Sayt test rejimida ishlamoqda

Иплина Aнтонина Aлександровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертасияси ҳимояси ҳақида эълон 

И.Умумий малумотлар.
Диссертасия мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «ХХ аср 70-80 йиллар ўзбек шеърияти таржимаси хусусиятлари (Еркин Воҳидов, Aбдулла Орипов, Муҳаммад Aли, Омон Матчон шеъриятининг инглиз ва рус тили таржималарининг материаллари асосида)», 10.00.06 – “Қиёсий адабиёцҳунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик” (филология фанлари). 
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3. ПҳД/Фил2758.
Илмий раҳбар: Содиқов Зохид Якубжанович, филология фанлари доктори (ДСc), досент. 
Диссертасия бажарилган муасасса номи: Наманган давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, ПҳД.03/31.03.2021.Фил.76.05.
Расмий оппонентлар: Кулмаматов Дўстмамат Сатторович, филология фанлари доктори, профессор; Холмирзайев Бахтиёр Мирзамахмудович, филология фанлари номзоди, доцент.
Йетакчи ташкилот: Aндижон давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади ХХ асрнинг 70-80-йиллари ўзбек шеъриятининг инглиз ва рус тилларига шеърий таржимаси хусусиятларини очиб беришдан иборат.
ИИИ.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ХХ аср 70-80-йиллари ўзбек шеъриятининг ёрқин намоёндалари Еркин Воҳидов, Aбдулла Орипов, Омон Мотчон ва Муҳаммад Aли ижодидаги юксак рамзийлик ва бадиий пафос советлар мафкураси қолипларинининг изчиллик билан бузулишига қаратилганлиги каби хусусиятлар ижодкорларнинг аслий ва таржима матнлари асосида исботланган;
инглиз тилига бадиий таржима қилиш жараёнида Еркин Воҳидовнинг 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 9 бўғинли, 4 туроқли хорей билан; Aбдулла Aриповнинг 6+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 8 ёки 9 бўғинли, 4 туроқли хорей ёки ямб билан; Муҳаммал Aлининг 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 9 бўғинли, 4 туроқли хорей билан; Омон Матчоннинг рубоий унсурларига ега бўлган тўрт 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 7 бўғинли, 4 туроқли хорей билан таржима қилинганлиги далилланган;
Aбдулла Орипов шеърий асарлари услубий ўзига хослигини инглиз тилида қайта яратишда уларни икки сатрга бўлиб олиш ёки рус тилига ўгиришда лексик бирликларни тушуриб қолдириш ёҳуд қўшиш усулларидан фойдаланиш кераклиги асосланган;
Aбдулла Орипов асарларининг рус ва инглиз тилларига шеърий таржима қилишда шакл ва мазмун бирлигини сақлашнинг семантик, лексик ва структуравий усуллари аниқланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ-асрнинг 70-80-йиллари ўзбек шеъриятининг кўзга кўринган намояндалари Е.Воҳидов, A.Орипов, О.Матчон, М.Aлининг инглиз ва рус тилларига таржимаси хусусиятларини ўрганиш жараёнида еришилган натижалар асосида:
инглиз тилига бадиий таржима қилиш жараёнида Еркин Воҳидовнинг 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 9 бўғинли, 4 туроқли хорей билан; Aбдулла Aриповнинг 6+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 8 ёки 9 бўғинли, 4 туроқли хорей ёки ямб билан; Муҳаммал Aлининг 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 9 бўғинли, 4 туроқли хорей билан; Омон Матчоннинг рубоий унсурларига ега бўлган тўрт 4+5 тизимли бармоқ вазнидаги шеърлари 7 бўғинли, 4 туроқли хорей билан таржима қилинганлиги асосидаги хулосалардан ФA-Ф1-Г040 “Ўзбек адабиёти қиёсий-солиштирма адабиёцҳунослик аспектида: типология ва таъсирлар”, фундаментал лойиҳасида татбиқ қилиниб, 2012-2016 йилларда Ўзбекистон Республикаси Фанлар Aкадемияси Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институтида Давлат илмий-техника дастури доирасида амалга оширилган лойиҳада белгиланган вазифаларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021-йил 16-августдаги 3/1255-2253-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳани амалга ошириш жараёнида 70-80 йиллар ўзбек шеъриятининг инглиз ва рус тилларига шеърий таржимаси хусусиятларини аниқлаш ва қиёсий ўрганиш бўйича диссертантнинг кузатишлари, қиёсий-солиштирма адабиёцҳуносликнинг муҳим жиҳатларини ёритишга хизмат қилган;
ХХ аср 70-80-йиллари ўзбек шеъриятининг ёрқин намоёндалари Еркин Воҳидов, Aбдулла Орипов ва Муҳаммад Aли ижодидаги юксак рамзийлик ва бадиий пафос советлар мафкураси қолипларинининг изчиллик билан бузулишига қаратилганлиги каби хусусиятлар ижодкорларнинг аслий ва таржима матнлари асосида далиллаб берилгани асосида олинган хулосалардан Наманган вилояти Радиокомпанияси томонидан 2018 йил март ойида ефирга узатилган, “Ўзбекистон умумий уйимиз” телекўрсатувида фойдаланилган (Наманган вилояти телерадиокомпаниясининг 2019-йил 31-январдаги 08-02-07-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув мазмуни муаммога нисбатан янгича қарашлар ва нуқтаи назарлар билан бойитилган; 
Aбдулла Орипов шеърий асарлари услубий ўзига хослигини инглиз тилида қайта яратишда уларни икки сатрга бўлиб олиш ёки рус тилига ўгиришда лексик бирликларни тушуриб қолдириш ёҳуд қўшиш усулларидан фойдаланиш кераклиги ҳақидаги фикрлардан ҳамда адиб асарларининг рус ва инглиз тилларига шеърий таржима қилишда шакл ва мазмун бирлигини сақлашнинг семантик, лексик ва структуравий усуллари аниқлаш орқали олинган хулосалардан “Ўзбек шеърияти” номли замонавий ўзбек шоирларининг шеърий асарлари тўпламини тузишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 01-03-07/77-сон 2019-йил 28-январдаги маълумотномаси). Натижада мазкур тўплам Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг Халқаро адабий алоқалар ва бадиий таржима бўлими томонидан ижодий ишларни амалга ошириш учун илмий-амалий қўлланма сифатида фойдаланилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish