Sayt test rejimida ishlamoqda

Иргашев Дилмурад Саатовичнинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Эркакларда жинсий дифференцияланиш ва репродуктив функцияси бузилишларининг клиник-гормонал ва молекуляр-генетик аспектлари» 14.00.16– Нормал ва патологик физиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.DSc/Tib759.
Илмий маслаҳатчи: Каримов Хамид Якубович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика мхтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Зокиров Ёркин Узуевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ирискулов Бахтияр Уктямович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Щеголев Александр Иванович, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси).
Йетакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: эркаклардаги репродуктив дисфункцияни эрта ташхислаш, эркаклар бепуштлиги ривожланиш хавфини башоратлашнинг янги самарали усулларини ишлаб чиқиш ва ёрдамчи репродуктив технологияларни қўллаш дастурини танлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
цито- ва молекуляр-генетик тадқиқотлар негизида ўзбек миллатига мансуб эркаклардаги репродуктив дисфункция патогенезида хромосомали ва генли бузилишлар патофоизиологик ўзгаришларга боғлиқлиги исботланган;
Y-хромосоманинг сублокусларида (AZFa, AZFb ва AZFc) турли функционал микроделецияларнинг учраш тезлиги ва репродуктив функция бузилиши бор беморларда энг аҳамиятли хромосомали бузилишлар исботланган;
гонадалар ривожланишини назорат қилиш ва гаметогенезда иштирок этадиган гормонал бошқарувнинг тизимли генлари (GNRHR, FSHB, FSHR ва LHB) учраш тезлиги ва мутация спектрлари ва уларнинг эркаклар бепуштлиги патогенезидаги ўзгаришлар мойиллигини ўрни исботланган;
эркак фертиллиги бузилиши патогенезида ксенобиотиклар биотрансформацияси CYP1A1 и CYP2C19 генларининг энг функционал полиморф локуслари учраш тезлиги ва қийматлари, репродуктив тизим фаолиятини бузилиши шаклланишидаги генетик хусусиятлари исботланган;
гормонал бошқариш тизимли генларининг ва ксенобиотиклар биотрансформацияси номақбул генотипик вариантлари полиморфизмларини ташувчи эркакларда репродуктив фаолиятлари бузилишлари ривожланиши ва ифодаланганлик даражаси орасидаги бевосита боғлиқликлар исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Эркакларда жинсий дифференцияланиш ва репродуктив функцияси бузилишларининг клиник-гормонал ва молекуляр-генетик аспектлари бўйича илмий тадқиқот натижалари асосида:
эркакларда жинсий дифференцияланиш ва репродуктив функцияси бузилишиларининг клиник-гормонал ва молекуляр-генетик аспектлари бўйича тадқиқотнинг илмий натижалари асосида ишлаб чиқилган «Репродуктив фаолиятини бузилишини  эрта ташхислаш AZF-локусларини микроделециясини таҳлил қилиш усуллари»  номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 19 декабрдаги 8н-з/691-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома эркак фертиллиги бузилиши патогенезида ксенобиотиклар биотрансформацияси CYP1A1 ва CYP2C19 генларининг энг функционал полиморф локуслари учраш тезлиги ва қийматлари белгилаш, уларнинг репродуктив тизим фаолияти бузилиши шаклланишидаги ҳиссасини ишлаб чиқиш имконини берган;
эркакларда жинсий дифференцияланиш ва репродуктив функцияси бузилишиларининг клиник-гормонал ва молекуляр-генетик аспектлари бўйича тадқиқотнинг илмий натижалари асосида ишлаб чиқилган «Эркакларда репродуктив фаолиятини бузилишини  эрта ташхислаш GNRHR генининг 3-экзонидаги Arg262Gln полиморфизмини аниқлаш хусусиятларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 19 декабрдаги 8н-з/691-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома гонадалар ривожланишини назорат қилиш ва гаметогенезда иштирок этадиган гормонал бошқарувнинг тизимли генлари (GNRHR, FSHB, FSHR ва LHB) учраш тезлиги ва мутация спектрлари ва уларнинг эркаклар бепуштлиги патогенезидаги ўзгаришлар мойиллигини ўрнини исботланш имконини берган;
эркакларда жинсий дифференцияланиш ва репродуктив функцияси бузилишларининг клиник-гормонал ва молекуляр-генетик аспектларини такомиллаштиришни асослаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда «Consultative Medical group» МЧЖ ҚК хусусий шифохонасининг клиник амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 3 февралдаги 08-02495-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг амалиётга тадбиқ этилиши азооспермиясиз эркак бепуштлиги ривожланиш хавфи ва гипогонадотропли гипогонадизм билан ассоциацияланган GNRHR гени Arg262Gln  полиморфизми номақбул аллел варианти орасида етарлича ифодаланган ўзаро боғлиқлик ҳамда аллел вариант ташувчанликда эркакларда репродуктив дисфункция ривожланиш хавфи ишонарли тарзда 5 марта ортиши, аксинча, функционал яхши аллел вариант эркак бепуштлиги борасида ҳимоя самараси билан ассоциация қилиши баҳолаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish