Файзийева Хадича Чорийевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И. Умумий маълумотлар: 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбек тили Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларининг луғат хусусиятлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.ПҳД/Фил2412.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети. 
Илмий раҳбар: Махмараимова Шохиста Тухташевна, филология фанлари доктори, профессор.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий Кенгаш рақами: Термиз давлат университети, ПҳД.03/31.03.2021.Фил.78.04.
Расмий оппонентлар: Маматов Aбди Ешонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Қиличев Байрамали Ергашевич, филология фанлари номзоди, профессор.
Йетакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Сурхондарё вилоятининг Бойсун, Шўрчи, Қумқўрғон, Жарқўрғон ҳудудларида яшовчи маҳаллий аҳоли диалектларининг лексик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ўзбек диалектологиясида илк марта Бойсун, Шўрчи, Қумқўрғон, Жарқўрғон туманларидаги ж-ловчи ўзбек шевалари (қипчоқ лаҳжасига хос шевалар), й-ловчи ўзбек шевалар (қорлуқ лаҳжасига хос шевалар)ининг лисоний табиати очиб берилган; 
қадимги ёдгорликлар тили, қардош ва қардош бўлмаган тиллар - қозоқ, туркман, татар, уйғур, қорақалпоқ, форс-тожик, араб, мўғул, хитой, турк тиллари, шунингдек, Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларига тегишли лексик-семантик диалектизмлар Урхун-Енасой ёдгорликлари, М.Кошғарийнинг “Девони луғати турк”, A.Навоий, Бобур, Хоразмий асарларида келтирилган қадимий туркий тил, ески ўзбек тилидаги лексемалар билан қиёсланган ҳолда далилланган;
Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларигагина хос бўлган сўз ва иборалар аниқланиб, қариндошлик, киши аъзолари, озиқ-овқат, ҳайвонот дунёсига хос атамалар, ўтов қисмлари, уй-рўзғор буюмларининг номлари, кийим номлари, безаклар, ўйин турлари, турли маросимларнинг номини билдирувчи сўзлар, касаллик номлари, ўсимлик ва дарахтлар, полиз екинлари, киши исмлари каби семантик жиҳатлари аниқланган; 
Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларининг ўзбек адабий тили синхрон ҳолатига муносабати текширилиб, ўзлашган (форс-тожикча, арабча, мўғулча, хитойча) сўзларнинг Бойсун-Шўрчи гуруҳ шевалари лексикасига интерферентатив таъсири очиб берилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тили Бойсун-Шўрчи гуруҳ шевалари лексикаси лингвистик хусусиятларининг таснифи, етимологияси, ўзбек диалектларини ҳудудий ёки умумий етнолексикографик кўламда ўрганишга доир хулосалардан:
ўзбек диалектологиясида илк марта Бойсун, Шўрчи, Қумқўрғон, Жарқўрғон туманларидаги ж-ловчи ўзбек шевалари (қипчоқ лаҳжасига хос шевалар), й-ловчи ўзбек шевалар (қорлуқ лаҳжасига хос шевалар)ининг лисоний табиати очиб берилганлиги юзасидан таклифлар 2019-2021-йилларга мўлжалланган И-ОТ-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг електрон (инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поетик луғатини яратиш” номли инновацион амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Aлишер Навоий Номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022-йил 5-сентабрдаги 04/1-2412-сон маълумотномаси). Натижада луғат таркибидаги ўзлашган сўзларнинг қадимги туркий, ески ва ҳозирги ўзбек адабий тилига муносабатини аниқлашга доир назарий билимларнинг мукаммаллашувига еришилган;
қадимги ёдгорликлар тили, қардош ва қардош бўлмаган тиллар - қозоқ, туркман, татар, уйғур, қорақалпоқ, форс-тожик, араб, мўғул, хитой, турк тиллари, шунингдек, Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларига тегишли лексик-семантик диалектизмлар Урхун-Енасой ёдгорликлари, М.Кошғарийнинг “Девони луғати турк”, A.Навоий, Бобур, Хоразмий асарларида келтирилган қадимий туркий тил, ески ўзбек тилидаги лексемалар билан қиёсланган ҳолда далилланганлиги юзасидан хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФA-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқотда фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2022-йилдаги 17.01/125-сон маълумотномаси). Натижада Бойсун-Шўрчи гуруҳ шеваларининг қадимги туркий, ески ва ҳозирги ўзбек адабий тилига муносабати доирасида ўзлашган (форс-тожикча, арабча, мўғулча, хитойча) сўзларнинг ўзбек шевалари лексикасига таъсири билан боғлиқ назарий умумлашмаларнинг мукаммаллашувига еришилган;
Бойсун-Шўрчи гуруҳ ўзбек шевалари луғат хусусиятларининг халқ жонли мулоқот нутқи ҳамда ўзбек бадиий нутқида тутган ўрнига доир маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси ёзувчилар уюшмаси Сурхондарё вилоят бўлими томонидан ташкиллаштирилган “Тил – миллат кўзгуси”, “Она тилим – мангу барҳаёт” деб номланган тадбирлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси ёзувчилар уюшмаси Сурхондарё вилоят бўлимининг 2022-йил 9-март ва 2022-йил 20-апрелдаги маълумотномалари). Натижада юқори савияли баркамол авлодни вояга йетиштириш, ёшлар орасида тил маданиятини шакллантириш ҳамда замонавий ахборот тизимида ўзбек тилининг имкониятларидан фойдаланиш ҳақидаги тарғибот ишлари мазмуни мукаммаллашган.