Махмудова Диёра Жамол қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи: “Aраб тилида морфологик усулда сўз ясалиши”, 10.00.05 – Осиё ва Aфрика халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.ПҳД/Фил1291.
Илмий раҳбар: Шомусаров Шорустам Гиязович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, ДСc.03/30.12.2019.Фил/Тар.21.01.
Расмий оппонентлар: Содиқов Қосимжон Позилович, филология фанлари доктори, профессор; Aкмалхонов Aкмалхон Aҳмаджон ўғли, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (ПҳД).
Йетакчи ташкилот: Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади араб тилида морфологик усул билан от, сифат ва сифатдошларнинг ясалишини очиб беришдан иборат. 
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
араб тили лексикасининг ички имкониятлар асосидаги ривожида аффиксал сўз ясалиш ўрни асосланиб, араб тилшунослигида сўз ясалишининг 3 босқичи (1-босқич ВИИИ-ИХ асрлар; 2-босқич ИХ-ХИХ асрлар; 3-босқич ХИХ асрдан ҳозирга қадар) аниқланган;
араб тилида исмларнинг ясалишида аффикслар иштирокида ҳосил бўлувчи 72 та сўз ясовчи моделларнинг борлиги, улардан 35 таси префикс, 13 таси инфикс, 16 таси суффикс, 6 таси трансфикс, 2 таси сиркумфикс иштирокида ясалгани далилланган;
араб тилида инфиксларнинг 4 та (فعيل фаъīл, فاعل фāъил, فعال фиъāл, فاعول фāъūл), трансфиксларнинг 4 та (فَعَل фаъал, فُعْل фуъл, فِعْل фиъл, فُعُل фуъул) омонимик қатори мавжуд екани ҳамда сўз ясовчи 14 хил модел (فَاعِلٌ фāъил ва فَعِيلٌ фāъīл, فَاعِلٌ фāъил ва فَعُولٌ фаъūл, فَعُولٌ фаъūл ва فَعِلٌ фāъил, فَعَلٌ фаъл ва مَفْعُولٌ мафъūл, فِعْلٌ фиъл ва مَفْعُولٌ мафъūл, فَعُولٌ фаъūл ва مَفْعُولٌ мафъūл, فَعِيلٌ фāъил ва مَفْعُولٌ мафъūл) синонимлик хусусиятига егалиги исботланган;
сўз ясаш жараёнида аффикс вазифасини бажариб келувчи 5 та ҳарфдан алиф, мīм, йā сермаҳсул, ҳамза ва wāw каммаҳсул сўз ясовчи аффикс еканлиги ва улар воситасида сўз ясалаётгандаالإعلال ал-ъиълāл – “иллатли ҳарфлар мутацияси”, الإمالة ал-ъимāлаҳ – “палатализация”, урғунинг кўчиши, الحذف ал-ҳазф – “елизия”, النقل ал-нақл – “қисқа унлилар метатезаси”, الإدغام ал-ъидгҳāм – “ассимиляция” каби 6 хил морфонологик ўзгариш содир бўлиши асосланган. 
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Aраб тилида морфологик усулда сўз ясалиши тадқиқи юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
араб тили лексикасининг ички имкониятлар асосида аффиксал сўз ясалиши ўрни, араб тилшунослигида сўз ясалишининг тадқиқ қилиш босқичлари, хусусан, милодий Х асрдан бошлаб Мовароуннаҳр ва Хуросон тилшунослари: Замахшарий, Саккокий, Aзҳарий, Журжоний, Aмир Хоқоний, Aмир Убайдуллахон каби олимларнинг араб тилида сўз ясалиши борасида билдирган илмий қарашлари тадқиқига оид маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан тайёрланган маълумотлар ва илмий тадқиқотларда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022-йил 7-сентябрдаги 02/435-сон маълумотномаси). Натижада, мусулмон дунёси буюк мутафаккирларининг меросини ўрганиш бўйича янги тадқиқотлар натижаларидан илмий-маданий жамоатчиликни кенг хабардор етишга ёрдам берган;
араб тилида морфологик усулда сўз ясалиши, сўз ясалишида морфологик воситаларнинг қўлланишига оид таҳлилий фикрлари ва хулосаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг “Таълим ва тараққиёт” ва “Миллат ва маънавият” радиоешиттиришларининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2022-йил 16-февралдаги 04-36-389-сон маълумотномаси). Натижада араб тилидаги сўз ясаш усуллари ва моделлари ҳақидаги маълумотлар радиоешиттиришлар таъсирчанлиги ва халқчиллигини оширишга хизмат қилган.
араб тилида префиксация, инфиксация, суффиксация, трансфиксация ва сиркумфикация усулларида исмларнинг ясалишига оид таҳлилий фикрлари ва хулосаларидан “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ таркибидаги “Ўзбекистон тарихи” телеканали мунтазам ефир сеткасидан ўрин олган кўрсатувларни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2022-йил 19-октабрдаги 02-06-1759-сон маълумотномаси). Натижада араб тилидаги сўз ясашнинг аффиксал усули ва унинг моделлари ҳақидаги маълумотлар “Тақдимот” кўрсатуви таъсирчанлиги ва халқчиллигини оширишга хизмат қилган.