак нақшларидаги рамзлар ва мифопоетик семантика уйғунлиги билан боғлиқ мажозийлик ҳамда декоратив експрессивликка йўғрилган замонавий услуб асосидаги заргарлик буюмлари дизайни каби икки тенденсиядаги тақинчоқларни мустақил санъат объйекти сифатида шаклланганлиги очиб берилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХИХ – ХХИ аср бошлари Ўзбекистон заргарлик мактабларининг маҳаллий хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ХХ асрнинг 30-80-йилларида саноатлашган тизимга асосланган, қолипдан чиқарилган, “қуйма” техникасига оид бир хил турдаги тақинчоқларнинг ясалиши каби салбий ҳамда аҳолининг барча қатлами учун мўлжалланган, “нақши гирдоб”, “чирмовуқ”, “бодом”, “банд” каби анъанавий нақшлардан иборат “Шибирма” сирғаси, “Тапиши дил” бўйин безагининг яратилиши ва кенг муомалага киритилиши каби ижобий жиҳатларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида ефирга узатилган “Етно” кўрсатуви ссенарийсини шакллантиришда фойдаланилди (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2022 йил 22 февралдаги 01-45-439-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатувда ХИХ – ХХИ аср бошлари Ўзбекистон заргарлик санъатига оид тўлиқ ўрганилмаган бадиий жараёнлар, хусусан анъанавий заргарлик мактабларидаги мавжуд маиший, маданий, тарихий, етник, ижодий ўзгаришлар кенг ёритилишига хизмат қилган;
ХИХ-ХХ асрларда “симкори”, “совоткори”, “шабака”, “минокори”, “тагнишин”, “қадама”, “тиллаҳал” каби техникалар йетакчилик қилган бўлса, ХХИ асрга келиб уларнинг сафига “мокуме-гане”, “дили каптар” (“каптар бўйин”), “родийлаш”, “лазерли пайвандлаш”, “лазерли ўймакорлик”, “фрезерли ўймакорлик”, “3Д ўстириш” (вакс, полимер, металл) каби инновацион техникалар кириб келганлиги бўйича олинган илмий натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида ефирга узатилган “Етно” кўрсатуви ссенарийсини шакллантиришда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2022 йил 22 февралдаги 01-45-439-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатув заргарликдаги мавжуд анъанавий ва инновацион техникалар заргарлик тақинчоқларида ўзаро уйғун қўлланилаётганлигини очиб берилишига хизмат қилган;
ХХ асрнинг 30-йилларига келиб Хоразм ва Сурхондарё заргарлик мактабларининг фаолияти буткул тўхтаб қолганлиги, мустақилликнинг илк йилларидан бошлаб мазкур мактабларнинг анъаналари Бухоро ва Тошкент мактаблар заргарларининг ижодида акс етаётганлиги билан боғлиқ илмий натижалардан “Ўзбекистон тарихи давлат музейидаги ноёб експонатларнинг 3Д анимацияли виртуал галереясини яратиш” амалий лойиҳасида кўзда тутилган ашёларнинг илмий тавсифларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Бадиий академиясининг 2022 йил 16 декабрдаги ПЗ75008106-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон тарихи давлат музейида сақланаётган Хоразм мактабига хос бўлган заргарлик намуналарининг илмий тавсифларини ёзишга ва илмий маълумотлар билан бойитилишига хизмат қилган;
замонавий заргарлик санъати усталари ижодида безак нақшларидаги рамзлар ва мифопоетик семантика уйғунлиги билан боғлиқ мажозийлик ҳамда декоратив експрессивликка йўғрилган замонавий услуб асосидаги заргарлик буюмлари дизайни каби икки тенденсиядаги тақинчоқларни мустақил санъат объйекти сифатида шаклланганлиги бўйича олинган илмий натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида ефирга узатилган “Етно” кўрсатуви ссенарийсини шакллантиришда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2022 йил 22 февралдаги 01-45-439-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатув замонавий заргарликда фаолият юритаётган заргарларнинг ижодий изланишларида асарларнинг инновацион йўналишлари билан боғлиқ илмий маълумотлар орқали ёритилишига хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish