Якупов Aртур Мансуровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юзаларни пластик деформациялаш усули билан ишлов бериш жараёнида машина деталларнинг юза қатламининг сифатини шакллантириш”, 05.02.05 “Механик ва физик–техник ишлов бериш технологиялари ва жараёнлари. Дастгоҳлар ва асбоб–ускуналар” ихтисослиги.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2023.1.ПҳД/3473
Диссертация бажарилган муассаса номи: Aндижон машинасозлик институтида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети хузуридаги ДСc.03/30.12.2019.Т.03.04. рақамли Илмий Кенгаш.
Илмий маслаҳатчи: Файзиматов Шухрат Нуманович, техника фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Мардонов Бахтиёр Тешайевич, техника фанлари доктори, доцент; Aхмедов Aзамат Хаитович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (ПҳД) доцент.
Йетакчи ташкилот: Наманган муҳандислик қурилиш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади ишлаб чиқариш самарадорлиги ва махсулот сифатини оширишда технологик қурилмаларни лойиҳалаш ва яратишнинг илмий-назарий асосларини ривожлантиришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
силиндрсимон деталларга якунловчи-пардозловчи ишлов берадиган технологик қурилмалар чиқиш характеристикаларининг конструктив параметрлари ва ишлов бериладиган деталнинг физик-механик хусусиятлари ҳисобига такомиллаштирилган;
сирт қатламининг еквивалент сифат кўрсаткичларини таъминловчи тешиклар ва валларнинг сиртларини қайта ишлаш учун ишлатиладиган деформация қилувчи елементларнинг параметрлари ўртасидаги таъсири асосида якунловчи-пардозловчи технологик жараённи физик моҳияти ишлаб чиқилган;
кесиш ва пластик деформациялаш биргаликда қайта ишлаш учун прогрессив деформация воситаларининг параметрларини лойиҳалаш ва ҳисоблаш методологияси ишлаб чиқилган;
деформация қилувчи елементнинг силжиши ва унинг ишлов берилган сирт сифатига таъсири бир қатор мустаҳкам юкламали роликларни турлари, марказдан қочма роликлар билан радиал ҳаракатланувчи деформацияловчи елементлар ишлаб чиқилган;
деформация қилувчи елементларнинг геометрик параметрлари таъсирининг експериментал боғлиқлиги ва ишлов бериладиган юзанинг ўлчамлари, ишлов бериладиган қисмнинг материалининг турига қараб деформация қилувчи елементларнинг кириб бориш чуқурлиги ва ишлов бериш пайтида контакт зонасидаги контакт кучланишлари еластик-пластик деформацияларни ўрганиш учун махсус мослама ишлаб чиқилган.
ИВ.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Юзаларни пластик деформациялаш усули билан ишлов бериш жараёнида машина деталларининг юза қатламининг сифатини шакллантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Тадқиқот асосида диссертация ишида «НКМК» AЖ да иш шароитида машина деталлари юзаларига деформация йўли билан ишлов бериш усуллари ишлаб чиқилган. Ишлов бериладиган сиртнинг тури ва ўлчамини ҳисобга олган ҳолда пардозлаш ва қаттиқлаштирувчи ишлов бериш учун технологик ускуналар лойиҳалаш илмий-назарий асослари ишлаб чиқилган (“Навоий кон-металлургия комбинати” аксиядорлик жамиятининг 2022 йил 19 ноябр 23.01-01-07/768-сон маълумотномаси).
Кесиш ва пластик деформациялаш биргаликда қайта ишлаш учун прогрессив деформация воситаларининг параметрларини лойиҳалаш ва ҳисоблаш методологияси ишлаб чиқилган, сирт қатламининг еквивалент сифат кўрсаткичларини таъминлайдиган тешиклар ва валларнинг сиртларини қайта ишлаш учун ишлатиладиган деформация қилувчи елементларнинг параметрлари ўртасидаги муносабатлар аниқланди ва сифат кўрсаткичлари 15% оширилди, жараён оқими ҳолатининг йенг мақбул варианти танланди. Илмий тадқиқотни амалиётда жорий қилиниши ишлаб чиқариш унумдорлигини 1,3 баробарга ортганлигини олиб борилган експериментал тадқиқотлар натижасида ошган (2022 йил 14 ноябрдаги 4/2022-11-14-сон далолатномаси).