Sayt test rejimida ishlamoqda

Азамов Омаджон Бурхоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

И.  Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогъи номи): “Немис ва оъзбек тилларида зоонимик компонентли фразеологик бирликларнинг структурал-семантик чогъиштирма таҳлили(оъқув лугъат тамойиллари) ”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чогъиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси роъйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Fil1785.
Илмий раҳбар: Умарходжаев Мухтар Ишонходжаевич, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият коърсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Раупова Лайло Рахимовна, филология фанлари доктори, профессор; Содиқов Зохиджон Яқубжонович, филология фанлари доктори, профессор.
Йетакчи ташкилот: Қоъқон давлат педагогика институти.
Диссертация ёъналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқот мақсади немис ва оъзбек тилларидаги зоофраземаларни структур-семантик таҳлили орқали икки тилли зоофраземалар оъқув лугъати тамойилларини ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
немис ва ўзбек тиллари зоофраземаларининг пайдо бўлишида зоонимларнинг денотатив ҳамда метафорик маъноси эксплицит ҳолатда сезилиб турилса, баъзи бир зоофраземаларда иштирок этган зоонимларнинг маъноси “пучлашган” бўлиб, уларнинг фразеологик маънонинг шаклланишидаги ролини аниқлаш мумкинлиги далилланган; 
немис тилдаги зоофраземалар уддабуронлик, ишбилармонлик, кучлилик, мағрурлик, соғломлик. меҳнацеварлик, гўзаллик, садоқатлилик, донишмандлик каби ижобий; аҳмоқлик, бесўнақайлик, қайсарлик, ичкиликбозлик, такаббурлик, ишёқмаслик салбий каби маъноларни ифодалаши аниқланган;
ўзбек тилида турли касб ва ижтимоий соҳаларга оид маъно-мазмун ифодаловчи зоофраземалар нейтрал маъно ифодасига эгалиги аниқланган;
немис тилида энг кўп учрайдиган зоофраземалар вербал иборалар эканлиги далилланиб, субстантив зоофраземалар, адвербиал зоофраземалар, адектив зоофраземалар, ундов зоофраземалар ва гапга тенг зоофраземалар миқдори аниқланган. 
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Немис ва ўзбек тилларидаги зоонимик компонентли фразеологик бирликлар чоғиштирма таҳлили натижалари асосида:
немис ва ўзбек тиллари зоофраземаларининг пайдо бўлишида зоонимларнинг денотатив ҳамда метафорик маъноси эксплицит ҳолатда сезилиб турилса, баъзи бир зоофраземаларда иштирок этган зоонимларнинг маъноси “пучлашган” хусусидаги хулосалардан Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус+дастурининг 2016-2018-йилларга мўлжалланган 561624-ЭПП-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+СВНЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2022-йил 20-декабрдаги 3654/30.02.01-сон маълумотномаси).   Натижада олий талабаларда зоофраземаларнинг бош компоненти асосида ҳайвон номи, парранда номи, ҳашарот номи, улраг хос хатти-ҳаракатлар асосида шаклланган фраземаларга доир билимларни кенгайтиришга хизмат қилган;
ўзбек тилида турли касб ва ижтимоий соҳаларга оид маъно-мазмун ифодаловчи зоофраземалар нейтрал маъно ифодасига эгалиги тўғрисидаги илмий хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллари институтида бажарилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-комуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2022-йил 20-декабрдаги 3653/30.02.01-сон маълумотномаси).   Натижада немис тили мутахассислик фанларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этишнинг назарий асослари бойитилган;немис тилдаги зоофраземалар уддабуронлик, ишбилармонлик, кучлилик, мағрурлик, соғломлик. меҳнацеварлик, гўзаллик, садоқатлилик, донишмандлик каби ижобий; аҳмоқлик, бесўнақайлик, қайсарлик, ичкиликбозлик, такаббурлик, ишёқмаслик салбий каби маъноларни ифодалашига доир маълумаотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДУК “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” радиоешиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканали давлат муассасасининг 2022-йил 23-декабардаги 04-36-2120-сон маълумотномаси). Натижада радиоешиттиришлар ссенарийси мазмунан бойитилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish