Фахрутдинова Aлбина Aскаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) ҳимояси ҳақида эълон
И. Умумий маълумотлар.
Диссертасия мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбекистонда инглиз тилини ўқитишда “Тескари синф”аралаш таълим моделининг интеграцияси (Б1(CЕФР) даражаси мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Ped3675.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети.
Илмий раҳбар: Aрустамян Яна Юрйевна, филология фанлари доктори, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Джумабоева Жамиля Шариповна, филология фанлари доктори, профессор; Aбдуганиева Джамиля Рустамовна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Йетакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертасия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда инглиз тилини ўқитишда “Тескари синф”аралаш таълим моделининг интеграцияси (Б1(CЕФР) даражаси мисолида)ни таъминлаш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“аралаш таълим” тушунчасининг илмий-педагогик хусусиятлари ва методик имкониятлари хорижий тилларни анъанавий, масофавий ва интернет орқали ўқитишда електрон педагогиканинг йетарлилик ва зарурийлик (неccеситй анд суффиcиенcй) тамойилларини талабаларнинг ривожланиш векторига метакогнитив ва метакоммуникатив омиллар воситасида йўналтириш асосида аниқлаштирилган;
аралаш таълим шароитида “тескари синф” технологиясини хорижий тилларни ўқитиш амалиётига жорий етиш механизмлари замонавий педагогик ёндашувларни таълим олувчиларнинг лингвистик ва коммуникатив компетенсияларини ривожлантиришга қаратилган соҳага йўналтирилганлик (нарроwинг) ва аутентик ўқув материалини ўзлаштириш методларига кўра такомиллаштирилган;
аралаш таълим шароитида “тескари синф” технологиясини хорижий тилларни ўқитиш жараёнига татбиқ етишнинг функсионал модели моделлаштиришнинг универсаллик, нормативлик ва илмийлик тамойилларини педагогиканинг замонавий парадигмаларига лингводидактик принсиплар асосида интеграциялар орқали такомиллаштирилган;
тайёргарлик, синф иши ва мустақил таълим билан Гоогле Cлассроом ресурслари орқали “тескари синф” технологиясидан фойдаланиш усуллари инглиз тилининг фаол лексикасини ўрганишда лисоний, нутқий ва структуравий қийинчиликларни бартараф етишнинг когнитив принсипларини тил ўзлаштиришнинг психофизиологик тамойиллари орқали аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган.
ИВ.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда “Тескари синф” аралаш таълим технологиясини таълим тизимига жорий етиш жараёнида олинган назарий ишланмалар ва амалий натижалар асосида:
инглиз тилининг фаол лексикасини ўрганишда лисоний, нутқий ва структуравий қийинчиликларни бартараф етишнинг когнитив принсипларини тил ўзлаштиришнинг психофизиологик тамойиллари орқали аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган тайёргарлик, синф иши ва мустақил таълим билан Гоогле Cлассроом ресурслари орқали “тескари синф” технологиясидан фойдаланиш усуллари, инглиз тили курси учун ўқув материаллари мазмунини аралаш таълим шаклида тузиш, шунингдек, ўқув муҳитида ишлаб чиқилган услубий ва ташкилий тамойиллар асосида “Тескари синф” аралаш таълим моделини амалга ошириш алгоритмини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ЁA-1-06 “Профессионал таржимонлар тайёрлаш сифатини назорат қилишни ташкил етишга ваколатли ёндашув” илмий-амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2022 йил 13 октябрдаги 04/11-6352-сонли маълумотномаси). Натижада, аралаш таълим шароитида таълим самарадорлигини оширишга қаратилган методикаларнинг амалий аҳамияти аниқлаштирилган ва натижалари жорий қилинган;
моделлаштиришнинг универсаллик, нормативлик ва илмийлик тамойилларини педагогиканинг замонавий парадигмаларига лингводидактик принсиплар асосида интеграциялар орқали такомиллаштирилган аралаш таълим шароитида “тескари синф” технологиясини хорижий тилларни ўқитиш жараёнига татбиқ етишнинг функсионал модели, таълимда електрон таълим ресурсларидан фойдаланишнинг ташкилий ва педагогик шартларини аниқлаштириш бўйича таклифлар ва тавсиялар Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ЁA-1-06 “Профессионал таржимонлар тайёрлаш сифатини назорат қилишни ташкил етишга ваколатли ёндашув” илмий-амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2022 йил 13 октябрдаги 04/11-6352-сонли маълумотномаси). Натижада, ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасаларида ўқитувчилар ўртасида касбий компетенсияларни ривожлантириш ва инглиз тилини ўқитиш сифатини ошириш тизими такомиллаштирилган;
замонавий педагогик ёндашувларни таълим олувчиларнинг лингвистик ва коммуникатив компетенсияларини ривожлантиришга қаратилган соҳага йўналтирилганлик (нарроwинг) ва аутентик ўқув материалини ўзлаштириш методлари асосида такомиллаштирилган аралаш таълим шароитида “тескари синф” технологиясини хорижий тилларни ўқитиш амалиётига жорий етиш механизмлари, електрон таълим ресурсларидан фойдаланган ҳолда анъанавий ўқишни ташкил етиш, електрон ўқув йўли билан ўқув дастурларини ўзлаштириш, қўшма таълим шароитида индивидуал еҳтиёжлардан келиб чиққан ҳолда мустақил синф ўқув машғулотларини ва електрон ўқишни қўллаб-қувватлаш бўйича амалий тавсиялар ва таклифларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалида ефирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “Болалар ва биз”, “Болалар учун” номли дастурлар сенарийсини тайёрлашда фойдаланилди (2021-2022 йилларда) (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2023 йил 12 январдаги 04-36-67-сон маълумотномаси). Натижада, радиодастурларда берилган мазкур илмий натижалар орқали тингловчиларнинг ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасаларида ўқувчиларнинг тил билимларини ривожлантиришда ўқитувчилар ўртасида аралаш таълим технологиясидан фойдаланиш самарадорлигига еришилган.
