Шокиров Тохиржон Нурмаматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Ўзбек миллий маданиятини ривожлантиришда ворисийлик: ижтимоий фалсафий таҳлил. (мусиқий мерос мисолида)”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.ПҳД/Фал577.
Илмий раҳбар: Қамбаров Aбдумутал Aхаджанович, фалсафа фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилаётган муассаса номи: Фаргона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Aндижон давлат университети, ПҳД.03.30.06.2020.Фал.60.04.
Расмий оппонентлар: Ҳусанов Боҳодир Ергашевич, фалсафа фанлари номзоди, доцент; Балтабаева Aуда Тинайбековна фалсафа фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбек миллий маданиятини ривожлантиришда ворисийлик ва унда мусиқий мероснинг ўрнини ижтимоий-фалсафа жиҳатларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фолклор, достончилик, мақом санъатида ўз аксини топган ворисийликнинг зарурати ”ворисийлик” билан “маданий мерос” тушунчалари бир маъно англатувчи тарихий атама емаслигини ижтимоий- фалсафий жиҳатдан асосланган;
маънавий янгиланиш жараёнлари миллий маданий мероснинг ажралмас қисми бўлган мусиқий меросни миллатнинг қадимий қадриятлари еканлигини ифода етишини ҳамда мусиқий мерос билан уларни мустаҳкамлаш, шунингдек, ёшларни ижтимоий-маданий турмушга тайёрлашда миллий-маданий қадриятларга жамиятнинг янги тараққиёти босқичида янгича муносабатни шакллантириш жараёни аниқланган;
ижтимоий муносабатларда соғлом ва барқарор маънавий муҳитнинг маънавий тараққиётга таъсири ворисийлик анъаналари асосида қарор топиши ҳамда унинг муҳим компоненти сифатида ёшлар мусиқий маданияти тизими (фолклор, достончилик, миллий мақом санъати) илмий-ижодий масъулиятнинг епистемологик мезони еканлиги далилланган;
анъанавий мусиқий мерос намуналарининг (фолклор, достончилик, мақом санъати) жамият маданий тараққиётига таъсири исботланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек миллий маданиятини ривожлантиришда ворисийликни тадқиқ етиш жараёнида еришилган илмий натижалар асосида:
фолклор, достончилик, мақом санъатида ўз аксини топган ворисийликнинг зарурати ”ворисийлик” билан “маданий мерос” тушунчалари бир маъно англатувчи тарихий атама емаслигини ижтимоий-фалсафий жиҳатдан асосланганни каби хулосаларидан Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси томонидан ефирга узатилган “Маданият ва маърифат” давлат муассасасининг “Тонг нафаси” ва “Ҳаёт фалсафаси” кўрсатувлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Маданият ва маърифат” давлат муассасасининг 2022 йил 6 июндаги 02-03-103-сон маълумотномаси.) Натижада Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Маданият ва маърифат” давлат муассасасининг “Тонг нафаси” ва “Ҳаёт фалсафаси” кўрсатувлари ссенарийси юқори савияда бўлишида, шу билан бирга йўқолиб бораётган илмий–маърифий кўрсатувларни янгича мазмун ва маънода ташкил етилишига ҳисса қўшган;
маънавий янгиланиш жараёнлари миллий маданий мероснинг ажралмас қисми бўлган мусиқий меросни миллатнинг қадимий қадриятлари еканлигини ифода етишини ҳамда мусиқий мерос билан уларни мустаҳкамлаш, шунингдек, ёшларни ижтимоий-маданий турмушга тайёрлашда миллий-маданий қадриятларга жамиятнинг янги тараққиёти босқичида янгича муносабатни шакллантириш жараёни аниқланганига оид тадқиқот натижасидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 19 майдаги Ўзбекистон Республикаси Давлат мустақиллигининг 30 йиллиги муносабати билан “Янги Ўзбекистон ёшлари, бирлашайлик” шиори остида “Ёшлар ойлиги”ни ташкил етиш ва ўтказиш тўғрисида”ги 87-сонли мажлис баёни ижросини таъминлаш мақсадида, Фарғона вилояти ҳамда туман, шаҳарларида 30 кунлик чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси ёшлар ишлари агентлигининг 2022 йил 10 июндаги 04-23-1705-сон маълумотномаси). Натижада ёшларнинг маънавий дунёқарашини ривожлантиришда ворисийлик асосида йетиб келган фолклор, достончилик, мақом санъатининг ўрни аниқланиб, ўтказилган профилактик тадбирларда юқори самарага еришилган;
ижтимоий муносабатларда соғлом ва барқарор маънавий муҳитнинг маънавий тараққиётга таъсири ворисийлик анъаналари асосида қарор топиши ҳамда унинг муҳим компоненти сифатида ёшлар мусиқий маданияти тизими (фолклор, достончилик, миллий мақом санъати) илмий-ижодий масъулиятнинг епистемологик мезони еканлиги далилланганига ҳамда анъанавий мусиқий мерос намуналарининг (фолклор, достончилик, мақом санъати) жамият маданий тараққиётига таъсири исботланганига доир илмий-амалий таклиф ва тавсиялар Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2021-2022 йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида татбиқ етилган. Жумладан, Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022 йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантириш буйича чора-тадбирлар дастурининг Х йўналишига оид мамлакатимизда кенг нишонланадиган байрамлар, шонли саналарни кенг аҳоли орасида тарғиб қилишга қаратилган маънавий-маърифий тадбирлар ташкил етиш йўналиши 50-банди ёшларда юксак маънавий фазилатлар, катталарга ҳурмат, ёшларга ғамхўрлик, езгулик ва инсонийлик, меҳрибонлик ва бағрикенглик, ватан ва халқига садоқат туйғуларини шакллантириш мақсадида “Aждодларга муносиб ворис бўлайлик” мавзусида маънавият соатларини ташкил етишда диссертасия материалларидан фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги ижтимоий-маданий тадқиқотлар институтининг 2022 йил 8 июлдаги 194-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек миллий маданиятини ривожлантиришда ворисийлик тамойилларини ўрни ва аҳамияти жамият тараққиётининг барча соҳаларида, жумладан, мусиқий меросимиз бўлган фолклор, достончилик ва мақом санъати йўналишларида юз бераётган ислоҳотларни уйғун ҳолда таҳлил етишга хизмат қилган.
