Sayt test rejimida ishlamoqda

Бобокалонов Пўлотшоҳ Рамазоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Каноник моделли французча-ўзбекча гапларнинг систем-структурал, лингводидактик ва компаратив таҳлили», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Fil2242.
Илмий раҳбар: Сайфуллаева Раъно Рауповна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Киселев Дмитрий Aнатолйевич, филология фанлари доктори, доцент; Якубов Жамолиддин Aбдувалиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади франсуз ва ўзбек тилларидаги каноник моделли гапларнинг сйстем-структур, лингводидактик ва компаратив таҳлили асосида семантик-функсионал шаклланган сўз-гаплар ва каноник моделли нутқий ҳосилаларнинг фарқли ва ўхшаш жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
француз ва ўзбек тилларидаги семантик-функционал шаклланган сўз-гаплар ва каноник моделли нутқий ҳосилалар интеграл белгиларининг ўхшашлиги уларнинг мустақил гап шаклида келишида, гап бўлакларининг синтактик алоқага кирмаслик табиатида, ўзгарувчан, ғайриоддий маъно касб етишида, майл-муносабат, замон ва шахс-сон шаклларига ега бўлмаслигида, боғламаларни қабул қилмасликда намоён бўлиши аниқланган;
инсоннинг нутқ маданиятини, ижтимоий онгини, толерантлик руҳиятини, музокара юритиш қобилиятини, коммуникатив форс-мажор ҳолатлардан чиқиш стратегияларини, табиий мулоқот ўрнатиш тамойилларини белгилашда каноник моделли нутқий ҳосилаласнинг лингвомаданий, коммукологик ва нейропсихолингвистик жиҳатлари устуворлиги далилланган;
ҳар иккала тилда семантик-функционал шаклланган сўз-гаплар ва каноник моделли нутқий ҳосилаларнинг иерархик градацияси кесимликнинг валентлик назариясига қисман алоқадорлиги, ўзаро лексик-семантик жиҳатдан ўхшаш ва вариатив характерда эканлиги асосланган;
каноник моделли нутқий ҳосилаларнинг когнитив, лингвистик, прагматиc, социолингвистик, экстралингвистик ва интралингвистик қийматини белгилашда мазкур бирликларнинг замон парадигмасига нисбий алоқадорлиги, гетероген (хилма-хил) жиҳатлари, ўзбек тилида кесимлик маънолари ва кўрсаткичлари морфологик жиҳатдан яққол ифодаланмаслиги каби омилларнинг устуворлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Француз ва ўзбек тилларида каноник моделли гапларнинг лингвомаданий, лингводидактик, нейролингвистик ва қиёсий прагматик хусусиятлари тадқиқини амалга ошириш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида: 
француз ва ўзбек тилларидаги семантик-функционал шаклланган сўз-гаплар ва каноник моделли нутқий ҳосилалар интеграл белгиларининг ўхшашлиги уларнинг мустақил гап шаклида келишида, гап бўлакларининг синтактик алоқага кирмаслик табиатида, ўзгарувчан, ғайритабиий маъно касб этиши билан боғлиқ хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими гуманитар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФA-Ф1-ОО5 “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” (2017-2020 й.й.) мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2022 йил 7-декабрдаги 17.01/205-сон маълумотномаси ). Натижада лойиҳада назарда тутилган нутқий ҳосилаларнинг миллат тафаккурини шакллантиришдаги ролини илмий асослашга хизмат қилган;
каноник моделли нутқий ҳосилалар инсоннинг нутқ маданиятига, ижтимоий онгига, толерантлик руҳиятига таъсири ва лингводидактик, лингвомаданий, коммуникалогик ва нейропсихолингвистик ўрни борлиги, дипломатик музокара юритишда, коммуникатив форс-мажор ҳолатлардан чиқишда, табиий мулоқот ўрнатишда каноник моделли нутқий ҳосилалар заруриятига доир хулосалардан Қозоқистон Республикаси ўзбеклари этномаданий бирлашмаларининг “Дўстлик” ҳамжамияти “Ижодкор” адабий бирлашмасининг фаолиятида фойдаланилган (Қозоғистон Республикаси ўзбеклари этномаданий бирлашмаларининг “Дўстлик” ҳамжамиятининг 2022 йил 2-февралдаги 4-сон маълумотномаси). Натижада матнларнинг лексик, семантик қатламидаги лексемаларнинг лингвопрагматик хусусиятларини тил ўзлаштириш асоси сифатида талқин этишга имкон берган;
 ҳар иккала тилда семантик-функционал шаклланган сўз-гаплар ва каноник моделли нутқий ҳосилаларнинг иерархик градацияси кесимликнинг валентлик назариясига қисман алоқадорлиги, ўзаро лексик-семантик жиҳатдан ўхшаш ва вариатив характерда эканлиги билан боғлиқ хулосалардан 2021-2022 йилларда Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканали давлат муассасасининг «Бедорлик», «Ижод завқи», «Таълим ва тараққиёт», «Миллат ва маънавият» эшиттиришларининг сценарийсини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022 йил 18-январдаги 04-36-99-сон маълумотномаси). Натижада миллий тилдаги лингводидактик воситаларнинг коммуникатив нутқдаги ўрни ва ролини асослаш имконини кенгайтиришга эришилган;
каноник моделли нутқий ҳосилаларнинг когнитив, лингвистик, прагматиc, социолингвистик, эктралингвистик ва интралингвистик қийматини белгилашда мазкур бирликларнинг замон парадигмасига нисбий алоқадорлиги, гетероген (хилма-хил) жиҳатлари, ўзбек тилида кесимлик маънолари ва кўрсаткичлари морфологик жиҳатдан яққол ифодаланмаслиги каби омиллар устуворлигига доир хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлиги Ўзбекистон давлат хореография академияси давлат илмий-техника дастурлари доирасидаги лойиҳаларни бажаришда фойдаланилган. Хусусан “Ўзбек миллий рақс санъатини тарғиб етишга бағишланган веб-сайт ва мултимедиа маҳсулотлари тўпламини яратиш” мавзусидаги Ф3–2019081663 рақамли илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги Ўзбекистон давлат хореография академиясининг 2022-йил 2-январдаги 1/04-03-сон маълумотномаси). Натижада лингводидактик жиҳатдан нутқий ҳосилаларнинг ижтимоий онг ва толерантлик руҳияти билан боғлиқлиги, эктралингвистик ва интралингвистик факторда коммуникатив восита сифатида реаллашувини далиллашга эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish