Абдувохидов Гиёс Курбоналиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Уруғлик чигитининг сифат кўрсаткичларини аниқлаш услубини такомиллаштириш ва халқаро талабларга мувофиқлаштириш”, 06.01.05 – Селекция ва уруғчилик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам B2018.4.PhD/Qx338
Илмий раҳбар: Козубаев Шухрат Саттарджанович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD05/27.02.2020.Qx.42.02.
Расмий оппонентлар: Бабаев Яшин Аманович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Холмуродова Гўзал Рўзиевна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ғўза уруғчилиги ва уруғшунослигида қўлланилиб келинаётган маҳаллий стандартларни халқаро ISTA талабларига мослаштириш, соҳада юзага келадиган муаммоларни ечишда амалда қўлланилиб келинаётган стандартларга қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш, механик шикастланган уруғлик чигитларни лаборатория ва дала шароитида экиб тадқиқотлар олиб бориш орқали O’zDSt 663:2017 “Уруғлик чигит. Техникавий шартлар” Давлат стандартига қўшимчалар ва ўзгартиришлар киритишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротаба ғўза уруғчилигида халқаро ISTA талаблари асосида ғўза уруғлари ҳаётчанлигини аниқлашнинг тезкор (тетразол) усули илмий асосланган;
ғўза уруғчилиги соҳасида механик шикастланган уруғлик чигитларнинг унувчанлиги халқаро талабларга таққослаб ўрганилган ва O’z DSt 663:2017 “Уруғлик чигит. Техникавий шартлар” Давлат стандартига ўзгартиришлар ҳамда қўшимчалар киритиш таклиф этилган;
биринчи маротаба ғўза уруғчилигида арбитраж таҳлилларини ўтказиш усуллари илмий асосланган;
уруғлик чигитларни лаборатория шароитида илдиз қисмини умумий узунлигининг униб чиқиш кучига таъсири аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мазкур тадқиқот иши Республикада ғўза уруғчилигида қўлланилиб келинаётган стандартларни илмий тажрибалар асосида халқаро ISTA стандартларига мослаштиришга қаратилган илмий изланишлар асосида:
МДХ ва халқаро ИСТA ташкилотининг тажрибалари ўрганилиб, республикамизда уруғлик етиштирувчи кластерлар, фермер хўжаликлари ва уруғчилик лабораторияларида уруғлик чигит сифатига баҳо беришда юзага келадиган муаммоли ва баҳсли ҳолатларни олдини олиш мақсадида арбитраж таҳлилларини ўтказиш услубининг лойиҳаси ишлаб чиқилиб, “Агросаноат мажмуида хизматлар кўрсатиш маркази” ДУК га фойдаланиш учун берилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Агросаноат мажмуи устидан назорат қилиш инспекцияси қошидаги “Агросаноат мажмуида хизматлар кўрсатиш маркази” ДУКнинг 2021 йил 16 декабрдаги 212-сонли маьлумотномаси). Натижада янги ишлаб чиқилган арбитраж таҳлилларини ўтказиш услуби ДУК қошидаги уруғчиликка ихтисослашган лабораторияларда қўлланилмоқда;
уруғчилик соҳасида маркетингни ривожлантиришда ҳамда O’zDst 1128:2006 “Уруғлик чигит. Унувчанликни аниқлаш усуллари” Давлат стандартига қўшимчалар ва ўзгартиришлар киритиш мақсадида халқаро ИСТA талабларига мувофиқ уруғлик чигитнинг ҳаётчанлигини аниқлашда тезкор (тетразол) усулининг илмий асослари ишлаб чиқилган ва “Агросаноат мажмуида хизматлар кўрсатиш маркази” ДУК га фойдаланиш учун берилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Агросаноат мажмуи устидан назорат қилиш инспекцияси қошидаги “Агросаноат мажмуида хизматлар кўрсатиш маркази” Давлат Унитар Корхонасининг 2021 йил 16 декабрдаги 212-сонли маьлумотномаси). Натижада уруғлик чигитларнинг хаётчанлигини тезкор аниқлашда ДУК қошидаги уруғчиликка ихтисослашган лабораторияларда тетразол усулидан фойдаланилмоқда;
Тошкент вилоятининг Қуйи-Чирчиқ туманидаги “ТCТ Aгро Кластер”га қарашли “Кетмон Тепа” пахта тозалаш корхонасидан 2021 йилда Султон ғўза навининг 12 % гача механик шикастланган уруғларидан олиниб, Беруний-1, Беруний-2 худуди майдонларига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ Хўжалик вазирлигининг 2022 йил 2 февралдаги 02/22-04/33-сон маълумотномаси). Натижада 2472 контур 0,5 га, 31.5 ц\га, 2463 контур 0,5 га, 32.1 ц\га, 2408 контур 0,5 га, 33.6 ц\га, 2412 контур 0,5 га, 33.1 ц\га ҳосил олишга эришилган.