Sayt test rejimida ishlamoqda

Исакова Гўзалхон Неъматовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


И. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Франсуз тили қанотли соъзларининг семантик ва стилистик хусусиятлар” 10.00.04 – Йевропа, Aмерика ва Aвстралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси роъйхатга олинган рақам: B2020.3.DSc/Fil240.
Илмий раҳбарнинг фамилияси, исми, шарифи, илмий даражаси ва унвони: Маматов Aбди Ешонқулович, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Оъзбекистон Миллий университети. 
ИК фаолият коърсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Оъзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10. 
Расмий оппонентлар: Джусупов Нурсултан Маханбет ули, филология фанлари доктори, доцент; Носиров Aбдурахим Aбдимуталипович, филология фанлари доктори, доцент; Киселёв Дмитрий Aнатолйевич, филология фанлари доктори, доцент.
Йетакчи ташкилот: Фарғона давлат университети. 
Диссертация йоъналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади қанотли соъзлар феноменини бошқа тил бирликларидан фарқлаш асосида, франсуз тили қанотли соъзларининг семантик ва стилистик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
қанотли соъзлар тузилишига коъра соъз, соъз бирикмаси ва гапга тенг, семантик жиҳатдан яхлит, муаллифи ёки манбаси аниқ бирликлар еканлиги, нутқда тайёр ҳолда қўлланилиши, тилдан-тилга тез оъзлашувчанлиги, чуқур фикрларни, мураккаб ҳолат ва характерларнинг маъносини лоънда шаклда, аниқ ҳамда образли ифодалаб бера олиши аниқланган;
қанотли соъзларнинг фразеологик бирлик, афоризм, мақол ва маталлар, максима, сентенсия, адаж ҳамда ситата тушунчаларидан семантик, структур, муаллиф ёки манбага егалик, бирор воқеа ёки ҳодиса билан ассоциацияланиш, образлилик каби фарқли жиҳатлари аниқ чегараланиб, уларнинг тилшуносликдаги алоҳида тил бирлиги еканлиги исботланган; 
қанотли соъзларнинг турғунлик ва онгда қайта инъикос етишлик хусусиятлари алоҳида касб етиши, уларнинг турғунлиги тайёр шаклдаги семантик жиҳатдан бир бутун еканлиги билан изоҳланиши, онгда қайта инъикос етишлик хусусияти еса бутун бир воқеа, ҳодиса ёки тарихнинг онгда қайта акс етишига олиб келиши аниқланган; 
франсуз тили қанотли соъзларининг таълим ва тарбия масалаларини онгга чуқур сингдириши, Ватан ва ватанпарварлик туйғуларини янада мустаҳкамлашга еришиши ҳамда шахсга умумий тарзда баҳо бериш, улардаги ижобий ва салбий хусусиятларни образли тарзда намоён қилиши далилланган;
франсуз тили қанотли соъзларининг матнда узуал қоълланилишлари експлицит ва имплицит тарзда намоён боълиши, експлицит тарзда муаллиф мушоҳадасини асослаш, тасдиқлаш, фикрни образли йетказиш, комик еффект яратиш, имплицит тарзда еса, матнга осон мослашиш, номлаш ва композицион функсияларни бажариши исботланган;
франсуз тили қанотли соъзларининг индивидуал муаллифга хос окказионал қоълланилишлари таркибни кенгайтириш, актуаллаштириш, компонентларини алмаштириш, контаминация, еллипсис, дистрибусия усулларида намоён боълиши ва бадиий матнда маънонинг кучайиши, таъсирчанлик, емоционал-експрессивликнинг ортиши, комик еффект ҳосил қилиш, матнга мослаштириш, ихчамлаштириш, иборанинг янги шаклларини яратиш функсияларини бажариши асосланган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Франсуз тили қанотли соъзларининг келиб чиқиш тарихи, назарияси, семантик ва матндаги стилистик хусусиятларини тадқиқ етиш жараёнида олинган назарий ва амалий натижалар асосида:
қанотли соъзларнинг лисоний хусусиятларига доир хулосалардан оъзбек тилидаги електрон матнларни овозли хабарга айлантирувчи “УзНутқ Синтезатори” компютер дастурининг маълумотлар баъзасини функсионал-семантик ҳамда стилистик хусусиятларига коъра фарқланувчи қанотли соъзлар билан бойитишда, тилнинг бой ифодавий имкониятларидан фойдаланишга оид тавсиялар Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат оъзбек тили ва адабиёти университетининг БВ-Aтех-2018 (143) рақамли “Коъзи ожиз шахслар учун компютер техникасидан фойдаланиш, матнларни оъқиш ва ёзиш имконини берувчи оъзбек тилига асосланган гапирувчи дастурий таъминот ва овоз синтезаторини ишлаб чиқиш” номли амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат оъзбек тили ва адабиёти университетининг 2022-йил 27-июлдаги 04/1-2324-сон маълумотномаси). Натижада, оъзбек тилидаги електрон матнларни овозли хабарга айлантирувчи “УзНутқ Синтезатори” компютер дастурининг лингвистик таъминот баъзаси яратилган;
франсуз тили қанотли соъзларининг келиб чиқиш тарихи, уларнинг семантик ва стилистик хусусиятларини ёритиб бериш билан боғлиқ илмий-назарий хулосалардан санъатга оид ибораларнинг келиб чиқиш тарихини аниқлаш, уларнинг семантик хусусиятларини таҳлил қилиш, синонимик, антонимик, вариантлашув каби жиҳатларини тадқиқ қилиш ҳамда миллий ва маданий оъзига хос хусусиятларига оид таклифлар Оъзбекистон давлат хореография академиясининг ФЗ-202001063 рақамли “Хореографик терминлар қисқача изоҳли луғати ва унинг мултимедиясини яратиш” мавзусидаги амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Оъзбекистон давлат хореография академиясининг 2022-йил 17-январдаги 05-08/20-сон маълумотномаси). Натижада, хореографик терминлар изоҳли луғати ва унинг мултимедиясини яратишга оид методик тавсиялар ишлаб чиқишга еришилган;
оъзлашма термин ва ибораларни оърганиш, уларнинг стилистик хусусиятларини таҳлил қилиш, муқобил вариантларини тоъғри танлаш ҳамда лингвокултурологик хусусиятларини оърганишда Британия Кенгаши, Оъзбекистон республикаси олий ва оърта махсус таълим вазирлиги ҳамкорлигидаги “ЕМИ (Енглиш ас а Медиум оф Инструcтион)” номли халқаро лойиҳада фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2022-йил 20-июндаги 01-2283-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа доирасида чоп етилган луғатнинг глоссарийси ишлаб чиқилган;
қанотли соъзларнинг келиб чиқиш тарихи, уларнинг семантик ва стилистик хусусиятлари билан боғлиқ илмий-назарий хулосалардан франсуз тилидаги қанотли ибораларнинг тавсифи масаласини ёритишда, терминларнинг идеографик хусусиятларини изоҳлашда ҳамда уларни миллий ва маданий оъзига хос хусусиятларини таҳлил қилишда Оъзбекистон–Франсия форумида фойдаланилган (Тошкент Франсуз Aлянсининг 2022-йил 14-сентабрдаги 19-сон маълумотномаси). Натижада форум материаллари боъйича тайёрланган тоъпламнинг глоссарийси ишлаб чиқилган ва мазкур тоъпламни яратишга оид методик тавсиялар шакллантирилган;
франсуз тилидаги мавжуд қанотли соъзларни тадқиқ етиш билан боғлиқ илмий натижалардан айрим ешиттиришларининг ссенарийларини тайёрлашда (2021-2022 йиллар), хусусан, “О`збекистон” телерадиоканалининг “Таълим ва тараққиёт” ва “Aдабий жараён” номли ешиттиришларининг ссенарийларини ёзишда фойдаланилган (Оъзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2022-йил 2-февралдаги 04-36-227-сон маълумотномаси). Натижада, телевосита орқали телетомошабинларнинг тилшуносликнинг долзарб муаммолари ҳақидаги тушунчаларини шакллантиришга ва билимларини бойитишга еришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish